اشتغال زندانیان؛ بیگاری یا توانمندسازی
رسانه‌ها با برداشتی ناقص و مغرضانه از گفته‌های رئیس سازمان زندان‌ها در سفر به تبریز، سازمان زندان‌ها را متهم به بیگاری کشیدن از زندانیان کردند. این گزارش نگاهی به وضعیت اشتغال زندانیان در زندان‌های کشور دارد.
اعتمادآنلاین| قانون می‌گوید «زندان محلی است که در آن محکومانی که حکم آنان قطعی شده است با معرفی مقامات قضایی صلاحیت‌دار و قانونی برای مدت معین یا به‌طور دایم به منظور تحمل کیفر، با هدف حرفهآموزی، بازپروری و بازسازگاری نگهداری می‌شوند». بنابراین اگرچه زندان به عنوان یک مجازات قطعا برای زندانی تلخ و ناگوار خواهد بود اما هدف از آن هرگز آزار زندانی نیست و همانطور که در قانون نیز بر آن تأکید شده است، زندان باید بستری برای اصلاح مجرم باشد که یکی از لوازم آن حرفهآموزی و توانمندسازی زندانی است.
به گزارش فارس، آموزش یک حرفه و اشتغال در طول مدت حبس، علاوه بر آنکه می‌تواند برای زندانی زمینه‌‌ی یک زندگی بهتر در روزهای پس از زندان باشد، می‌تواند از تلخی ایام مجازات کاسته و اعتماد به نفس مجرم را نیز به او بازگرداند و همچنین معیشت خانواده او را نیز تا حد زیادی تأمین کند.
در زندان‌ها و ندامتگاه‌های جمهوری اسلامی نیز از همان ابتدای انقلاب ایده اشتغال زندانیان مورد پیگیری مسئولان قضایی بوده است تا در کنار توانمندسازی و کشف استعدادهای خود زندانی، معیشت او و خانواده‌اش نیز تا حد مطلوبی تأمین شود.
البته این پیگیری‌ها با فراز و نشیب‌هایی همراه بوده است اما اخیرا و در دوره تحول دستگاه قضا پیگیری این موضوع نیز شتاب بیشتری یافته و در سال‌های اخیر در کنار سیاست‌های حبس‌زدایی، موضوع اشتغال زندانیان نیز به صورت جدی‌تر پیگیری شده است. به گونه‌ای که قوه مقننه نیز با درک ضرورت این موضوع، همکاری‌های شایان توجهی در خصوص اشتغال زندانیان داشته است که مصوبه دیروز نمایندگان مجلس شورای اسلامی در خصوص اختصاص 300 میلیارد تومان برای اشتغال زندانیان در سال آینده نمونه‌ای از این اقدامات همه جانبه است.
اشتغال در زندان همواره داوطلبانه بوده است
بنا بر تأکیدهای مکرر سازمان زندان‌ها و قوانین و دستورالعمل‌ها، کار و اشتغال در زندان و مراکز حرفهآموزی همواره داوطلبانه بوده است و بنابر ماده 130 آیین نامه اجرایی سازمان زندان‌ها مزد ماهیانه زندانیان شاغل بین عائله زندانی و خود او تقسیم می‌شود؛ به این شکل که 50 درصد حقوق زندانی به حساب بانکی سرپرست موقت عائله تحت تکفل محکوم، 25 درصد آن به حساب خود محکوم که پس از آزادی به او پرداخت می‌شود و 20 درصد به حساب خود محکوم برای مخارج ضروری او واریز می‌شود. 5 درصد باقی مانده نیز بنابر قرارداد میان سازمان زندان‌ها و محکومان شاغل برای جبران خسارت حوادث ناشی از کار اختصاص می‌یابد.
70 هزار زندانی شاغل در 1675 کارگاه
در حال حاضر نیز بنابر آمار اعلام شده از سوی سازمان زندان‌های کشور 69946 نفر از زندانیان در 1675 کارگاه اشتغال وابسته به زندان‌ها مشغول هستند و در حوزه حرفهآموزی نیز حدود 700 رشته فنی حرفه‌ای در شاخه‌های کشاورزی، خدمات، صنایع دستی و هنری در زندان‌ها فعال هستند که در قالب آن‌ها سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور، معاونت صنایع دستی وزارت گردشگری و وزارت جهاد کشاورزی و سازمان جهاد دانشگاه در این رشته‌ها به آموزش زندانیان می‌پردازند. زندانیان پس از طی دوره‌های آموزشی مذکور می‌توانند در صورت قبول شدن در آزمون نهایی، گواهی مهارت خود را بدون اشاره به زندانی بودن خود، دریافت کنند که در حال حاضر سالیانه به طور میانگین حدود 80 هزار نفر زندانی تحت آموزش‌های حرفهآموزی قرار می‌گیرد و مدرک حرفه‌ای دریافت می‌کنند.
