70 درصد معتادان کشور بی‌خانمان هستند

اعتمادآنلاین| بی سرپناهان به خصوص معتادان بی سرپناه یکی از مشکلات اصلی در کلان‌شهرهاست و همواره طرح ها و برنامه های مختلفی برای به حداقل رساندن این آسیب اجتماعی توسط دستگاه های مربوطه در دستور کار بوده است.

با فرید براتی سده مدیرکل دفتر پیشگیری از اعتیاد سازمان بهزیستی به گفت‌وگو نشستیم تا درباره آخرین اقدامات این سازمان برای معتادان متجاهر و برنامه های انجام شده در فصل سرما برای بی سرپناهان سراسر کشور و کلان‌شهرها مطلع شویم.

*آمار دقیق از تعداد بی سرپناهان در کشور دارید؟

آمار بی سرپناهان تعداد قابل توجهی است، اما بخشی از این گروه که دارای اعتیاد هستند و مورد هدف سازمان بهزیستی هستند، اما درخصوص معتادان متجاهر، برآورد سازمان بهزیستی کشور این است که از تعداد 60 هزار معتاد متجاهر‌ای که ستاد مبارزه با مواد مخدر اعلام کرده است که بخش اعظمی از آن‌ها یعنی حدود 70 درصد شان بی خانمان هستند و اگر هم خانواده‌ای دارند که حاضر به پذیرش آن‌ها نیست و ما آن‌ها را به عنوان معتاد متجاهر بی‌خانمان فرض میکنیم.

*درباره آخرین وضعیت جمع آوری و ساماندهی معتادان متجاهر توضیح بدهید.

سال گذشته تعداد 75 هزار معتاد از طریق سیستم قضایی و دادستان‌های استان‌ها به مراکز بهزیستی به عنوان معتاد متجاهر معرفی شده اند که از این تعداد بخشی دارای خانواده هستند و تعدادی که ستاد مبارزه با مواد مخدر به عنوان معتاد متجاهر در نظر دارد تقریباً حدود 90 درصد آن‌ها را ساماندهی کردیم و تنها از طریق بهزیستی این امکان صورت نگرفت چرا که دستگاه‌های مختلفی مانند سازمان بسیج، سازمان زندان‌ها، سپاه، نیروی انتظامی به کمک سازمان بهزیستی آمدند و 90 تا 92 درصد معتادان متجاهر کشور در سال گذشته ساماندهی شدند اما متاسفانه به شرایط کرونا برخوردیم و جمع آوری معتادان متجاهر برای مدتی کوتاه متوقف شد و بعد از آن که ستاد ملی مبارزه با کرونا دستورالعمل‌های خاصی را در این زمینه تعریف کرد جمع آوری مجدد آغاز شد.

*با شیوع کرونا جمع آوری معتادان چه تغییر کرد و آخرین اخبار از جمع آوری معتادان متجاهر با شیوع کرونا رو بفرمایید.

طبق مصوبات ستاد ملی مبارزه با کرونا و کمیته درمان ستاد مبارزه با مواد مخدر قرار شد جمع آوری معتادان متجاهر به صورت خوشه‌ای انجام شود و مراکز با 50 درصد ظرفیت پذیرش داشته باشند.

از ابتدای سال 99 تاکنون 45 هزار و 123 معتاد متجاهر دستگیر شدند از 25 هزار و 60 معتاد متجاهر تست کرونا گرفته شده است، 1304 معتاد متجاهر تست کرونایشان مثبت شده است که برای درمان قرنطینه شده‌اند.

از میان معتادان متجاهر دستگیر شده‌ 34 هزار و 29 نفرشان به مراکز ماده 16 فرستاده شده‌اند، 88 نفر از معتادان متجاهری که تست کرونایشان مثبت شده به مراکز درمانی ارجاع داده شده‌اند، همچنین فقط یک فوتی ناشی از کرونا داشته‌ایم. در استان تهران 17 هزار و 942 معتاد متجاهر دستگیر شدند، از 14 هزار و 49 نفر تست کرونا گرفته شده است که 614 نفرشان کووید مثبت بودند.

