مدیریت استرس و سلامت روان را در دوران کرونا دست کم نگیریم

اعتمادآنلاین| خیلی وقت بود که عمده توجه دست­ اندرکاران حوزه سلامت معطوف به بیماری­های مزمن غیر واگیر از جمله دیابت، پرفشاری خون، کبد چرب و انواع سرطان­ها شده بود، با پیشرفت دانش بشر، پیشگیری و درمان بیماری­های عفونی واگیر بسیار ساده­ تر از قبل شده و برخی بیماری­های عفونی تقریبا بطور کامل ریشه­ کن شده بودند.

اما چند ماهی است که ویروس کرونا دست اندرکاران سلامت و سایر مردم را به خود مشغول کرده و کم کم از این بیماریهای غافل می شویم.

بر اساس گزارش های وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، حدود 12 درصد جمعیت بالای 25 سال کشور مبتلا به دیابت هستند و نزدیک به 5/9 درصد از کل هزینه­ های سلامت کشور صرف بیماری دیابت می­ شود. حدود 10 درصد از مرگ و میرهای کشور در ردههای مختلف سنی و جنسی به دیابت مرتبط بوده، یعنی چیزی حدود 135 هزار مورد مرگ سالانه.

حدود 40 درصد مردان و زنان بزرگسال ایرانی مبتلا به چاقی شکمی هستند که این میزان در زنان به حدود 60 درصد می­ رسد. نزدیک 60 درصد بزرگسالان ایرانی مبتلا به اضافه وزن یا چاقی هستند، حدود 25 درصد پرفشاری خون دارند و حدود 35 درصد افراد در معرض ابتلا به فشار خون بالا هستند، یعنی در صورت مراقبت نکردن از خود، در آینده­ای نزدیک به آن دچار خواهند شد.

بسیار جای تأسف است که حدود 75 درصد ایرانیان، فعالیت بدنی کافی برای برخورداری از سلامت را ندارند.

به گفته برخی کارشناس حوزه سلامت، هرچند شیوع کرونا نشان داد بشر هیچ­ موقع از شر موجودات بیماری­زا در امان نخواهد بود و چه بسا بیماری­های عفونی شدیدتری در آینده بروز کند اما خطر بیماری­های مزمن غیر واگیر همچنان پابرجاست و نیاز به توجه دارد.

به باور آنان، افرادی که مبتلا به این بیماری­ها هستند، سیستم ایمنی ضعیف­ تری داشته و مقاومت کمتری در مقابل ویروس کرونا و سایر میکروارگانیسم ­ها داشته و راحت­ تر مبتلا شده، دوره­ های شدیدتری از بیماری را تجربه کرده و دیرتر بهبودی می­ یابند.

در شرایط کنونی که پاندمی کووید19 در جهان حکومت می­ کند و رعایت دستورالعمل­های بهداشت شخصی و فاصله ­گذاری فیزیکی برای همه لازم و ضروری است، مراقبت از خود در مقابل بیماری­های مزمن غیر واگیر هم درخور توجه و اهتمام است.

کارشناس سلامت و دانشجوی دکتری سیاست ­های غذا و تغذیه دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در این زمینه گفت: قرنطینه خانگی، تعطیلی مدارس، دانشگاه­ها و بسیاری از کسب­ وکارها، باشگاه­های ورزشی و غیره سبب شده فعالیت بدنی عموم افراد جامعه نسبت به قبل از همه­ گیری کووید19 به میزان قابل توجهی کاهش یابد.

وی افزود: با کاهش میزان فعالیت بدنی و افزایش دریافت غذاها، بسیاری از مردم چند کیلوگرم وزن اضافه کرده­ اند، بعد از اتمام همه­ گیری کرونا شاهد خیل عظیمی از افرادی هستیم که به منظور کاهش وزن سراغ مطب ­ها و کلینیک ­ها می روند، در این شرایط توصیه می­ شود همه افراد با توجه به شرایط خود، میزان فعالیت بدنی را افزایش داده و از ورزش­ های خانگی غفلت نکنند. البته با رعایت فاصله­ گذاری فیزیکی و رعایت دستورالعمل ­های بهداشتی می­ توان بیرون از منزل هم ورزش­ های ساده ­ای مانند پیاده­ روی و دویدن را اجرا کرد.

احمدی ادامه داد: ملاک در ورزش، کمی سرخ شدن رنگ چهره، شروع تعریق و افزایش تعداد تنفس و ضربان قلب است که در افراد مختلف، زمان­های متفاوتی دارد و نباید خیلی سخت گرفت و نبودن امکانات را بهانه کرد، بطوری­که حتی 15 بار ورزش دو دقیقه­ ای در جا زدن و آرام دویدن در منزل در طول شبانه­ روز هم به افزایش متابولیسم بدن، کسب انگیزه و ایجاد نشاط کمک می­ کند، ورزش نکردن سبب بروز افسردگی، اضطراب و استرس شده و احتمال ابتلا به بیماری­های قلبی عروقی و دیابت را چندین برابر کرده و در مقابل ورزش کردن با مکانیزمی غیر از انسولین سبب بهبود کنترل قند خون می­ شود.

