کرونا چه تاثیری بر تنوع زیستی داشت؟

اعتمادآنلاین| یک کارشناس ارشد تنوع زیستی می گوید: با توجه به اینکه هرساله در ایران بیشترین شوک در ایام نوروز و بویژه سیزدهم فروردین به طبیعت وارد می‌شود سیزدهم فروردین امسال در ایران استثنایی بود اما نمی‌توانیم بگوییم که شیوع ویروس کرونا به‌صورت عام تاثیر مثبت کاملا مشهودی در وضعیت حیات وحش گذاشته است چراکه این تاثیر تنها مقطعی است.

سید مهدی نبی‌یان ادامه داد: یکی از ویژگی‌های دوران کرونایی و قرنطینه خانگی همزمان شدن آن با فصل زاداوری حیات وحش در ایران بود. هرساله به خاطر مسافرت‌های زیادی که از اواخر اسفند ماه تا اواخر فروردین ماه داریم، تعداد تصادفات جاده‌ای حیات وحش بسیار بالا می‌رود و امسال با وجود اینکه آمار مشخصی از تعداد کشته ‌شده‌های جاده‌ای حیات وحش وجود ندارد اما مطمئنا عدم جابه‌جایی مردم در این مدت در کاهش میزان این تصادفات موثر بوده است.

وی ضمن بیان اینکه شیوع ویروس کرونا و لزوم ماندن در خانه باعث شد بسیاری از شهروندان شهرها و شهرستان‌های بزرگ در خانه بمانند و به عرصه‌های طبیعی نروند، خاطرنشان کرد: فرایند رفتن به مناطق طبیعی در روستاها متوقف نشد، کما اینکه شاید حضور مامورین محیط زیست در عرصه‌های طبیعی و فعالیت دستگاه‌های اجرایی به‌دلیل شیوع ویروس کرونا کمتر شد بنابراین ما اطلاعات دقیقی درمورد کاهش حضور بومیان در مناطق طبیعی و حتی افزایش تعداد شکارچیان نداریم.

وی تاکید کرد: همزمان شدن شیوع ویروس کرونا با فصل زادآوری حیات وحش و رشد پوشش گیاهی در ایران حتما در بالا بردن شانس زادآوری و حفظ نوزادان حیات وحش در سال جاری تاثیر مختصری داشته است.

نبی‌یان در بخش دیگری از صحبت های خود در پاسخ به این پ‍رسش که مردم و نهادهای دولتی برای حفظ تنوع زیستی کشور چه اقداماتی باید انجام دهند، گفت: مهم‌ترین توصیه این است که دولتمردان و تصمیم‌سازان توسعه با پیوست‌های محیط زیستی و با دیدن موضوعات مرتبط با تنوع زیستی برنامه‌های کلان توسعه مانند برنامه‌های افق‌های چشم انداز و برنامه‌های پنج ساله را مد نظر قرار دهند چراکه این کار می‌تواند کمک زیادی در کاهش تهدید تنوع زیستی کند.

وی در ادامه خاطرنشان کرد: نمی‌توانیم جلوی توسعه را بگیریم چراکه ما نیاز به بندر، ساحل و اسکله داریم اما اگر هم‌زمان با تصمیم‌سازی در جانمایی یا مکان‌یابی سایت‌های توسعه مطالعات زیست محیطی نیز صورت گیرد می‌تواند کمک شایانی به کاهش تخریب زیستگاه‌ها کند.

وی در ادامه با اشاره به اینکه یکی از تهدیدات عمده تنوع زیستی کشور رهاسازی غیر علمی گونه‌های غیر بومی در طبیعت است تصریح کرد: برخی افراد که هیچ تخصصی در زمینه محیط زیست و تنوع زیستی‌ ندارند و براساس عواطف انسانی به مقولات تخصصی ورود می‌کنند و به اتفاقات بدی برای طبیعت کشور دامن می‌زنند مانند رها شدن ماهی‌های قرمز در منابع آبی و رها شدن لاک‌پشت گوش قرمز در طبیعت که تهدیدی برای اکوسیستم محسوب می‌شوند. این افراد غیر متخصص تصور می‌کنند حیوانی که در اسارت است باید در طبیعت رها شود درحالی که برای تمام گونه‌ها پروتکل‌های علمی وجود دارد.

