گزارش «اعتمادآنلاین» از نشست چالش‌های نظری و عملی اجرای پیمان‌نامه کودک در ایران:
تصویب پیمان‌نامه جهانی حقوق کودک 30ساله شد/ دولت‌آبادی، بنیان‌گذار انجمن حمایت از حقوق کودکان: عدالت نباشد، کودکان خفه می‌شوند/ نادی، وکیل دادگستری: لایحه حمایت از حقوق کودک و نوجوان، کودکان در معرض خطر را به رسمیت شناخت/ یزدانی، مدیرعامل انجمن حمایت از ح
نشست چالش‌های نظری و عملی اجرای پیمان‌نامه کودک در ایران، روز سه‌شنبه پنجم آذرماه، در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران برگزار شد. الهه خوشنویس، روانشناس و فرشید یزدانی، مدیرعامل انجمن حمایت از حقوق کودکان، سخنرانان این برنامه بودند.
اعتمادآنلاین| نشست چالش‌های نظری و عملی اجرای پیمان‌نامه کودک در ایران، روز سه‌شنبه پنجم آذرماه، در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران برگزار شد. الهه خوشنویس، روانشناس و فرشید یزدانی، مدیرعامل انجمن حمایت از حقوق کودکان، سخنرانان این برنامه بودند. علی کاظمی، رئیس اداره تنقیح قوانین و مقررات و مشاور معاون حقوقی قوه قضاییه، نیز جزو مدعوین بود که نتوانست در آن شرکت کند.
در ابتدای این نشست ویدئویی به مناسبت 30 سالگی پیمان‌نامه حقوق کودک پخش شد.
کیفیت آموزش برای کودکان بسیار مهم است
شیوا دولت‌آبادی، بنیان‌گذار انجمن حمایت از حقوق کودکان و استاد دانشگاه، در بخشی از این ویدئو گفت: «برخی از کودکان در جهانی زاده شده‌اند که چاره‌ای ندارند جز اینکه به انسان‌های آسیب‌پذیر و گاه آسیب‌رسان تبدیل شوند. در نتیجه مساله کودکانی که در معرض خطر هستند به وضعیت خانواده و به ویژه مسائل اقتصادی خانواده برمی‌گردد. فقر را فقط در غذا و بهداشت نمی‌بینیم. فقر در فرهنگ هم وجود دارد و در چنین شرایطی حتی اگر مدرسه بخشی از آن را جبران کند، باز هم چیزی عوض نمی‌شود.»
او همچنین تاکید کرد: «من مایل هستم از عدالت آموزشی صحبت کنم. اگر بتوانیم ماده‌های 28 و 29 پیمان‌نامه حقوق کودک را بررسی کنیم، می‌توانیم امید داشته باشیم که نسل‌های بهتری برای آینده تربیت کنیم. چون کیفیت تحصیل و آموزش خیلی مهم است. از سوی دیگر، تفاوت‌های زیاد فرهنگی بسیار جذاب است. این شرایط را مهیا می‌کند تا با نگاه به آینده، کودکان تحت تاثیر عدالت و کیفیت آموزشی به انسان‌های باارزش و دوستدار خودشان و دیگران تبدیل شوند. کودکانی که کشور خود و هویت و فرهنگ و سنت‌شان را دوست دارند و در همان فضا نیز به خوبی رشد می‌کنند. به همین دلیل می‌گویم عدالت مثل هواست و اگر نباشد، انسان خفه می‌شود.»
افکار عمومی نسبت به حقوق کودک تغییر کرده است
مونیکا نادی، وکیل دادگستری، در ادامه این برنامه ویدئویی اشاره کرد: «پیمان‌نامه جهانی حقوق کودک از معدود اسنادی است که در حوزه کودکان و در سازمان ملل مورد تصویب قرار گرفته است. اصلی‌ترین اهداف این بوده که منافع عالی کودکان در هر حالتی تامین شود. کشور ما در سال 73 پیمان‌نامه را در مجلس شورای اسلامی تصویب کرد و حکم قانون را دارد، اما با اینکه 25 سال از تصویب آن گذشته، شاهد هستیم که فاصله ما با سیاست‌گذاری بین‌المللی چقدر زیاد است. هرچند نمی‌توانیم قدم‌های مثبت را هم انکار کنیم. افکار عمومی نگاه ویژه‌تری به کودکان پیدا کرده و نهادها را وادار به توجه بیشتر کرده است.»
نادی به کسئولیت کیفری هم اشاره کرد: «یکی از مسائل، سن مسئولیت کیفری است. پیمان‌نامه همه افراد زیر 18 سال را دارای حقوق انسانی می‌داند و در واقع آن را موضوع خودش قلمداد می‌کند. در حالی که سن کیفری در ایران بر اساس بلوغ جسمی است. از سوی دیگر، پیمان‌نامه اعدام کودکان زیر 18 سال را به طور کلی ممنوع اعلام کرده، اما هنوز در قوانین‌مان این را داریم. هرچند شاید با تصویب ماده 91 قانون مجازات اسلامی این مجازات کمتر اعمال شود، اما هنوز هم این ماده نه تنها کامل رعایت نمی‌شود بلکه از همه ظرفیت‌هایش هم استفاده نمی‌کنند.»
