اهدای خون، نیاز حیاتی این روزهای کشور / چندبار در سال می‌توان خون داد؟

اعتمادآنلاین| هر سال در مناسبت های خاص، می بینیم‌ که جمعیت زیادی به مراکز اهدای خون‌مراجعه می کنند تا حیات بخش بیماران باشند. ایرانیان دهه هاست که همراه و همدل با بیماران، اکسیر حیات بخش وجودشان را بی هیچ چشمداشت مادی و به صورت داوطلبانه در طَبَق اخلاص گذاشته و برای جان بخشیدن به بیماران خاص، صعب العلاج و یا بیمارانی که بر روی تخت بیمارستان نیازمند خون هستند، خون شان را اهدا می کنند.

البته نباید فراموش کرد که برای یاری همیشگی و مداوم بیماران، باید مسوولانه خون بدهیم، نه هیجانی. باید بدانیم که فرآورده های خونی مانند پلاکت فقط سه روز در کیسه خون قابلیت نگهداری دارند، درحالی که نیاز به این فرآورده ها دائمی و هر روزه است. بنابراین اینکه در یک مناسبت خاص صف های طویل پشت در مراکز اهدای خون بکشیم و در روزهای دیگر این مسولیت اجتماعی را فراموش کنیم، جان بیماران به خطر می افتد.

البته سازمان انتقال خون ایران برای اهدای همیشگی خون اقداماتی مانند نوبت دهی اینترنتی را راه اندازی کرده است. به طوری که می توان با مراجعه به سایت مراکز انتقال خون نسبت به نوبت گیری برای اهدای خون اقدام کرد تا بتوان در فواصل منظم و تعیین شده خون اهدا کرد تا این مایع سرخ رنگ حیات همواره در دسترس بیماران باشد.

در عین حال گاهی می بینیم که در فضای مجازی کمپین ها و فراخوان‌هایی برای اهدای خون داده می شود. باید بدانیم‌ که بسیاری از این کمپین ها از روی نوع دوستی و به صورت هیجانی برپا می شوند. بنابراین برای اینکه خون و فراورده های آن همیشه در اختیار بیماران باشد، باید تنها به فراخوان های رسمی سازمان انتقال خون توجه کرد تا بتوان اهدای خونی اگاهانه و مسوولانه داشت.

سن اهدای خون در کشور

دکتر بشیر حاجی بیگی با اشاره به سن اهدای خون در کشور، گفت: در کشور ما در سن 18 تا 60 سالگی میتوان خون اهدا کرد. اهداکنندگان مستمر خون که حداقل در سال دو بار موفق به اهدای خون شده‌اند تا سن 65 سالگی نیز می‌توانند با نظر پزشک مستقر در مرکز انتقال خون و مشاور اهداکنندگان، خون اهدا کنند.

وی افزود: در کشور ما میزان اهدای خون در افراد 18 تا 25 سال 17 درصد، 26 تا 35 سال 38 درصد، 36 تا 45 سال 27 درصد، 46 تا 55 سال 15 درصد و 56 تا 60 سال سه درصد است.

اهدای خون 100 درصد داوطلبانه ایرانیان

وی با بیان اینکه بیشترین میزان اهدای خون در کشور متعلق به افراد 26 تا 35 سال است، گفت: ایران به عنوان اولین کشور منطقه مدیترانه شرقی توانست در سال 2007 میلادی به شاخص 100 درصد اهدای خون داوطلبانه و بدون چشم داشت دست پیدا کند.

کیفیت را فدای کمیت نکنیم

سخنگوی سازمان انتقال خون با تأکید بر اینکه در مراکز انتقال خون نباید کیفیت فدای کمیت شود، گفت: بهترین محل برای ذخیره سازی خون در کشور در رگ های اهداکنندگان خون است. هر زمان به خون و فرآورده‌های آن احتیاج پیدا کردیم، مردم یار و یاور سازمان انتقال خون بودند. اهدای خون باید همیشگی و به صورت مستمر و روزانه باشد. با توجه به نیاز بیمارستان‌ها به پلاکت که یکی از فراورده های مشتق از خون است و در خارج از بدن و درون کیسه های خون تنها تا سه روز پایدار است و همچنین با توجه به حضور عزیزان تالاسمی در کشور که باید خون تازه تزریق کنند و 20 درصد خون تهیه شده و اهدا شده در کشور به مصرف بیماران تالاسمی می‌رسد، بنابراین اهدای خون باید به صورت روزانه و همیشگی باشد.