با این حال زندان‌های ایران همواره مورد اتهام رسانه‌های معاند و مدعیان دروغین حقوق بشر بوده است. اخیرا نیز برخی از این رسانه‌ها با برداشتی ناقص و مغرضانه از بخشی از گفته‌های رئیس سازمان زندان‌ها در سفر به تبریز، سازمان زندان‌ها را متهم به بیگاری کشیدن از زندانیان کردند. در حالی که رئیس سازمان زندان‌ها صرفا در گفته‌های خود از بخش خصوصی برای همکاری در اشتغال زندانیان دعوت کرده بود تا اشتغال زندانیان که در حال حاضر 54 درصد زندانی را در برمی‌گیرد، بیش از پیش گسترش یابد.
صنعت زندان؛ پرسود و کم دردسر
این اتهامات و شبهه‌افکنی‌ها در شرایطی است که بنابر گزارشی که چندی پیش در پایگاه «دارک بک» منتشر شد، در حال حاضر موضوع کار در زندان‌های آمریکا به عنوان جایگزینی برای سیستم برده‌داری معمول در این کشور عنوان گردیده و تصریح شده است: «در حدود یک قرن و نیم گذشته زندانیان به عنوان نیروی کار ارزانی که عمدتا شامل افراد رنگین پوست می‌شود، عمل کرده است و اگرچه ظاهرا از نظر تکنیکی زندانیان در آمریکا مجبور به کار نیستند، اما سرپیچی از این امر سبب سلب امتیازهای آنان مانند قطع تماس تلفنی، ملاقات و زندانی شدن در سلول انفرادی می‌شود.»
به نقل از این گزارش برخی از زندانیان آمریکایی می‌گویند با تهدیدهایی مانند شلاق، حذف امکاناتی مانند تلویزیون و... در صورت مخالفت با کار اجباری مواجه شدند؛ چراکه کار در زندان‌های آمریکا نقش مهمی در اقتصاد آمریکا دارد و صنعت زندان با برخورداری از مصونیت کامل در این عرصه نقش آفرینی می‌کند و استفاده از نیروی کار زندان به سود شرکت‌های بزرگ در این کشور نه موضوعی مخفی است و نه غیرمعمول.
بیگاری از زندانیان؛ سنتی امریکایی
البته بیگاری از زندانیان در امریکار ریشه در تاریخ 250 سال ایالات متحده و سنت برده‌داری دارد و پس از جنگ داخلی 1861-1865 سیستم استخدام زندانیان معرفی شد تا ادامه‌ای باشد برای سنت مخوف برده‌داری. در آن زمان برده‌های آزادشده را به جرم دزدی‌های کوچکی که هیچ‌گاه به اثبات نرسید، برای کار در زمین‌های کاشت پنبه، معادن و راه آهن زندانی و استخدام می‌کردند. از 1870 تا 1910، 88 درصد مجرمان استخدام شده در ایالت جیورجیا سیاه‌پوست بودند. در آلاباما، 93% کارگران معدن را زندانیان سیاه‌پوست تشکیل می‌دادند و در میسیسیپی نیز زمین کشاورزی برای کار زندانیان در نظر گرفته شده بود.
لکن در ایران هیچ گاه چنین موضوعی حتی در عصر خفقان سلاطین پیشین نیز سابقه نداشته است و در حال حاضر بنابر مشاهدات متعدد، بسیاری از از زندانیان، پس از طی دوره حبس و شرکت در کلاس‌های حرفهآموزی، توانسته‌اند زندگی نو و تازه‌ای را آغاز کنند؛ موضوعی که هدف نهایی زندانی کردن مجرم در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران است و مسئولان دستگاه قضا نیز با جدیت در پی تحقق آن هستند.
دیدگاه تان را بنویسید