این وکیل دادگستری به لایحه حمایت از حقوق کودک و نوجوان هم پرداخت و عنوان کرد: «ما در این میان لایحه حمایت از حقوق کودکان را داریم که می‌تواند با نهایی شدن و تصویب در مجلس، به بخش زیادی از این معضلات و گره‌های قانونی بپردازد. در واقع لایحه حمایت از حقوق کودک نوجوان، کودکان در معرض خطر را به رسمیت شناخته است و نهادهای دولتی را ملزم کرده تا حمایت‌ها برایشان اعمال شود.»
قبل از اینکه درباره حقوق کودک و چرایی ضرورت آن صحبت کنیم، بد نیست کمی به این فکر کنیم که کودکان جامعه می‌توانند کودکان خود ما باشند. در چنین حالتی تماشای کودکی که کار می‌کند و بازی و آزادی و کار اشتراکی را تجربه نمی‌کند به راحتی همیشه اتفاق نمی‌افتد. پس باید به کودکان فرصت داده شود بازی کنند تا در عرصه بازی نه تنها شاد شوند، بلکه تجربه به دست آورند.
از دیگر موارد ذکرشده در پیمان‌نامه حق اظهارنظر است. تا وقتی خانواده‌هایی داریم که حق اظهارنظر را به کودک خود می‌دهند و می‌دانند این کار چه تاثیری بر رشد او دارد، می‌توانیم به نسل آینده خوش‌بین باشیم. نقش دولت‌هایی که می‌پذیرند عضو پیمان‌نامه شوند توانمندسازی خانواده‌هاست.
حقوق کودکان بدیهی است اما نقض می‌شود
فرشید یزدانی، مدیرعامل انجمن حمایت از حقوق کودکان، در ادامه این نشست توضیح داد: «پرسشی وجود دارد مبنی بر اینکه آیا پیمان‌نامه هم نوعی قانون است؟ پیمان‌نامه چارچوب دارد و باعث ساماندهی هم می‌شود. پیمان‌نامه حقوق کودک جزو کنوانسیون‌هایی است که کشورها سریعاً به آن ملحق شدند، اما پیمان‌نامه بخش‌هایی دارد که آن را از قانون متفاوت می‌کند و آن هم مربوط به فرهنگ‌سازی آن است. قبلاً شاید وقتی می‌گفتیم کودک نباید کار کند امری بدیهی بود، اما همین حقیقت بدیهی در بسیاری از کشورها نقض می‌شود. پیمان‌نامه آمده و مناسبات اجتماعی را انسانی‌تر کرده است.»
یزدانی ادامه داد: «از سوی دیگر، پیمان‌نامه جهت‌دهنده است؛ یعنی فقط اعمال قانون نیست و جهت برنامه و سیاست‌گذاری هم می‌دهد. در نهایت اینکه پیمان‌نامه قانونی گفتمان‌ساز است. در مجموع پیمان‌نامه یک قانون رهایی‌بخش است که در چارچوب نگاه سلطه‌جویانه، رهایی‌بخشی را تلقی می‌کند آن هم در صورتی که به سمت اجرای درست برویم.»
پیمان‌نامه هم نیاز به بازنگری دارد
الهه خوشنویس، روانشناس کودک که از دیگر سخنرانان حاضر در این نشست بود، گفت: «از 25 سال پیش که ایران کنوانسیون را پذیرفت گام مهمی در جهت به رسمیت شناختن کودک و حقوقش برداشته شد. همچنین بار روانی مثبتی برای کودکان و خانواده‌ها به دست داد. چون کنوانسیون در صورت اجرای درست باعث می‌شود حقوق کودک به درستی دیده و بررسی شود. امکان ارتقا و اصلاح هم مثل هر قانون دیگری وجود دارد، برای همین می گویند بازنگری‌هایی نیاز است.»
او به اهمیت آگاهی‌بخشی در زمینه حق کودک اشاره کرد و توضیح داد: «در همین‌جا می‌توان گفت حقوق و روانشناسی فاصله‌ای با هم ندارند. ما وقتی حقی را به رسمیت می‌شناسیم به آن هویت می‌دهیم. کودکی که حقش را می‌داند احساس قدرت می‌کند و با این قدرت درونی می‌تواند توانمندی و موفقیت اجتماعی، فردی و خانوادگی‌اش را توسعه دهد. پس ما وقتی به کنوانسیون پیوستیم گفتیم حاضریم کودک را حمایت کنیم. کودکی که والدینی حمایتگر داشته باشد به خوبی می‌تواند در مسیر رشد قرار گیرد.»
خوشنویس در پایان گفت: «تفریح و آموزش یکی از برجسته‌ترین موارد دوران کودکی است. اما این 2 نباید با هم تلفیق شوند به شکلی که بازی حذف و آموزش جایگزین شود. البته که یادگیری در بازی اتفاق می‌افتد، اما نباید اجازه دهیم ساعت بازی کودک کم و ساعت آموزش افزایش یابد. مساله دیگر هم موضوع تبعیض است؛ طبقه‌بندی شدید در فضای آموزشی با تاسیس مدارسی با عناوین ویژه. این فضای طبقاتی کودکان را از دسترسی مساوی به آموزش باز می‌دارد. پیمان‌نامه مشخصاً به این موضوع اشاره کرده است.»
دیدگاه تان را بنویسید