«اعتمادآنلاین» از وضعیت کمبود انسولین در کشور گزارش می‌دهد:
همه سناریوهای فقدان انسولین در ایران؛ رنج دارویی که نیست
«همسرم، برادر و خواهرش دیابتی هستند. سه نفر از یک خانواده که هیچ گناهی نکرده‌اند جز اینکه ژنتیک به آنها یک بیماری هدیه داده است. حالا ماه‌هاست که زندگی همه ما معطوف به فقدان داروی این سه نفر شده است. کرونا شرایط را دشوارتر هم کرده و فقط می‌خواهم بدانم اگر خانواده خود مسئولان هم بیمار بودند، به این راحتی حرف از نبود دارو و تحریم و انسولین تولید داخل می‌زدند؟» این تنها بخشی از داستان بیماران دیابتی و خانواده‌هایشان است.
اعتمادآنلاین| چند روزی است که فضای شبکه‌های اجتماعی برای ایرانیان به میدانی برای روایت از نبود مایه حیات بیماران دیابتی بدل شده است؛ انسولینی که به مثابه اکسیژن برای این افراد است در داروخانه‌ها نایاب شده و به جز غصه بیماری، این افراد و خانواده‌هایشان باید تنش و اضطراب نبود دارو را هم به جان بخرند. کار هر روزشان این شده که از این داروخانه به داروخانه‌ای دیگر دنبال انسولین بگردند، اما به ندرت دست پر به خانه برمی‌گردند. در واقع انسولینی در کار نیست.
نوید که 9 سال است به دیابت نوع 2 مبتلا شده می‌گوید در تمام این سال‌ها، این چند هفته از همیشه سخت‌تر گذشته است: «از وقتی ویروس کرونا آمد اوضاع روانی مردم به شدت تحت تاثیر قرار گرفت. این وضعیت برای ما که بیماری زمینه‌ای جدی همچون دیابت داریم وخیم‌تر هم شد. خوشخبتانه از همان ابتدا با دورکاری من موافقت شد، اما دوستان زیادی را می‌شناسم که با وجود بیماری مجبورند روزها با مترو زیر سایه کرونا قرار گیرند. اما کرونا همه سختی داستان این چند ماه زندگی ما نیست. مشکل از جایی شروع شد که با کمبود انسولین روبه‌رو شدیم.»
به گفته نوید، کمبود انسولین از اسفندماه آغاز شد: «اواخر اسفندماه سال گذشته بود. دقیقاً در آستانه عید نوروز که ما فهمیدیم داروخانه‌ها مثل گذشته موجودی انسولین ندارند. از آنجا که یکی از دوستانم پیشتر تعدادی از داروهای خودش را که تغییر دُز پیدا کرده بود به من داده بود، نگرانی نداشتم، اما چند وقت که گذشت دیدیم شرایط قرار نیست بهتر شود. اردیبهشت‌ماه بود که اوضاع بدتر هم شد. داروی من هم تمام شده بود. دیگر به هر داروخانه‌ای می‌رفتم اگر نسخه‌ام 10 تا انسولین بود، چهار تا را می‌دادند. می‌گفتیم چرا و جواب می‌شنیدیم که انسولین نیست.»
نجمه خودش بیمار نیست اما رنج سه بیمار دیگر در خانواده را بر دوش می‌کشد: «همسرم، برادر و خواهرش دیابتی هستند. در این اوضاع کرونایی آیا می‌توانم رهایشان کنم؟ من داروی هر سه نفر را تامین می‌کنم و از اسفند به این طرف، هر بار آخرهای ماه می‌رسد تمام بدنم شروع به لرزیدن می‌کند. وحشت اینکه باز هم دارو نیست. ترس از اینکه دوباره باید صبح تا شب همه داروخانه‌ها را بگردم. به خانه که می‌رسم همیشه بدنم درد دارد. تازه بعد از تمام این سختی‌ها وقتی دارو را پیدا کنم هم به اندازه نیست. بخش محدودی از داروها را می‌توانم تحت پوشش بیمه بگیرم و بیشتر آزاد است. داروی آزادی که حالا بیش از دو برابر قیمت اصلی است. البته الان که اوضاع آن‌قدر سخت شده که حاضرم آزاد را هم بخرم اما اگر پیدا شود.»
