نعمت باران؛ 80 درصد تالاب‌های کشور آبگیری شدند

اعتمادآنلاین| ‌ احمدرضا لاهیجان‌زاده معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست در پنجاه و سومین جلسه شورای حفاظت کیفی کارون که یکشنبه شب (18 خردادماه) در استانداری خوزستان برگزار شد، با تبریک هفته محیط زیست اظهار کرد: امیدواریم همه جمعیت ایران، حافظان خوبی برای محیط زیست و تحویل سالم آن به نسل‌های آینده باشند. فردا روز جهانی اقیانوس‌ها است و این روز برای خوزستان به دلیل مرتبط بودن با دریا و خلیج فارس، به نوعی با اهمیت است.

وی افزود: در شمال و جنوب کشور، پهنه‌های آبی گسترده‌ای داریم و این موضوع یکی از موهبت‌های الهی برای کشور ایران است. در جنوب شرق نیز در حوزه‌ای به اقیانوس هند هم متصل می‌شویم و علاوه بر دریای عمان، اقیانوس هند نیز فرصت بسیار خوبی برای ایران محسوب می‌شود.

لاهیجان‌زاده در خصوص وضعیت تالاب‌های کشور، گفت: در دو سال اخیر به دلیل بارش‌های مناسب و اقدامات خوبی که در حوزه‌های مختلف انجام شده، اکنون شرایط تالاب‌ها تقریبا خوب است و حدود 80 درصد تالاب‌های کشور آبگیری شده‌اند و شرایط زنده و احیاءشده‌ای در تالاب‌ها داریم. وضعیت آبگیری تالاب‌های خوزستان نیز 95 درصد و حتی بالاتر است.

وی ادامه داد: بیش از 95 درصد تالاب‌های بین‌النحرین در عراق نیز آبگیری شده‌اند و این موضوع باعث وجود رطوبت کافی در منطقه و زیر آب رفتن کانون‌ها و عرصه‌های ریزگرد شده است و در حال حاضر شرایط ایجاد گرد و غبار را ندارند.

معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: در دو سه سال گذشته مشاهده کردیم که موارد وقوع گرد و غبار چه با منشاء داخلی و چه با منشاء خارجی بسیار کمتر بوده است. البته اقدامات خوبی نیز در زمینه مقابله با گرد و غبار انجام شده است.

وی با اشاره به وجود 3 میلیون هکتار تالاب در کشور عنوان کرد: 1.4 میلیون هکتار از مجموع مساحت تالاب‌های ایران، در کنوانسیون رامسر ثبت شده است. یکی از باارزش‌ترین تالاب‌های کشور، تالاب بین‌المللی شادگان با 400 هزار هکتار مساحت ثبت شده در کنوانسیون رامسر است؛ البته وسعت کل این تالاب 530 هزار هکتار است.

لاهیجان‌زاده ادامه داد: تالاب باارزش هورالعظیم هنوز در کنوانسیون رامسر ثبت نشده است. در سال گذشته برای ثبت این تالاب در کنوانسیون رامسر اقدام کردیم و بارگذاری سیستمی در سایت رامسر برای این تالاب انجام شده و مکاتبات اولیه انجام شده است و تالاب هورالعظیم نیز در مسیر ثبت در کنوانسیون رامسر قرار گرفته است. اگر همه مراحل انجام شود، تا پایان امسال بخش اکولوژیک تالاب هورالعظیم شامل حوضه‌های یک، دو و سه در کنوانسیون رامسر ثبت خواهد شد.

وی گفت: یکی از تالاب‌های کشور که کار آبگیری آن بسیار سخت بوده است، تالاب هامون است زیرا آب این تالاب از کشور همسایه تامین می‌شود. در حال حاضر حدود 46 تا 50 درصد بخش مشترک ایران و افغانستان آبگیری شده است. در مجموع نزدیک به 321 هزار هکتار از این تالاب از 566 هزار هکتار مساحت کل آن آبگیری شده است.

معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به وضعیت دریاچه ارومیه افزود: دولت تدبیر و امید برای احیای دریاچه ارومیه اقدام کرد و اکنون این دریاچه وضعیت خوبی دارد. احیای دریاچه ارومیه از نظر مراجع جهانی، یک مدیریت موفق در احیای مجدد سرزمین از دست رفته محسوب می‌شود. تا پایان امسال یکی دو پروژه دیگر نیز در این دریاچه برای آبرسانی انجام می‌شود و امیدواریم دریاچه ارومیه تا دو سه سال آینده به شرایط قبل برگردد.

وی تصریح کرد: اگر پنج یا شش سال پیش با وزارت نیرو در زمینه تامین حق‌آبه تالاب‌ها صحبت می‌کردیم، یکی از مشکلات این بود که عمده تالاب‌های ما خشک شده بودند و زمانی که در خصوص تامین حق‌آبه تالاب‌ها صحبت می‌کردیم اعداد و ارقام بزرگی عنوان می‌شد، مثلا برای احیای تالاب هورالعظیم چهار میلیارد مترمکعب آب نیاز بود تا به شرایط عادی برگردد. این مساله، برای کل کشور بود.

