آمار جمعیت زنان زندانی در ایران 3 درصد است/ زندان زنان، نماد انحطاط انسانی جامعه است/ کاهش میزان بازگشت به زندان پس از‌ آزادی، با رویکرد اصلاحی رخ می‌دهد/ زنان زندانی بیش از مردان از خانواده طرد می‌شوند

اعتمادآنلاین| ‌ حورا کیخسروی مشاور خانواده و روان‌درمانگر، مهسا لاریجانی استاد و عضو هیات‌علمی دانشگاه الزهرا و علیرضا نبی مدیر بنیاد خیریه نبی، سخنرانان حاضر در این نشست بودند.

چرا میزان بازگشت به زندان زنان افزایش یافته است؟

حورا کیخسروی، مشاور خانواده و روان درمانگر، در ابتدای این نشست با اشاره به آمار زندانیان زن گفت: «مبانی نظری در کتاب‌ها خوانده می‌شوند، اما من در پژوهشم سراغ این رفتم که چگونه سه درصد از جمعیت زندانیان را زنان تشکیل می‌دهند و چرا هرچه جلوتر می‌رویم، میزان بازگشت به زندان زنان افزایش یافته است؟»

‌او ادامه داد: «سطح آسیب‌های اجتماعی در جامعه ایرانی رو به افزایش است. آن هم با اینکه برنامه‌های پیشگیری و مقابله با آسیب‌ها بیش از گذشته شده است. در سال‌های 1910 تا 1961 سخت‌ترین و سنگین‌ترین مجازات‌ها در مقابل مجرمان اعمال شد. در سال 1975 آموزش مهارت‌ها را اضافه کردند. سال 1977 مهارت را با دانش تلفیق کردند. اما از سال 2007 تا 2008 مشخص شد جز با آموزش سیستماتیک نمی‌توان مقابل آسیب‌ها ایستاد؛ این یعنی آموزه‌ها در خانه و مدرسه شکل می‌گیرد. پس می‌توان وضع امروز را از خانه و مدرسه بررسی کرد.»

کیخسروی با اشاره به طرد اجتماعی زنان زندانی عنوان کرد: «مساله‌ای که زنان زندانی را از مردان زندانی جدا و شرایط پس از آزادی را برایشان حادتر می‌کند طرد شدن اجتماعی است. مرد زندانی حتی بعد از تجربه زندان هم می‌تواند به خانه برگردد، اما زنان زندانی در آمار قابل توجهی، در بدو ورود به زندان از خانه و خانواده طرد می‌شوند و این مساله شدت بحران و آسیب را برایشان افزایش می‌دهد. تعداد زیادی از زنان، زندانی بدون ملاقاتی می‌شوند.»

بخش اعظم زنان زندانی، نه به خاطر گناه خودشان، بلکه از کم‌کاری من و شما زندانی‌اند

علیرضا نبی، مدیر بنیاد خیریه نبی، با تاکید بر اینکه نقش گروه نخبه جامعه در کاهش آسیب‌ها موثر است، گفت: «نخبگان جامعه هستند که باید حواس جامعه و مردم را نسبت به آسیب‌های اجتماعی جمع کنند. وقتی مردم حساس شوند، مطالبه‌گر شوند و دغدغه اجتماعی داشته باشند، می‌توانند از مسئولان چیزی بخواهند. در چنین شرایطی است که توسعه انسانی بر توسعه اقتصادی پیشی می‌گیرد.»

او ادامه داد: «از آنجا که یکی از اصلی‌ترین ریشه‌های توسعه انسانی وابسته به زن است، پس به خوبی می‌توان فهمید زندان زنان نماد انحطاط انسانی یک جامعه است.»

مدیر بنیاد خیریه نبی، که کارکنان کارخانه‌اش را زنان و مردان زندانی تشکیل می‌دهند، گفت: «من زنان کارمندی دارم که مرتکب قتل غیرعمد شده‌ بودند؛ کارمندانی که ناخواسته وارد سرقت شده بودند؛ کارمندانی که اعتیاد داشتند اما الان هر کدام از آنها زندگی خودشان و خانواده‌ای را مدیریت می‌کنند. بخش اعظم زنان زندانی، نه به خاطر گناه خودشان، که از کم‌کاری من و شما، از بی‌توجهی ما، از ضعف قانون و ضعف اجرای قانون، در زندان‌ها حضور دارند.»

مجازات زنان در زندان باید رویکرد اصلاحی و ترمیمی داشته باشد

مهسا لاریجانی در ادامه این نشست به تفصیل موضوع این جلسه پرداخت و گفت: «موضوع این نشست در رابطه با کاهش آسیب‌پذیری زنان زندانی و راهکارهای کاهش تکرار‌پذیری جرم توسط زنان زندانی پس از آزادی است؛ به این معنا که با استفاده از رویکردهای زندانبانی جنسیت‌محور، اتصال آنها با نقش‌های زنانگی را حفظ و بازتولید کنیم.»

او توضیح داد: «این راهبردها می‌تواند در حوزه‌های مددکاری و روانشناسی مبتنی بر نیازهای زن، حفظ و پیوند زنان با خانواده و جلوگیری از طردشدگی و بازپذیری زندانی پس از حبس توسط خانواده تعریف شود. از سوی دیگر تامین نیازهای روحی زنان در فرایند ملاقات و تماس تلفنی می‌تواند فرایند سازگاری با زندان و تحمل حبس برای زنان را میسر سازد.»

البته لاریجانی در پایان اشاره کرد که این توضیحات منافاتی با نفس مجازات یک جرم ندارد: «هرچند اهتمام ورزیدن به این مناسبات منافاتی با مجازات زنان ندارد؛ در واقع قرار نیست میزان مجازات را برای زنان کاهش دهیم، تنها می‌خواهیم تحمل کیفر با رویکرد اصلاحی و ترمیمی باشد. در چنین شرایطی است که می‌توان امیدوار بود روند بازگشت زندانیان به زندان،‌ پس از آزادی، کمتر رخ دهد و از حجم بازگشت به زندان‌ها کاسته شود.»