عده‌ای هم هستند که در این روزها شرایط دشوارتری دارند. آنهایی که آن‌قدر بداقبال بوده‌اند که در روزهای آغازین کمبود دارو متوجه بیماری خود شده‌اند. رضا جزو همان افراد است. بهمن‌ماه سال گذشته بود که فهمید همچون خواهر بزرگش مبتلا به دیابت است: «خیلی امیدوار بودم که من هم شبیه خواهرم نشوم، اما دیابت دست از سر خانواده ما برنداشت. مثل پدرم ما هم مبتلا شدیم. از بدشانسی من بیماری‌ام از زمانی شروع شده که دیگر انسولین پیدا نمی‌شود. خوب به خاطر دارم که بعد از برجام چقدر اوضاع دارو خوب شده بود. همه خوشحال بودیم و اگرچه استرس بیماری دیابت در میان خانواده بود، اما حداقل می‌دانستیم قرار نیست نگران چیز دیگری باشیم. حالا اما اوضاع از قبل از برجام هم بدتر شده است. دقیقاً در روزهایی که دوره‌های آموزشی من در انجمن دیابت کشور شروع شد، داروخانه‌ها هم کمتر انسولین آوردند. پدرم چند سالی است فوت کرده، خواهر بزرگم 9 ماه تمام است که در قرنطینه به سر می‌برد و من هم که به تازگی مبتلا شده‌ام. مادرم نزدیک به 70 سال دارد و کهولت اجازه نمی‌دهد دنبال داروی ما برود. شرایط طوری شده که خودم باید این کار را انجام دهم؛ یعنی در همین روزهای کرونایی، هر روز داروخانه‌های سطح شهر را بالا و پایین می‌کنم به امید اینکه دارو یافت شود.»
توزیع انسولین با کارت ملی
رئیس سازمان غذا و دارو بالاخره سکوتش را شکست و از توزیع مجدد انسولین خبر داد. محمدرضا شانهساز با اعلام این خبر گفت: «کمبودهای مقطعی تنها در مورد انسولین قلمی بوده و دلیل آن مشکلات ناشی از تامین ارز و انتقال آن به شرکت‌های خارجی طرف قرارداد به دلیل تحریم‌های ضد انسانی دشمنان ملت ایران است. روز گذشته 2 محموله از انواع انسولین قلمی از گمرک ترخیص شده است و طی هفته جاری به نسبت آمار بیماران سراسر کشور بین داروخانه‌های منتخب توزیع می‌شود. همچنین محموله‌های بعدی این دارو طی فواصل زمانی وارد کشور خواهد شد.»
به گفته شانهساز، با توجه به تفاوت فاحش قیمت این دارو در داخل نسبت به سایر کشورهای منطقه، به زودی این دارو بر اساس کد ملی بیماران توزیع خواهد شد تا دیگر نگرانی‌ای از بابت تهیه آن احساس نکنند.
نجمه اما معتقد است این اظهارنظرات به هیچ عنوان باعث راحتی خیال بیماران و خانواده‌های آنها نمی‌شود: «اولین بار نیست که این حرف‌ها را می‌شنویم. موضوع هم فقط در مورد انسولین نیست. من می‌دانم که بیماران آلزایمری هم در کشور از کمبود داروهایشان رنج می‌برند. حالا به خاطر فشار مردم و رسانه‌ها برای مدتی دارو می‌آید و بعد از مدتی که همه آرام شدند، دوباره همان آش و همان کاسه.»