لاهیجان‌زاده بیان کرد: خوشبختانه با سیل سال 97 و 98، آب مورد نیاز تالاب‌ها در کل کشور تامین شد. اکنون مساله‌ای که وجود دارد، تامین حق‌آبه تالاب‌ها برای بخش تبخیرشده در تالاب‌ها است یعنی اکنون تالاب‌ها آب اولیه را دارند و تنها باید آب تبخیرشده و یا مصارف محدود از تالاب‌ها جبران شود.

وی افزود: برنامه‌ریزی وزارت نیرو باید برای تامین حق‌آبه این قسمت باشد که این رقم بسیار کمتر از زمانی است که کل مساحت تالاب‌ها خشک بود.

معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست تصریح کرد: حق‌آبه تالاب‌ها تعیین شده است و حق‌آبه حدود 30 تالاب از جمله پنج تالاب خوزستان نهایی شده و به وزارت نیرو ارائه شده است و بنابراین وزارت نیرو و سازمان آب و برق خوزستان باید برای تامین این حق‌آبه‌ها برنامه‌ریزی داشته باشند. هر گونه مدیریت آب باید در راستای تامین حق‌آبه تالاب‌ها باشد. هر گونه کار برای توسعه کشاورزی و موارد دیگر باعث می‌شود به شرایط قبل برگردیم.

وی گفت: در آستانه برنامه هفتم دولت هستیم و از همه می‌خواهیم از هم‌اکنون در این زمینه برنامه‌ریزی کنند. در این برنامه از استاندار خوزستان می‌خواهیم ردیف اعتباری برای رودخانه کارون پیش‌بینی کند.

لاهیجان‌زاده بیان کرد: در سال 94 و 95، تلاش زیادی در خصوص تامین ردیف اعتباری برای رودخانه کارون انجام شد اما این کار به سرانجام نرسید و با وجود اینکه ردیف اعتباری رودخانه کارون تعریف شد اما ردیف سالیانه در بودجه سال بعد پایدار نشد.

وی عنوان کرد: وزارت نیرو، سازمان حفاظت محیط زیست و وزارت جهاد کشاورزی و نمایندگان مجلس شورای اسلامی باید همکاری کنند تا ردیف اعتباری در برنامه پنج ساله هفتم توسعه برای تالاب‌ها داشته باشیم.

معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست افزود: در حال حاضر ردیف دائمی اعتباری برای تالاب‌های انزلی و هامون داریم اما ردیف اعتباری دائمی برای تالاب‌های با ارزش خوزستان نداریم و باید ردیف دائمی اعتباری برای تالاب‌های خوزستان در زمینه حفاظت و احیای آن‌ها در نظر گرفته شود.

وی با اشاره به نحوه استفاده از عوارض آلایندگی در حوزه محیط زیست گفت: امسال برای اولین بار صندوق ملی محیط زیست موفق شد و حدود 35 درصد عوارض آلایندگی با مبلغ حدود 700 میلیارد تومان را به خود اختصاص داد. تعاریف مختلفی برای این مبلغ در نظر گرفته شده است. کسانی که می‌توانند از این صندوق بهره ببرند، باید حداکثر استفاده را از این فرصت داشته باشند. صندوق ملی محیط زیست، تسهیلات بانکی به این افراد می‌دهد و آن‌ها را در سود تسهیلات مشارکت می‌کند. همچنین می‌تواند به شرکت‌های صنعتی کمک کند.

لاهیجان‌زاده بیان کرد: می‌توان واحدهای موجود و پروژه‌های شیلات را به سمت این صندوق هدایت کرد تا از این تسهیلات بهره ببرند. این صندوق، وام‌های کم‌بهره و حتی کمک‌های بلاعوض در اختیار شرکت‌های مختلف قرار می‌دهد.

وی افزود: اکنون زمان اتصال دانشگاه‌ها با شرکت‌ها است. دانشگاه‌ها می‌توانند برای شرکت‌های مختلف مطالعاتی انجام دهند که در کاهش آلودگی موثر باشند.

معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: برای هر استانی یک دانشگاه مادر در نظر گرفته شده است که در خوزستان دانشگاه شهید چمران اهواز انتخاب شده و شرکت‌ها می‌توانند مشکلات خود را به این دانشگاه‌ها منتقل کنند و دانشگاه بابت مطالعات، از کمک صندوق ملی محیط زیست استفاده خواهد کرد. البته این فرصت تا اوخر خردادماه است و پروپوزال‌ها باید در این بازه زمانی به دست صندوق ملی محیط زیست برسد.