این کارشناس سلامت گفت: هرچند شرایط نامناسب اقتصادی سبب کوچک­تر شدن سفره مردم شده و بسیاری از خانوارها درجاتی از ناامنی غذایی را تجربه کنند ولی با دانستن برخی نکات می­ توان تغذیه خانوار را بهتر مدیریت کرد و از برخی عادات ناپسند تغذیه­ ای در این دوران می­ توان به پرخوری (به علت قرنطینه و به منظور سرگرمی)، نداشتن نظم در ساعات غذا خوردن، افزایش مصرف قندهای ساده و غذاهای پرچرب خانگی (به دلیل بروز خلاقیت بانوان در زمینه کیک و شیرینی ­پزی و تعطیلی خیلی از رستوران­ها و فست فودها) اشاره کرد.

احمدی تصریح کرد: پرخوری و دریافت بیش از حد نیاز انرژی وقتی با فعالیت بدنی کم ترکیب می ­شود، از مهم­ترین عوامل بیماری­زا محسوب شده و فرد را مستعد ابتلا به بیماری­های واگیر و غیر واگیر می­ کند. مرگ و میر ناشی از کووید19 در افراد دارای اضافه وزن و چاقی بیش­تر است و دریافت بیش از حد انرژی از گروه نان و غلات و عدم دریافت لبنیات، میوه­ ها و سبزی­های تازه منجر به بروز سوءتغذیه شده و احتمال ابتلا به انواع بیماری­ها را افزایش می­ دهد.

وی افزود: حذف وعده­ های اصلی غذایی بویژه صبحانه سبب به هم ریختن نظم گوارشی شده و در بروز چاقی و سایر بیماری­های مزمن موثر است، خوردن یک نوع غذا در وعده ­های اصلی غذایی در ساعات منظم به شکل آرام و به دور از هیجان همراه با جویدن کافی و پرهیز از نوشیدن مایعات تا یک ساعت بعد از غذا و مصرف میوه­ ها در میان وعده­ ها بسیار در حفظ سلامتی مفید است.

احمدی با بیان اینکه یکی دیگر از اجزای سبک زندگی، خواب است، گفت: همه تجربه کرده­ ایم که یک خواب کافی و عمیق بعد از خستگی روزمره چقدر به بازسازی قوا کمک می­ کند در حالیکه مردم در این زمانه دیر می خوابند و صبح زود را درک نمی کنند، باید بدانیم خواب روز مجموع ه­ای از پیامدهای ناگوار را به همراه خواهد داشت. کسالت و بی­ حوصلگی، مشکلات گوارشی و التهاب از مهم­ترین آن­هاست.

وی افزود: باید ساعات قبل از خواب، نور محیط را کم کرد تا هورمون­های خواب به مقدار کافی ترشح شود. کسانی که عادت به دیر خوابیدن دارند، باید به تدریج ساعات خواب خود را جلو آورده و تا حد امکان در ساعات منتهی به خواب از دیدن فیلم­های هیجانی و کار با موبایل پرهیز کنند.

احمدی خاطرنشان کرد: شرایط زندگی امروز به خصوص که با شیوع کووید19 همراه شده، خود به خود استرس­ زاست. اما نباید به این شرایط دامن زد، باید توجه داشت که مرگ و میر مبتلایان به کرونا که استرس زیادی دارند، بیش­تر است، استرس زیاد، سیستم ایمنی را ضعیف کرده و توان مقابله آن با عامل بیماری را کم می­ کند.

این کارشناس سلامت و بهداشت تغذیه ادامه داد: کسانی که استرس زیادی دارند، باید از پیگیری اخبار نگران کننده دوری کرده و ساعاتی از روز را به گفت وگو با افراد خوش­بین و امیدوار به زندگی یا دیدن فیلم­ های نشاط آور و خواندن داستان­های مثبت اختصاص دهند. یکی دیگر از نکاتی که مبتلایان به استرس باید به آن توجه کنند، پرهیز از حضور افراطی در فضای مجازی است. با قرار گرفتن در این فضا در مدت کوتاهی حجم گسترده­ ای از تصاویر و پیام ­ها وارد مخزن ذهن شده و تجزیه و تحلیل آن­ها سبب آشفتگی ذهن و بروز استرس و اضطراب می ­شود.

وی گفت: خوردن بیش از حد مواد غذایی مانده، گوشت گاو و گوساله، ادویه فراوان و ترشی­ ها به این افراد توصیه نمی ­شود و در عین حال نوشیدن شربت­هایی مانند گلاب، زعفران، بیدمشک، بهارنارنج، شیره انگور و سیب در کاهش استرس زیاد موثر است.

منبع: ایرنا