واتس‌اپ را هم فیلتر کنید، خیال مردم راحت شود

اعتمادآنلاین| داستان چالش مسوولان ایرانی با شبکه‌های اجتماعی خارجی، سر دراز دارد. از وی‌چت و وایبر، تا تانگو و واتس‌اپ، پیام‌رسان‌های خارجی هستند که هر کدام در مقطعی از زمان، مخاطبان خاص خود را داشتند. در یک بازه زمانی نسبتا طولانی در مقایسه با سایر پیام‌رسان‌ها نیز تلگرام وظیفه پیام‌رسانی کاربران در ایران را بر عهده گرفته بود که البته به واسطه خدماتی از جمله ایجاد گروه و کانال، به نوعی به پایگاه خبری برای کاربران هم تبدیل شده بود. در سال‌های گذشته پس از فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی از فیس‌بوک و توییتر و پیام‌رسان‌هایی مانند وایبر و وی‌چت، با روی کار آمدن واتس‌اپ، تلگرام و اینستاگرام به عنوان شبکه‌های اجتماعی نسل جدید انتظار می‌رفت سرنوشت مشابهی گریبانگیر آنها شود و حتی در برهه‌ای انتقال سرورهای شبکه‌های اجتماعی خارجی به داخل مطرح بود که در نهایت به جایی نرسید.

هرچند با فیلترینگ موقت تلگرام و اینستاگرام و رفع فیلتر آنها، این امید در دل کاربران ایرانی ایجاد شده بود که وعده‌هایی مبنی بر اینکه فیلترینگ اتفاق نمی‌افتد، تحقق یابد، اما بنا به مقتضیات زمان و لزوم تصمیم برای پالایش، بالاخره تلگرام فیلترینگ ادامه‌دار را برای مدت بیش از دو سال و نیم تجربه می‌کند که تا امروز هم نه تنها خبری از رفع فیلتر آن شنیده نشده، بلکه این موضوع تاکنون قویا از سوی مسوولان انکار شده است و اینطور به نظر می‌رسد که در کوتاه‌مدت برنامه‌ای برای رفع فیلتر آن وجود ندارد.

از سوی دیگر، در حالی که این روزها بسیاری از سایت‌ها و اپلیکیشن‌های ایرانی توانسته‌اند در غیاب نمونه‌های خارجی، در ایران به مقبولیتی دست پیدا کرده و مخاطبان خود را جذب کنند، پیام‌رسان‌های بومی در جذب مخاطب موفق عمل نکرده‌اند. پیام‌رسان‌های داخلی در طول چند سال گذشته آغاز به کار کرده و مشغول فعالیت شده‌اند، اما بیشترین نمود استفاده از این ابزارهای داخلی زمانی خود را نشان داد که پیام‌رسان خارجی تلگرام فیلتر شد و این موضوع فرصتی به پیام‌رسان‌های داخلی داد که وارد عرصه رقابت شوند.