حاجی بیگی با تاکید بر اینکه اهدای خون باید به صورت روزانه انجام شود، ادامه داد: در حال حاضر سال‌هاست که اهدای خون هیجانی در کشور جای خود را به تصمیم آگاهانه و اهدای خون مسئولانه داده است. باید توجه کرد که حجم هر کیسه خون اهدایی 450 سی‌سی یا 450 میلی لیتر است که البته 63 سی سی یا میلی لیتر آن را ماده ضد انعقاد درون کیسه های خون، تشکیل می دهد.

90 درصد اهداکنندگان خون کشور دارای گروه خونی مثبت

وی درباره گروه خونی اهدا کنندگان خون در کشور، گفت: در ایران 90 درصد اهداکنندگان خون گروه خونی مثبت داشته و تنها 10 درصد اهدا کنندگان خون دارای گروه خونی منفی هستند. به طوری که 27 درصد اهدا کنندگان A مثبت، 22 درصد B مثبت، 34 درصد O مثبت و 7 درصد AB مثبت هستند. در حالی که تنها سه درصد A منفی، دو درصد B منفی، چهار درصد O منفی و یک درصد AB منفی هستند. بنابراین فراوان ترین گروه خونی در کشور O مثبت است.

حاجی بیگی با اشاره به فرا رسیدن فصل سرما و زمستان، گفت: تمامی مراکز انتقال خون سراسر کشور با توجه به درخواست های فراوان از اهدای خون در حال برنامه‌ریزی جهت نوبت دهی اهدای خون به مردم و به صورت منظم و مرتب و با فواصل تعیین شده هستند. باید توجه کرد که به هیچ وجه در مراکز اهدای خون کیفیت، فدای کمیت نشود. با توجه به درخواست جهت اعزام تیم های سیار انتقال خون و استقرار این تیم های خونگیری در مراکزی که مردم از ما می‌خواهند، در حال نوبت دهی با فواصل مرتب هستیم تا بتوانیم جوابگوی این افراد باشیم. در عین حال سازمان انتقال خون خود را موظف می‌داند در مراکز انتقال خون تکریم ارباب رجوع به نحو احسن انجام شود.

شرایط اهدای خون در کشور

وی درباره شرایط اهدای خون در کشور، گفت: اهدا کنندگان خون هنگام مراجعه جهت اهدای خون حتماً کارت ملی به همراه داشته باشند، وزن اهداکنندگان خون باید بالای 50 کیلوگرم باشد. همچنین آقایان در سال چهار بار و خانم ها به خاطر مسائل فیزیولوژیک سه بار در سال می توانند خون اهدا کنند. افرادی که تحت عمل جراحی قلب باز قرار گرفتند و زنان شیرده نیز از اهدای خون معافند. در عین حال حفظ سلامت داوطلبین اهدای خون و تکریم ارباب رجوع برای سازمان انتقال خون ایران از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و به هیچ عنوان از افرادی که شرایط اهدای خون ندارند و اهدای خون برای سلامتی‌شان مضر است، خون دریافت نخواهد شد. استانداردهای سازمان انتقال خون ایران به دلیل افزایش ضریب امنیت و سلامت خون اهدایی سختگیرانه است.

حاجی بیگی با بیان اینکه ضریب امنیت و سلامت خون اهدا کنندگان مستمر بسیار بیشتر از اهداکنندگان بار اول است، گفت: چراکه اهداکنندگان مستمر خون اصول خود مراقبتی را به خوبی رعایت می‌کنند.

