آخرین وضعیت تالاب‌های کشور پس از سیلاب‌ها چگونه است؟

اعتمادآنلاین| احمد لاهیجان زاده، معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست، امروز در نشست خبری روز جهانی تالاب‌ها که در سازمان حفاظت محیط زیست برگزار شد، اظهار کرد: دوم فوریه سال 1971 میلادی اولین کنوانسیون بین‌المللی در حوزه محیط زیست تحت عنوان «حفاظت از تالاب‌ها» به میزبانی ایران در شهر رامسر به تصویب رسید. در آن زمان 18 کشور عضو این کنوانسیون شدند و در حال حاضر حدود 170 کشور عضو آن هستند.

معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست با بیان این که 143 تالاب در کشور وجود دارد که طی سال گذشته با هماهنگی وزارت نیرو تحت عنوان پیوست قانون حفاظت از تالاب‌ها ثبت شدند، تصریح کرد: این 143 تالاب سه میلیون هکتار وسعت دارند و در مصوبه اخیر دولت قرار شده است که صخره‌های مرجانی و پهنه‌های گلی نیز تحت عنوان حفاظت از تالاب‌ها ثبت شوند.

لاهیجان‌زاده ادامه داد: از میان این 143 تالاب 25 مجموعه تالابی در کنوانسیون رامسر ثبت شده‌اند و 1.4 میلیون هکتار وسعت دارند همچنین 45 تالاب کشور می‌تواند منشا گرد و غبار باشند و از نظر مساحت نیز دو میلیون و صد هزار هکتار را در برمی‌گیرند.

وی با بیان این که تالاب‌های هامون ، بختگان، هورالعظیم و شادگان می‌توانند تبدیل به کانون گرد و غبار شوند، گفت: در حال حاضر چهار عامل تالاب‌های ما را تهدید می‌کنند. اولین آن تامین آب و حقابه تالاب‌ها با توجه به کمبود آب در کشور است. دومین مورد نیز آلودگی‌هایی از جمله فاضلاب‌های انسانی، شهری و روستایی و پساب کشاورزی و صنعتی است که وارد تالاب‌ها می‌شوند.

لاهیجان‌زاده اضافه کرد: تصرفات و تغییر کاربری تالاب‌ها از جمله عوامل دیگر تهدید است که این موضوع بیشتر در تالاب‌های شمال کشور دیده می‌شود. چهارمین عامل تهدید تالاب‌های کشور ورود گونه‌های غیر بومی مانند «تیلاپیلا» به جنوب و سنبل آبی به تالاب انزلی است.

معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست در ادامه اظهار کرد: سازمان حفاظت محیط زیست سیاست‌های جدیدی را برای مدیریت تالاب‌ها شروع کرده است که از جمله مهمترین آن‌ها می‌توان به تعیین نیاز آبی تالاب‌ها اشاره کرد. براساس قانون سازمان حفاظت محیط زیست مکلف است نیاز آبی تالاب‌ها را تعیین و پس از آن وزارت نیرو این نیاز آبی را تامین کند. در حال حاضر مطالعات نیاز آبی در تالاب‌ها در 34 تالاب و مجموعه رودخانه‌ای به اتمام رسیده است و 18 تالاب و مجموعه رودخانه‌ای دیگر در حال مطالعه هستند. امیدواریم مطالعات نیاز آبی آنها تا تیر ماه سال آینده به اتمام رسد.

لاهیجان‌زاده با بیان این که در حال حاضر تدوین برنامه مدیریت جامع زیست بومی تالاب‌ها در دستور کار محیط زیست است، تصریح کرد: از دیگر اقدامات محیط زیست در تالاب‌های کشور پایش کمی و کیفی تالاب‌ها است. براساس برنامه‌های پیش‌بینی قرار است که آخرین ورودی به تالاب‌ها را محاسبه و در محل ورودی رودخانه‌ها به تالاب‌ها سیستم‌های دبی سنج نصب کنیم. از سوی دیگر برای سنجش کیفیت تالاب‌ها نیز نصب سیستم‌هایی پیش‌بینی شده که برخی از آن‌ها آنلاین هستند و برخی دیگر نیاز دارند که براساس نمونه برداری کیفیت تالاب را گزارش دهند همچنین برخی از نمونه برداری‌ها مخصوصا برای اندازه‌گیری فلزات سنگین در آب‌های شور به خارج از کشور فرستاده می‌شود.

معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست در ادامه درباره آخرین وضعیت تالاب گاوخونی توضیح داد: متاسفانه ما در شرایط پر آبی سال گذشته نتوانستیم حقابه این تالاب را تامین کنیم و این مورد اعتراض ما به وزارت نیرو است. طی 50 سال گذشته سه بار رشته کوه کوهرنگ بیش از 2000 میلیمتر بارش دریافت کرده است که یکی از این دفعات سال گذشته بود. سد زاینده رود در خرداد ماه امسال 780 میلیون متر مکعب آب در پشت خود ذخیره کرده بود که طی 18 سال اخیر تقریبا بی‌سابقه بود ولی متاسفانه طی این سال پر بارش وزارت نیرو حقابه تالاب گاوخونی را تامین نکرد.