14 هزار و 49 نفر در مراکز ماده 16 بهزیستی پذیرش شدند، اما فقط 14 نفر به دلیل ابتلا به کرونا به مراکز درمانی ارجاع داده شدند و بقیه افرادی که کووید مثبت بودند، حال عمومیشان خوب بود و قرنطینه شدند. خوشبختانه در استان تهران هیچ مورد فوتی به دلیل ابتلا به کرونا نداشتیم.

*تعداد معتاد متجاهر در حال افزایش است به عنوان فردی که سال‌ها در حوزه فعال بودین دلیل این افزایش معتادان به خصوص معتادان متجاهر را چه می‌دانید؟

شیوع کرونا و تحریم‌های ظالمانه که علیه کشورمون وجود دارد، دسترسی مردم به مواد مخدر که پیش از این به راحتی فراهم می‌شد کاهش پیدا کرد بنابراین مصرف کنندگان به سمت مصرف مواد مخدر پر خطر‌تر حرکت کردند و روش‌های پرمخاطره تری را برای مصرف مواد انتخاب می‌کنند، به عنوان مثال گزارش‌هایی را داریم که حاکی از آن است که تزریق مواد مخدر افزایش پیدا کرده در حالی که ما در سال‌های گذشته این موضوع را توانسته بودیم کنترل کنیم همین مسئله می‌تواند بی‌خانمانی را دامن بزند.

فقر و مشکلات اقتصادی از دیگر دلایل افزایش معتادان بی خانمان است، خانواده‌ها به دلیل اینکه شرایط اقتصادی مناسبی ندارند تا از فرزند مصرف‌کننده خود حمایت کند به همین دلیل این افراد راهی خیابان شده و به پدیده بی‌خانمانی دامن می‌زنند.

گرانی مسکن یکی دیگر از دلایل افزایش بی خانمان است. در کنار این موارد بحث خدمات رفاهی که باید در تمامی شهر‌های کشور ارائه شود می‌تواند باعث شود در سال‌های اخیر پدیده بی‌خانمانی بیشتر شود همچنین تغییر الگوی مصرف مواد مخدر شاهد هستیم و فاصله معتاد شدن و بی خانمان شدن در کشور ما به دلیل گرایش معتادان به مصرف مواد مخدر پر خطر کاهش پیدا کرده است به همین دلیل این پدیده درحال افزایش است.

*درباره اقداماتی که سازمان بهزیستی برای معتادان متجاهر انجام می‌دهد توضیح بدین.

دو اقدام در زمینه معتادان در فصل زمستان انجام می‌دهیم که یکی از آن از زمستان سال گذشته صورت گرفته است و آن این است که برای پیشگیری از کرونا با حمایت ستاد مبارزه با مواد مخدر اقداماتی را انجام داده‌ایم و حمایت مالی که ستاد انجام داد و در پاتوق‌ها تلاش کردیم خدمات پیشگیرانه را به آن‌ها ارائه دهیم.

توزیع ماسک، مواد ضدعفونی کننده و آموزش پیشگیری از ابتلا به این بیماری از جمله اقداماتی بود که برای معتادان متجاهر صورت گرفت. این موضوع را در حجم وسیعی به خصوص در کلان‌شهر‌ها و شهر‌های بزرگ مانند؛ تهران، مشهد، اصفهان و سایر استان‌ها انجام داده‌ایم، اما در بحث سرما و برودت هوا از سال‌های گذشته سازمان بهزیستی خدماتی را تحت عنوان سرپناه در حوزه کاهش آسیب پیش بینی کرده است که این سرپناه‌ها مراکزی هستند که معتادانی که مصرف‌کننده پر خطری هستند و جایی را برای بیتوته کردن ندارد میتوانند اقامت در این مراکز داشته باشند.

این معتادان که پیش از این در پارک شب را صبح می‌کرده و اصطلاحاً به آن‌ها بالشت سنگی می‌گفتند در فصل سرما می‌توانند در مراکز سرپناه سازمان بهزیستی اقامت داشته باشند.