حاجی بزرگی در بخش دیگری از صحبت‌هایش، گفت: مطابق دستورالعمل سازمان جهانی بهداشت برای هر 1000 نفر جمعیت در هر کشور تعداد 20 اهدا کننده خون مورد نیاز است تا نیازهای اساسی به انتقال خون تامین شود که البته این نیاز نیز بستگی به عرضه و تقاضا در کشورها دارد. تقاضا برای خون در کشورهای با درآمد بالا، به دلیل جراحی ها و بیماری های قلبی بیشتر است. در ایران میانگین شاخص اهدای خون به ازای هر 1000 نفر جمعیت در ادارات کل انتقال خون کشور در سال 1398 نزدیک به 25 بوده است. این در حالی است که در بعضی از استان ها این عدد بسیار بالاتر از نرم کشوری است. به عنوان مثال در استان سمنان شاخص اهدای خون به ازای هر هزار نفر 40 نفر است که بسیار بالاتر از میانگین کشوری است. همچنین این عدد در استان مازندران 38 نفر، در استان یزد 32 نفر، در استان گیلان 31 نفر، در استان فارس 30 نفر، و در استان هرمزگان 29 نفر است.

پاندمی کرونا و اهدای خون

حاجی بیگی با اشاره به وضعیت اهدای خون در شرایط پاندمی کرونا، گفت: مهمترین دغدغه مراکز انتقال خون در دوران پاندمی کووید- 19 حفظ توازن میان تولید و تقاضای خون است. تعداد اهداکنندگان ممکن است در این شرایط کاهش پیدا کند که نرخ این کاهش در بعضی از کشورها 30 درصد بوده است، اما این کاهش تا حدی در هفته‌های پس از شروع پاندمی به دلیل کاهش نیاز به انتقال خون و کنسل شدن عمل های جراحی غیر اورژانسی جبران شده است. با توجه به مطالعات موجود و رفتار کرونا ویروس‌های قبلی احتمال انتقال این بیماری از طریق خون نزدیک به صفر است. همچنین در مواقع کاهش ذخایر خونی در دنیا ممکن است لازم باشد بیمارستان ها نیاز به خون بیماران را اولویت بندی کنند. تشکیل کمیته‌های بیمارستانی جهت کاهش هدر رفت خون و محصولات خونی و مدیریت بهینه مصرف خون باید در دستور کار قرار گیرد.

وی افزود: در دوران شیوع کرونا در کشور در هشت ماه سال 1399 نسبت به 8 ماهه مشابه آن در سال قبل، هفت درصد کاهش اهدای خون داشتیم. در هشت ماهه سال 1399 بیشترین میزان میزان خون اهدایی در کشور مربوط به استان‌های تهران با 15 درصد، فارس با 8 درصد و خراسان رضوی با هفت درصد بوده است.

رشد یک درصدی اهدای خون بانوان

وی ادامه داد: در عین حال رشد یک درصدی اهدای خون بانوان در 8 ماهه سال 99 نسبت به مدت مشابه آن در سال 98 را شاهد هستیم که بیشترین میزان رشد این شاخص در این 8 ماه در استان های چهارمحال و بختیاری، خراسان جنوبی، فارس، گلستان و هرمزگان بوده است. همچنین بیشترین میزان شاخص اهدای خون بانوان در کشور مربوط به استان های لرستان با 8 درصد، کردستان با 8 درصد و خراسان جنوبی با 8 درصد بوده است. میانگین شاخص اهدای خون بانوان در کشور در 8 ماهه امسال 5.2 دهم درصد بوده است که نسبت به مدت مشابه در سال 98 یک درصد افزایش را نشان می‌دهد.

سخنگوی سازمان انتقال خون همچنین گفت: در هشت ماهه امسال، یک میلیون و 591 هزار و 213 نفر جهت اهدای خون به مراکز انتقال خون سراسر کشور مراجعه کردند که از این تعداد یک میلیون و 257 هزار و 846 واحد خون اهدا شده است. همچنین در طی این مدت 2 میلیون و 172 هزار واحد خون و فرآورده آن شامل گلبول قرمز فشرده شده، پلاکت و پلاسما به بیمارستان‌ها و مراکز درمانی کشور توزیع شده است.

منبع: ایسنا