فاطمه مرادی، روانشناس کودک، در گفت‌و‌گو با «اعتمادآنلاین»:
گاهی والدین منبع استرس برای کلاس‌اولی‌ها هستند/ ترس‌های کودکان را انکار نکنید/ معلم‌بازی در خانه راهی برای آماده کردن کودکان برای مدرسه/ نیاز به روانشناس با طولانی شدن اضطراب
کلاس‌اولی‌ها همیشه برای مدرسه رفتن خوشحال نیستند. گاهی مدرسه منبع استرس و اضطرابی می‌شود تا کودک از آن فرار کند. فاطمه مرادی، روانشناس کودک، برای آمادگی کودکان پیش از بازگشایی مدرسه راهکارهایی پیشنهاد می‌دهد.
اعتمادآنلاین| عاطفه محمودی- همه ما وقتی با محیط و محرک جدیدی روبه‌رو می‌شویم شاید در خود اضطرابی حس کنیم. شاید برایمان کمی ترس در مواجهه با محیط جدید به وجود آید. این داستان برای کودکان هم پیش می‌آید. کودکانی که برای بار اول از محیط خانه و خانواده جدا می‌شوند و پا به دنیای جدیدی به نام مدرسه می‌گذارند.
افسانه مرادی، روانشناس کودک، در گفت‌و‌گو با اعتمادآنلاین مشکلاتی را که برای کودکان کلاس‌اولی پیش می‌آید، این‌گونه توصیف کرد: «وقتی کودکان برای بار اول به مدرسه می‌روند ممکن است کمی اضطراب را تجربه کنند. برخورد کودکانی که برای بار اول به مدرسه می‌روند، 2 نوع است. دسته اول کودکان بر حسب نوع تربیت در خانواده، شرایط محیط خانه، تجربه مهدکودک و نیز تعاملات اجتماعی با مدرسه به خوبی کنار می‌آیند. برخی دیگر اما احتمال دارد استرس شدیدی را متحمل شوند. این استرس می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشند؛ مثلاً یکی از دلایل این است که کودک قبلاً در محیط‌هایی حضور نداشته که امکان اجتماعی شدن در آن فضاها مهیا باشد.»
او ادامه داد: «گاهی استرس کودک ناشی از ناآشنا بودن محیط مدرسه است. نامناسب بودن جو عاطفی و روابط والدین نیز می‌تواند برای کودک ایجاد اضطراب کند.»
این روانشناس کودک، تعریف کردن خاطرات برای کودکان را نیز در اضطراب کودکان موثر دانست: «گاهی ترس کودکان ناشی از اطلاعات غلطی است که به آنها داده می‌شود. خاطراتی که والدین و آشناهای کودک از دوران تحصیل خود تعریف می‌کنند، بسیار اهمیت دارد. افرادی، خاطراتی از کتک خوردن‌ها یا سختی‌ها و مشکلات دوران مدرسه خود را برای کودک تعریف می‌کنند. این باعث شکل گرفتن ترس در کودکان می‌شود. افراد به جای تعریف کردن خاطرات منفی از جنبه‌های مثبت مدرسه برای کودکان بگویند.»
او در ادامه به علائم اضطراب در کودکان پرداخت: «علائم اضطراب می‌تواند به شکل جسمانی در قالب سردرد، دل‌درد و احساس تهوع خود را بروز دهد. گاهی نیز می‌تواند شکل رفتاری به خود گیرد که کودک در این مواقع پرخاشگری، لجبازی و گریه می‌کند. در کودکانی که تجربه ارتباط اجتماعی با همسالان خود را ندارند، احتمال طولانی شدن این علائم وجود دارد. اگر اضطراب کودکان بیش از یک ماه طول بکشد، باید به متخصص روانشناس مراجعه کنند.»
مرادی مراجعه به روانشناس را در مرحله ورود به اختلال اضطراب ، لازم دانست: «اضطراب شکل‌های مختلفی دارد. گاهی اضطراب شکل اختلال به خود می‌گیرد. در اختلال اضطراب، کودک ترس شدیدی دارد و نمی‌تواند برای لحظه‌ای از والدین جدا شود. در این حالت به مداخله متخصص روانشناس نیاز است.»
حال والدین برای اینکه محیط مدرسه برای کودکان استرس‌زا نباشد، چه اقداماتی انجام دهند؟ افسانه مرادی آمادگی قبلی والدین را از راهکارهای مواجهه با این موضوع برشمرد: «والدین می‌توانند 2 سه ماه قبل از بازگشایی مدارس، محیط مدرسه را برای کودکان در خانه بازسازی کنند. به این ترتیب که با انجام بازی‌هایی مثل معلم‌بازی، کودک را در شرایط کلاس درس و مدرسه قرار دهند. والدین و کودکان نقش معلم و دانش‌آموز را به صورت نوبتی بازی کنند. اتفاقاتی که در مدرسه می‌تواند برای کودک پیش بیاید، در فرایند بازی شبیه‌سازی می‌شود تا کودک آماده شود.»
از نظر این روانشناس مشارکت کودکان در خرید وسایل مدرسه نیز از راه‌هایی است که کودک را برای مدرسه رفتن آماده می‌کند: «والدین تا آنجا که می‌توانند کودک را در خرید وسایل مدرسه مشارکت دهند. اجازه دهند کودک احساس اعتماد‌به‌نفس کند. همراه کردن کودکان در فرایند ثبت‌نام و نشان دادن محیط فیزیکی مدرسه نیز می‌تواند یاری‌رسان باشد.»
او در ادامه به واکنش والدین نسبت به ابراز ترس کودکان اشاره کرد: زمانی که کودک از ترس‌هایش می‌گوید، والدین آن را با جمله‌هایی مثل «تو دیگه بزرگ شدی»، «مدرسه که ترس نداره» و... انکار نکنند. بلکه ترس کودکان را به رسمیت بشناسند و اجازه دهند از ترس‌هایشان حرف بزنند، بعد راهکار بدهند.»
مرادی ادامه داد: «والدین چند ماه قبل از ورود به مدرسه مسئولیت‌های شخصی مثل دستشویی رفتن، لباس پوشیدن و بند کفش بستن را به خود کودک بسپارند. این مسئولیت‌های کوچک در واقع به کودک عزت‌نفس می‌دهد و او را برای محیط مدرسه آماده می‌کند.»
به عقیده این روانشناس، همراهی والدین با کودکان در روزهای اول مدرسه اهمیت زیادی دارد: «روزهای اول مدرسه مهم است که والدین، کودک را به مدرسه برسانند و البته در بازگشت نیز همراهی کنند تا او احساس امنیت کند.»
افسانه مرادی در پایان نیز به نقش مدارس در رفع اضطراب کودکان اشاره کرد: «مدرسه‌ها هم می‌توانند کودک را با محیط مدرسه آشنا و نیز در ارتباط گرفتن کودکان کمک کنند. کارکنان مدرسه روزهای اول در قوانین سخت‌گیری نکنند تا احساس امنیت برای کودکان شکل بگیرد، سپس کم‌کم قوانین مدرسه را اجرا کنند.»
دیدگاه تان را بنویسید