این کارشناس ارشد تنوع زیستی اضافه کرد: در برخی از جنگل‌های شمال کشور میمون «رزوس» دیده شده است؛ میمونی که از طریق قاچاق وارد ایران می‌شود. افرادی که این حیوان را خریداری می‌کنند پس از گذشت مدتی نمی‌توانند از آن نگهداری کنند و به جای آن که این حیوان را به سازمان حفاظت محیط زیست تحویل دهند تا برنامه‌ای برای میمون در نظر بگیرد که آن برنامه به احتمال زیاد یا تحویل به باغ وحش است یا Euthanize (مرگ آرام) کردن حیوان است، این میمون را در جنگل رها می‌کنند. در صورتی که «رزوس» می‌تواند هزاران انگل و بیماری را منتقل کند و به یک گونه مهاجم در شمال ایران تبدیل شود.

وی با تاکید بر اینکه از کارهای مهمی که مردم باید برای حفظ تنوع زیستی انجام دهند توجه به گوشزدهای متخصصین حیات وحش است، اظهار کرد: مردم نباید به تصمیمات خودسرانه که بدون آگاهی گرفته می شود توجه کنند. احترام گذاشتن و پذیرفتن نکات علمی از سوی کارشناسان حیات وحش بسیار مهم است و تا زمانی‌که این موضوع را نپذیریم همان مساله‌ای ‍پیش خواهد آمد که درباره ویروس کرونا پیش آمد که متخصصین بهداشت و درمان و پزشکان یکسری موضوعات یا پروتکل‌ها را مطرح می‌کردند اما افراد غیر متخصص که هیچ زمینه‌ای در علم پزشکی ندارند تجویزهای عجیب و غریبی کردند مانند استعمال روغن بنفشه، بخورهای مختلف و استفاده از پاک کننده‌های عجیب. متاسفانه این گونه افراد پیگیری کننده‌های مجازی خیلی زیادی در فضاهای سایبری دارند.

وی با اشاره به اینکه اکنون با هجمه‌ای ‍‍‍‍‍نسبت به کارشناسان محیط زیست روبه‌رو هستیم، گفت: به نظر متخصصین و سازمان حفاظت محیط زیست باید اتکا کرد اما متاسفانه با شکل گیری رو به ازدیاد افراد غیر متخصص در محیط زیست روبه‌رو هستیم که خود را صاحب نظر در این زمینه می‌دانند و این باعث می‌شود که نظر کارشناسان گاهی مورد سوء برداشت قرار بگیرد. اکنون طیفی از افرادی که طرفدار حیواناتی مانند سگ‌های ولگرد و حیوانات شهری هستند با غذا رسانی به‌ این حیوانات باعث افزایش جمعیت‌ آن‌ها می‌شوند در صورتی که این کار از نظر کارشناسان محیط زیست یک کار غلط و مردود است، چراکه سگ‌های ولگرد به یکی از تهدیدات اصلی حیات وحش در کشور تبدیل شده‌اند.

نبی‌یان در پایان با اشاره به اینکه یکی از مشکلات قانع کردن مردمی است که قبلا ذهنشان توسط افراد غیر متخصص آلوده شده است، گفت: این مسئله تنها مربوط به ایران نیست بلکه در کل دنیا با بروز چنین پدیده‌ای روبه رو هستیم و این یکی از مضراتی است که فضای مجازی در جامعه ایجاد کرده است بنابراین اطلاع رسانی باید مدیریت شود تا بتوان اطلاعات را شفاف در اختیار مردم قرار داد و آنان را به استفاده از این اطلاعات تشویق کرد.

منبع: ایسنا