104 مرکز سرپناه در کشور ما وجود دارد و در تهران پنج مرکز است این مراکز از ساعت 7 شب باز هستند و در این زمینه همکاری خوبه این سازمان بهزیستی و شهرداری تهران شکل گرفته است و به تمام استان‌ها اعلام کردیم که اگر تمام ظرفیت‌های گرمخانه‌ها تکمیل شد و باز کسانی بودند که نیاز به اقامت در مراکز داشتند از فضای مراکز گذری که فقط در روز فعال هستند استفاده کنند.

*برای معتادانی که بعد از بهبود یافتگی جایی را برای اسکان ندارند و خانواده هایشان از آنها دیگر حمایت نمی‌کنند چه اقداماتی صورت گرفته است؟

مدیرکل دفتر پیشگیری از اعتیاد سازمان بهزیستی: برای معتادانی که در مراکز ماده 15 و یا 16 بستری می‌شوند و بعد از سپری کردن دوره درمان مرخص می‌شوند و جایی را برای اقامت ندارند مراکزی را تحت عنوان مراکز توانمند سازی داریم که یکی از وظایف این مراکز، ارائه خدمات اسکان به این گروه از افراد است تا زمانی که هم اشتغال در حرفه‌ای پیدا کنند و درآمد مشروع کسب کنند بعد از آن، آن‌ها برای ماندن در مراکز تصمیم گیری می‌کنند.

در حال حاضر در سراسر کشور 25 مرکز داریم و خوشبختانه 4 مرکز آن در تهران فعال است و ظرفیت خوبی داریم، اما باز هم تاکید می‌کنم که این مراکز برای کسانی است که بهبود کامل از اعتیاد پیدا کردند تا یک سال میتوانند خدمات دریافت کنند.

*آقای دکتر شما سال‌هاست در این حوزه کار کرده‌اید عملکرد شهرداری ها را نه فقط شهرداری تهران در حوزه ساماندهی بی سرپناهان چگونه ارزیابی می‌کنید؟

مدیرکل دفتر پیشگیری از اعتیاد سازمان بهزیستی: باید بین شهرداری تهران و شهرداری سایر استان‌ها تفاوت قائل شویم، در تهران به دلیل حجم آسیب و رویکرد اجتماعی تری که شهرداری تهران در دستور کار قرار داده است فعالیت‌های خوبی در حوزه صورت گرفته است.

از سال‌های گذشته گرمخانه‌هایی برای اسکان بی سرپناهان اندازی شده است و در دوره شهرداری آقای قالیباف اقدامی صورت گرفت و مراکزی تحت عنوان مراکز بهاران ایجاد شد که این مراکز با همکاری ستاد مبارزه با مواد مخدر بوده است و قرار شد در مناطق مختلف شهر تهران این مراکز راه اندازی شود تا معتادانی که از مراکز ترخیص می‌شوند و محلی را برای اسکان ندارند، در مراکز بهاران اسکان داشته باشد.

اما در قانون برنامه ششم وظیفه مشترکی برای سازمان بهزیستی و شهرداری مشخص شده است و در این زمینه شهرداری تهران لازم است با جدیت بیشتری به مسائل مطرح شده عمل کند و این قانون مربوط به مراکز توانمندسازی است که اگر بتوانیم با شهرداری تهران در کنار هم قرار بگیریم می‌تواند نتیجه خوبی در این زمینه صورت گیرد. معتادان وقتی از مراکز ترخیص می‌شوند باید از لحاظ اشتغال و مسکن شرایطی را برایشان فراهم کنیم که مجدد به سمت مصرف مواد مخدر گرایش پیدا نکنند.

شهرداری‌ها در سایر استان‌های کشور به جزء شهرداری مشهد و یا شهرداری تبریز، متاسفانه جدی وارد کار نشدند و با توجه به اینکه در قانون برنامه ششم توسعه نقش شهرداری‌ها را در حوزه کاهش آسیب در کنار سازمان بهزیستی مشخص کرده است انتظار افزایش همکاری شهرداری‌ها را با سازمان بهزیستی داریم.

منبع: باشگاه خبرنگاران جوان