مداخله فیزیکی در تالاب‌ها و فشار به متولیان حفاظت

اعتمادآنلاین| محمد حسین بازگیر اظهارکرد: در پی وقوع یک دهه خشکسالی و کاهش سیلاب­‌های ورودی به منطقه سیستان و عدم تامین حقابه تالاب هامون، در سال‌های گذشته به منظور حفظ آب در مدت زمان بیشتر در اطراف کوه خواجه که یکی از مناطق تفریحی و صیادی سیستان است دیواره خاکی ( دایک) احداث شد.

وی ادامه داد: با احداث دایک، بخش شمالی تالاب هامون هیرمند از بخش جنوبی آن جدا شد و آب ورودی به تالاب به مدت بیشتری پشت این دیوار دراراضی محدودی باقی ماند اما بخش جنوبی دایک به علت عدم آب­گیری به مرور زمان خشک و با از بین رفتن پوشش گیاهی، منطقه به یکی از کانون­‌های تولید گردوغبار تبدیل شد که تهدیدی جدی برای جوامع محلی و روستاییان شمال استان محسوب می­‌شد و محور زابل - زاهدان را به‌شدت تحت تاثیر قرار می داد.

بازگیر با اشاره به بارش­‌های مناسب دو سال اخیر و افزایش نسبی سیلاب­‌های ورودی به تالاب گفت: نتیجه بررسی­‌های انجام شده توسط کارشناسان و متخصصان محیط زیست نشان داد که با حذف بخشی از دایک و با هدایت آب به مناطق پایین دست سطح وسیعی از عرصه­‌های تالاب که در سال­های گذشته خشک بود، آب­گیری خواهد شد.

این کارشناس محیط زیست اضافه کرد: امسال بخش­‌هایی از دایک تخریب شد تا آب به مناطق پایین‌دست تالاب نفوذ کند که با ورود آب به این اراضی و احیای پوشش گیاهی گامی اساسی در مهارگرد و غبار برداشته شد.

وی با توضیح اینکه حفظ و احیای تالاب­‌ها به مشارکت و حمایت جوامع محلی نیاز دارد، گفت: احداث دایک موجب بروز تعارضاتی میان بهره برداران از جمله صیادان با دامداران وعشایر شده است. صیادان حامی دایک بودند چرا که برای تردد قایق­‌ها و پرورش ماهی به عمق زیاد آب تالاب نیاز داشتند و از طرفی دیگر زندگی دامدارها وعشایر وابسته به مراتع بود که هر چه سطح وسیع­‌تری از عرصه آب­گیری می­‌شد پوشش گیاهی غنی‌تر می‌شد.

این کارشناس محیط زیست اضافه کرد: در مجموع این تعارض منافع بهره­‌برداران چه در احداث دایک و چه در حذف آن، تبعاتی برای سازمان حفاظت محیط زیست به همراه داشت که اگر این مداخله در ابتدا نبود شاید به نفع تالاب بود و بهترین اتفاق این است که تحت هیچ شرایطی مداخله فیزیکی در حریم بستر تالاب­‌ها صورت نگیرد.

بازگیر با تاکید به اینکه مداخله فیزیکی در هرتالابی کار درستی نیست و موجب فشارهایی از گروه‌های ذینفع به متولیان حفاظت و مدیریت تالاب‌­ها می‌شود و طبیعت بهترین نوع مدیریت برای وضعیت آب را اعمال می­‌کند، گفت: در تالاب هامون مناطقی وجود دارد که به اصطلاح محلی «چونگ» گفته می‌شود. «چونگ‌­ها» گودی­‌های طبیعی است که در ایام کم آبی پر از آب می­‌شده است و در دوران ترسالی با سر ریز بخشی از آن حجم وسیعی از تالاب آب­گیری می‌شد و به مرور تمامی بخش­های تالاب به هم می­‌پیوستند.

این کارشناس محیط زیست با اشاره به وضعیت تالاب هامون در دهه‌های اخیر اظهارکرد: سیلاب­‌های سال‌های 69 و 70 موجب بروز تغییراتی در مسیرهای اصلی و طبیعی آب­گیری تالاب هامون شده بود که با طغیان رودخانه سیستان بخش انتهایی آن به‌طور مستقیم به سمت مناطق گودتر تالاب منحرف شده و به مرور با عمیق­‌تر شدن بستر این مسیر جدید شاخه­‌های انتهایی روخانه ازجمله افضل­‌آباد، ادیمی و لورگ باغ که مسیر اصلی آب­گیری تالاب و آب رسانی به نی­زارها بودند دیگر قابل استفاده نبودند.

بازگیر در پایان گفت: شاخه‌های فرعی و انشعابات آن­‌ها نیز که نهر­های توزیع‌کننده آب به سطح تالاب و مسیرهای ورودی به تالاب بودند و به «رونگ » معروف هستند، مسدود و بلا استفاده شده بود که درسال­‌های اخیر اداره کل استان اقدام به لایروبی این انهار و هدایت سیلاب­‌ها به بخش­‌های مختلف تالاب هامون کرد و به دنبال آن امسال شاهد آب­گیری سطح وسیعی از تالاب و احیای نی­زارها بوده‌ایم.

منبع: ایسنا