وی در خصوص پرورش ماهی به روش متراکم نیز که در این جلسه مطرح شد، اظهار کرد: درست است که برای اجرای چنین پروژه‌هایی دیر شده است اما هر زمان جلوی ضرر را بگیریم، خوب است. هر کمکی که در این زمینه لازم باشد انجام می‌دهیم. در ابتدای امر این کار به صورت پایلوت انجام شود و می‌توانیم شیلات کشور را برای بازدید از این پروژه‌ها به سمت خوزستان هدایت کنیم.

لاهیجان‌زاده با اشاره به مشکلات آب و فاضلاب خوزستان عنوان کرد: صحبت‌های مطرح شده در حوزه آب و فاضلاب، مسبوق به سابقه است و سال‌های گذشته نیز مشکلاتی که با شرکت آب و فاضلاب وجود دارد را داشته‌ایم.

وی افزود: دو سه سال گذشته هر چه اسناد خزانه داشتیم، به آب و فاضلاب خوزستان دادیم تا کار تعمیرات پمپ‌ها و موارد دیگر در تصفیه‌خانه‌های فاضلاب دزفول و شوشتر انجام شود اما پس از گذشت چند سال، همین صحبت‌ها با همین ادبیات بیان می‌شوند و تنها شاید چند نفر از افراد روی میز تغییر کرده باشند.

معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: بدترین شرایط را در حوزه پسماند شهری داریم. در حوزه آلودگی‌های رودخانه‌ای نیز مانند آن، بدترین شرایط را شرکت‌های آب و فاضلاب دارند که این مساله در خوزستان شدیدتر است. در استان‌های دیگر نیز شاهد این مساله هستیم اما در خوزستان فرایند آن بسیار سخت شده است و اگر این رویه ادامه یابد، مشکلات آب و فاضلاب برطرف نمی‌شود.

وی با اشاره به وضعیت زهکش شرکت دهخدا بیان کرد: در سال 79 ورود زهکش‌های نیشکر به رودخانه کارون مسدود شد و اکنون نباید اجازه دهیم به 20 سال قبل برگردیم. نمی‌شود به دلیل ورود فاضلاب به رودخانه، بار زهاب را نیز به رودخانه اضافه کنیم و بار میکروبی را افزایش داده و شرایط رودخانه را مورد تهدید قرار دهیم.

لاهیجان‌زاده افزود: به سرعت باید زهکش شرکت دهخدا بسته شود در غیر این صورت باید بحث عوارض آلایندگی و جرائم آلایندگی پیگیری شود که قطعا اگر در این زمینه پیگیری شود، در مدت یک هفته کار انجام خواهد شد.

محمدجواد اشرفی مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان نیز در این جلسه اظهار کرد: با توجه به تنش‌های آبی که در سال 95 در خوزستان وجود داشت، پرورش ماهی در کلیه حوضه‌های آبریز رودخانه‌های خوزستان به ویژه در حوضه دز و کارون ممنوع اعلام شد و تاکنون نیز این وضعیت ادامه دارد.

وی در خصوص متراکم‌سازی پرورش ماهی با رویکرد بازچرخشی آب، افزود: با توجه به فرمایشات مقام معظم رهبری در زمینه جهش تولید، شعار محیط زیست جهش تولید، حفظ محیط زیست و توسعه پایدار است که در این زمینه موضوع بازچرخانی آب در پرورش متراکم ماهی را در دستور کار خود قرار داده‌ایم.

اشرفی با اشاره به مشکلات فاضلاب در اهواز تصریح کرد: پیش از این مقرر شده بود که شرکت آب و فاضلاب اهواز برنامه‌ریزی لازم برای راه‌اندازی کلکتورهای تصفیه‌خانه فاضلاب‌های شرق اهواز را به گونه‌ای انجام دهد که ظرف سه ماه آینده این تصفیه‌خانه با ظرفیت 100 هزار مترمکعب وارد مدار شود. این تعهد در مهرماه سال 98 داده شد و مقرر بود که این پروژه در مدت دو ماه انجام شود اما اکنون پس از گذشت 6 ماه، کار به پایان نرسیده است.

وی افزود: این مساله علاوه بر مشکلات بهداشتی و زیست محیطی، مدیریت خوزستان را با چالش مواجه کرده است و در فضای مجازی نیز با انتقادات زیادی مواجه شده‌ایم. چند ماه است که تصفیه‌خانه‌های فاضلاب دزفول و شوشتر نیز به دلیل مشکلات جزئی از مدار خارج شده‌اند.

مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان با اشاره به آسیب دیدن زهکش شرکت دهخدا و ورود زهاب آن به رودخانه کارون، گفت: در حال حاضر زهاب شرکت دهخدا با 7000 EC وارد کارون می‌شود که این مساله مشکلاتی را ایجاد می‌کند و هر چه سریع‌تر باید از ورود این زهاب به رودخانه کارون جلوگیری شود.

منبع: ایسنا