با وجود این، در حال حاضر همچنان پیام‌رسان‌ خارجی مانند واتس‌اپ که پس از فیلترینگ تلگرام به اولین پیام‌رسان در ایران تبدیل شد و پس از آن تلگرام با وجود فیلترینگ و البته بهره‌گیری از فیلترشکن، در صدر استفاده کاربران ایرانی قرار دارند. اما اتفاقی که این روزها در دنیای شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها رخ داده، این است که واتس‌اپ به تازگی از کاربران خواسته با جمع‌آوری اطلاعاتشان شامل شماره تلفن و مکان توسط فیس‌بوک و زیرمجموعه‌های آن موافقت کنند. واتس‌اپ پیش از این از کاربران خواسته بود تا هشتم فوریه با سیاست جدید موافقت کنند اما اکنون این مهلت را تا 15 ماه مه به تعویق انداخته است و تلاش می‌کند این تغییرات را بیشتر توضیح دهد. با وجود این، در این مدت برخی از فعالان حریم خصوصی در توییتر اقدام واتس‌اپ که «یا جمع‌آوری اطلاعاتتان را بپذیرید یا بیرون بروید» را زیر سوال برده و به کاربران پیشنهاد کردند به اپلیکیشن‌هایی نظیر سیگنال و تلگرام مهاجرت کنند. این اتفاق باعث شد حتی بسیاری از افراد تاثیرگذار مانند پاول دوروف، مدیر تلگرام و ایلان ماسک، مدیر تسلا درباره این موضوع اظهارنظر کنند و کاربران در کل دنیا که برایشان حفاظت از دیتا مهم‌تر است، عکس‌العمل نشان دادند و حتی تصویری را در شبکه‌های اجتماعی منتشر کردند که در حال حذف واتس‌اپ هستند. بدین‌ترتیب در اپ‌استور اپل در کشورهای زیادی، گذشته پیام‌رسان سیگنال و تلگرام، در ترندهای اول قرار گرفتند و این نشان می‌دهد کاربران دنیا برایشان مهم است و در حال مهاجرت به اپلیکیشن‌های دیگر هستند. با وجود این، شاید در سایر کشورهای جهان داستان مهاجرت از واتس‌اپ به پیام‌رسان‌های دیگری مانند تلگرام و سیگنال آسان باشد، اما در ایران این اتفاق به آن راحتی هم نیست.

مهاجرت جهانی کاربران از واتس‌اپ به رقبایی مانند تلگرام و سیگنال در حالی صورت می‌گیرد که در ایران، تلگرام بیش از دو سال است که فیلتر شده و اکنون زمزمه‌هایی از فیلتر سیگنال هم به گوش می‌رسد. البته همین حالا هم سیگنال از فروشگاه‌های آنلاین داخلی حذف شده است و اما به نظر می‌رسد مسوولان فیلترینگ نمی‌خواهند به این حد کفایت کنند و قصد دارند سیگنال را که هنوز به اندازه تلگرام و واتس‌اپ در میان کاربران ایرانی شناخته‌شده و مورد استفاده نیست، هرچه زودتر به سرنوشت تلگرام دچار کنند تا شاید انحصاری که پیش از فیلترینگ تلگرام ایجاد شده بود و این پیام‌رسان وظیفه انتقال پیام و پایگاه خبری و سرگرمی کاربران ایرانی را بر عهده گرفته بود، برای سیگنال تکرار نشود. اینطور به نظر می‌رسد که مسوولان تمایلی به باز گذاشتن دست کاربران ایرانی برای انتخاب پیام‌رسان ندارند.

تا پیش از این، واتس‌اپ با وجود تمام کاستی‌هایش، بیشترین استفاده را در میان کاربران جهانی داشت و البته شاید سیاست جدید واتس‌اپ چندان به نفعش تمام نشود، کمااینکه همین حالا هم بسیاری از کاربران، با وجود عقب‌نشینی واتس‌اپ، این سیاست را نقض حریم شخصی خود دانسته و از این پیام‌رسان‌ اعلام برائت کرده‌اند. در ایران هم اگرچه بسیاری از کاربران به شوخی و جدی، از نقایص واتس‌اپ در مقایسه با تلگرام حرف می‌زدند، اما این پیام‌رسان به لطف فیلترینگ تلگرام که برای مدتی نقش فرمانروای پلتفرم‌ها در ایران بود، در این دو سال به پیام‌رسان اول تبدیل شده و اکنون که سیگنال هم فیلتر شده، باید دید کاربران ایران هم در راستای حفظ حریم خصوصی خود و در اعتراض به سیاست واتس‌اپ، همراه موج برائت از ایشن پیام‌رسان می‌شوند یا ترتیب استفاده از واتس‌اپ و تلگرام در ایران همچنان به سود واتس‌اپ خواهد بود که در ایران فیلتر نیست. شاید هم به قول یکی از کاربران توییتر بهتر است واتس‌اپ را هم فیلتر کنند که همه بین تلگرام فیلترشده و واتس‌اپ فیلترشده و سیگنال فیلترشده، تلگرام فیلترشده را انتخاب کنیم.

منبع: تعادل