پناهگاه‌ها، خطر جدیدی بیخ گوش دماوند

اعتمادآنلاین| هفته گذشته برخی کوهنوردان و فعالان گردشگری و محیط زیست نسبت به اقدام فدراسیون کوهنوردی برای اضافه کردن ایگلوهایی با کاربری پناهگاه در ارتفاع بالای 4200 متری کوه دماوند معترض شدند؛ این پرسش مطرح شده بود که آیا با وجود ثبت کوه دماوند به عنوان میراث و اثر طبیعی ملی، فدراسیون کوهنوردی از مراجع ذی‌ربط از جمله وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و سازمان حفاظت محیط زیست برای اضافه کردن این سازه‌های ناسازگار، استعلام کرده و مجوزهای لازم را گرفته است؟

در این فاصله نه تنها فدراسیون کوهنوردی به این پرسش پاسخی نداده است که دیگر متولیان همچون وزارت میراث فرهنگی و گردشگری و سازمان حفاظت محیط زیست نیز واکنشی نسبت به این اقدام نداشته‌اند. این درحالی است که کوه دماوند در سال 1387 با عنوان «میراث طبیعی» در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است و پیش از آن، در سال 1381 به عنوان «اثر طبیعی» در شمار مناطق چهارگانه ارزشمند محیط زیست قرار گرفته بود. بنابراین تمام کوه از ارتفاع 2200 متر تا قله ثبت شده است و مطابق قانون، انجام هرگونه عملیاتی که منجر به تخریب یا تغییر هویت اثر شود از ارتفاع 2200 متر به بالا که عرصه دماوند محسوب می‌شود، ممنوع بوده و هرگونه دخالتی در اثر، صرفا با تایید و نظارت وزارت میراث فرهنگی ممکن بوده و تخلف از آن برابر مواد 558 تا 569 از کتاب پنجم قانون مجازات‌های اسلامی تعزیرات و مجازات‌های بازدارنده، جرم محسوب شده و مرتکب مشمول مجازات‌های قانونی خواهد شد.

وزارت میراث فرهنگی و گردشگری سال 1395 پرونده دماوند را برای ثبت در فهرست جهانی در یونسکو مطرح کرد اما آسیب‌ها و تعرض‌های فراوان مانع از ثبت دماوند در فهرست جهانی یونسکو شد. ماجرای وقف بخش‌هایی از کوه دماوند و اینک تعرض‌هایی که در ارتفاع 4200 متری این کوه شده، نگرانی‌ها را برای ثبت جهانی این میراث طبیعی تشدید کرده است.

عکس‌هایی که روز گذشته (جمعه چهارم مهرماه) از جبهه جنوبی دماوند گرفته شده است، نشان می‌دهد برای برپایی چهار «ایگلو» در ارتفاع بالای 4200 متری، زیرسازی‌هایی انجام شده است که به گفته کنشگران، به نوعی تعرض به میراث طبیعی ملی دماوند محسوب می‌شود و کاربری موقتی بودن این سازه‌ها را زیر سوال می‌برد.

از سوی دیگر، جمع حاضر در نشست 26 مردادماه فدراسیون کوهنوردی، می‌گویند: این اقدام فدراسیون کوهنوردی برای احداث چهار ایگلو در ارتفاع بالای 4200 متری خلاف وعده‌های رییس فدراسیون بوده است، چرا که گفته شده بود فقط دو ایگلو در آن ارتفاع برپا می‌شود. ایگلوی قدیمی‌تر (سبز) که حدود یک سالی است اضافه شده و به یک شرکت توریستی برای مصرف کوهنوردان و گردشگران خارجی اجاره داده شده و ایگلوی جدیدتر (آبی) که عملیات برپایی آن اواخر شهریورماه آغاز شد و انگیزه برپایی آن، استقرار گروه امداد و نجات کوهستان بود. اما حالا عکس‌های منتشرنشده نشان می‌دهد چهار ایگلو در ارتفاع بالای 4200 متری کوه دماوند روی بستر ساخته‌شده، برپا شده است.

مینا قربانی، راهنمای گردشگری کوهستان که در نشست فدراسیون کوهنوردی حضور داشت، می‌گوید: با تاسف بسیار و با وجود جلسات پی در پی و تاکید کلامی و اخلاقی رییس فدراسیون کوهنوردی بر برپایی تنها دو ایگلو در ارتفاع 4200 متر کوه دماوند، چهار ایگلو برپا شد. درحالی که فعالان و حاضران در نشست فدراسیون، حتی با برپایی همان دو ایگلو مخالف بودیم و آن را مغایر با کوهنوردی مسؤولانه و پایدار و عامل دخل و تصرف و تخریب دماوند می‌دانستیم. دماوند با چنین تخریب‌ها و تصرف‌های بی‌رحمانه‌ای شانس ثبت جهانی خود را به عنوان میراث طبیعی از دست داده است.

عباس محمدی ـ دوستدار طبیعت و دیده‌بان کوهستان ـ نیز به این اقدام واکنش نشان داده و با اشاره به برپایی چهار ایگلو به جای دو سازه‌ای که رییس فدراسیون کوهنوردی قولش را داده بود، در حساب شخصی‌اش در اینستاگرام نوشته است: «لج‌بازی با مدافعان محیط زیست دماوند! در روز بیست و ششم مردادماه، در نشستی که در محل فدراسیون کوهنوردی برگزار شد، رییس این فدراسیون و مسؤول امور پناهگاه‌ها گفتند که فدراسیون قصد برپا کردن چهار «ایگلو» در دماوند را ندارد. اما آن‌ها با همکاری هلال احمر به سرعت سه ایگلوی جدید را برپا کردند که با یک ایگلوی قبلی، در واقع چهار پناهگاه جدید در نزدیکی دو پناهگاه قبلی یال جنوبی دماوند اضافه شده است. این عمل مصداق بارز تخریب محیط زیست دماوند است. تا پیش از این دماوند زیر فشار گردشگری، کوهنوردی و اسکای رانینگ‌های غیرمسؤولانه، درحال از دست دادن جاذبه ارزشمند خود بوده است...»

منبع: ایسنا