لاهیجان‌زاده اضافه کرد: در حال حاضر حقابه تالاب گاوخونی 176 میلیون متر مکعب است و در سال آبی جدید سازمان حفاظت محیط زیست پیگیر بود تا حقابه تالاب به گونه‌ای رهاسازی شود که آب به تالاب گاوخونی برسد. وزارت نیرو در حال حاضر می‌گوید که این حقابه از محل رهاسازی سد به تالاب تخصیص داده می‌شود این در حالیست که این حقابه بیش از رسیدن به گاوخونی به دلیل برداشت کشاورزان هدر داده می‌شود. به همین دلیل با وزارت نیرو به توافق رسیدیم که در بهمن و اسنفد امسال که کاهش مصرف آب برای کشاورزی را داریم در مجموعه 20 میلیون متر مکعب آب به سمت گاوخونی رهاسازی کند. رهاسازی آب زاینده رود شروع شده است ولی هنوز این آب به تالاب نرسیده است.

وی در ادامه درباره تالاب‌های سیستان و بلوچستان و هامون گفت: طی هفته اخیر بارش برف در کشور افغانستان سبب شده است که این تالاب وضعیت مطلوبی پیدا کند. تالاب هامون سه بخش اساسی دارد که بخش «صابوری» آن در شمال سیستان قرار دارد و 90درصد تالاب هامون «پوزک» در کشور افغانستان و 10 درصد آن در کشور ایران قرار دارد. در سیلاب‌های بهار امسال صد درصد تالاب هامون «پوزک» آبگیری و بخش هامون «صابوری» که عمدتا در ایران قرار دارد 130 هزار هکتار آبگیری شد.

لاهیجان‌زاده افزود: اخیرا بارندگی خوبی در نیمه جنوبی سیستان و بلوچستان رخ داد اما بارندگی در بخش شمالی آن که منطقه زابل در آن قرار دارد و برای ما مهم است حدود 25 تا 30 میلیمتر بود. امیدواریم سیلاب‌هایی که در افغانستان رخ می‌دهد بتواند نیاز آبی تالاب را تامین کند. بخش ایرانی تالاب هورالعظیم هنوز نتوانسته است وضعیت مطلوبی مانند سال گذشته داشته باشد.

معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست در ادامه درباره وضعیت تالاب‌های خوزستان و تالاب بین النهرین گفت: تالاب بین النهرین در شرایط پرآبی است و یک میلیون و 300 هزار تا یک میلیون و 700 هزار هکتار می‌تواند فرصت آبگیری داشته باشد. از این میان وسعت هورالعظیم 350 تا 360 هزار هکتار است که 127 هزار هکتار آن در خوزستان واقع شده است.

وی افزود: تصاویر ماهواره‌ای نشان می‌دهد که 90 درصد مجموعه تالاب‌های بین النهرین آبگیری شده است و از سال 2000 میلادی که صدام به عمد تالاب بین‌النهرین را خشک کرد و به عنوان فاجعه زیست محیطی قرن مطرح شد این تالاب در حال حاضر به شرایط مطلوب خود برگشته است و میزان آبگیری در تصاویر ماهواره ای حتی از تصاویر سال 1975 میلادی - که پر آب‌ترین سال تالاب بود - بیشتر شده است. این موضوع می‌تواند بر تعدیل دمای منطقه و کاهش گرد و غبار اثرگذار باشد. تالاب شادگان نیز در حال حاضر حدود 85 تا 90 درصد آبگیری شده است و وضعیت مطلوبی دارد.

لاهیجان زاده در ادامه درباره آخرین وضعیت تالاب‌های استان فارس توضیح داد: در استان فارس تالاب‌های متعددی وجود دارد و خوشبختانه بارندگی‌ها در استان مطلوب گزارش شده است. در حال حاضر تالاب مهارلو در نزدیکی شیراز 70 درصد آبگیری شده است و تالاب طشک و بختگان شرایط بهتری نسبت به میانگین خود دارند و تاکنون حدود 30 تا 35 درصد آبگیری شده‌اند. در تالاب بختگان نیز حدود دو ماه گذشته 40 میلیون متر مکعب حقابه رهاسازی شد که در نهایت 35 میلیون متر مکعب آن به تالاب رسید.

معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست با بیان اینکه در حال حاضر تالاب پریشان در استان فارس و در کازرون شرایط خوبی ندارد، اظهار کرد: وسعت تالاب پریشان 50 هزار هکتار است که با توجه به بارندگی‌های کازرون تاکنون نتوانسته آب گیری خاصی داشته باشد چرا که به دلیل نزول آب‌های زیر زمینی و حفر چاه‌های غیر مجاز هر چه آب به تالاب وارد می‌شود از طریق این چاه‌های زیر زمینی جذب می‌شود و در حال حاضر این تالاب را دچار مشکل کرده است.

وی با بیان اینکه در حال حاضر معیشت یک میلیارد نفر از جمعیت دنیا وابسته به تالاب‌ها است، گفت: در روز جهانی تالاب‌ها نیز قرار است ژئوپورتال تالاب‌های کشور رونمایی شود و تا شش ماه آینده عمده اطلاعات تالاب‌های کشور در این پورتال بارگذاری می‌شود.

لاهیجان زاده درباره برنامه‌های سازمان حفاظت محیط زیست در روز جهانی تالاب‌ها گفت: 27 استان تالابی ما در این روز برنامه‌های ویژه‌ای خواهند داشت. از سوی دیگر در جهت آموزش قرار شده است لوازم ورزشی با آرم روز جهانی تالاب‌ها در مدارس اطراف تالاب زریوار که به‌تازگی در کنوانسیون رامسر ثبت شده است، پخش شود.

معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست در پایان گفت: در این روز قهرمان تالاب‌ها که در سه حوزه علمی - تحقیقاتی، مشارکت مردمی و اقدامات اجرایی فعالیت کرده‌اند، معرفی می‌شوند.

منبع: ایسنا