چرا دیابتی‌ها سراغ انسولین تولید داخل نمی‌روند؟
موضوع دیگری که در این مدت بارها بر آن تاکید شده اصرار مسئولان بر استفاده از نمونه ایرانی این دارو است. البته دوباره هم رئیس سازمان غذا و دارو هم رئیس انجمن دیابت ایران به این موضوع اشاره کردند و توضیح دادند که انسولین رگولار تولید داخل هم کیفیت مطلوبی دارد و به تعداد بالا در داروخانه‌ها موجود است. اما مساله اینجاست که بدن یک بیمار دیابتی به این سادگی نمی‌تواند با داروی جدید تطبیق پیدا کند. «نسیم» که پسر کوچکش دیابتی است از ترس او نسبت به انسولین رگولار می‌گوید: «انسولین رگولار زمین تا آسمان با مدل قلمی متفاوت است. نحوه نگهداری‌اش بسیار سخت است و حتماً باید در یخ خشک باشد. شکل تزریقش متفاوت است. سوزن‌هایش فرق دارند و همین هم کار تزریق را برای کودکان دشوارتر می‌کند. یک بار که مجبور شدیم سراغش برویم، پسرم به شدت ترسیده بود. از طرف دیگر، عملکرد این دارو در بدن هم با نمونه خارجی‌اش خیلی متفاوت است.»
رضا هم که در این سال‌ها یک بار محبور به تغییر دارویش شده از دشوار بودن روند تطبیق بدن می‌گوید: «تغییر انسولین به این سادگی‌ها نیست. من یک بار که مجبور شدم یکی از داروهایم را تغییر دهم بیش از هشت ماه زمان برد تا بدنم به این دارو عادت کند و در این مدت مدام دچار نوسان در وضعیت قند خونم می‌شدم. همه صبح‌ها سرگیجه داشتم و نمی‌توانستم با آرامش یک قاشق غذا بخورم.»
کدام سناریو مسئول کمبود انسولین است؟
فقدان انسولین اما علل متفاوتی دارد. یا حداقل از زاویه‌های مختلفی می‌توان به اینجا رسید که چرا دچار کمبود انسولین هستیم. برجسته‌ترین علت تحریم است. موضوعی که متولیان نظام سلامت کشور هم بارها بر آن تاکید کرده و گفته‌اند با وجود اینکه تحریم دارو خلاف موازین حقوق بشری است، اما آمریکا دارو را هم در لیست تحریم‌هایش گنجانده است. هرچند آمریکا این موضوع را تایید نمی‌کند.
موضوع بعدی که در ماه‌های اخیر اظهارنظراتی درباره‌اش شد مشکل توزیع بود. مسئولان وزارت بهداشت عنوان کرده بودند که کمبود دارویی در کشور وجود ندارد و تنها مشکل در توزیع سبب ایجاد چنین شرایطی شده است.
عامل دیگر اما قاچاق معکوس است، موضوعی که نمایندگان مجلس در هفته‌های گذشته بارها و بارها به آن اشاره کرده و توضیح دادند که ارز نیمایی داروی تولید داخل سبب شده قاچاق دارو از ایران به سایر کشورها افزایش یابد.
در این میان، نباید تحریم‌های بانکی را هم فراموش کرد. تحریمی که مشخصاً هدفش دارو نیست، اما از آنجا که اجازه مبادله بانکی بین‌المللی را از ایران سلب می‌کند، به طور خودکار بر تامین دارو هم اثر می‌گذارد.
مسئولان حالا گفته‌اند که مشکل تحریم بانکی بوده و به زودی هم برطرف می‌شود. حتی لیست داروخانه‌های منتخب برای ارائه داروهای بیماران خاص، انسولین ، پیوند، تالاسمی و... هم از سوی سازمان غذا و دارو منتشر شد. با این حال، تجربه‌های قدیمی، تکرار چندباره تحریم‌ها، مشکل مبادلات پولی بین‌المللی، قاچاق دارو و مافیای آن سبب می‌شوند نگرانی از کمبود دارو به ویژه برای بیماران خاص تا همیشه ادامه داشته باشد؛ مگر اینکه این بار مدیران نظام سلامت کشور تصمیم دیگری بگیرند.
دیدگاه تان را بنویسید