هیچ کشوری مانند ایران از دانش مین‌زدایی برخوردار نیست / ساکنین مناطق آلوده به مین با مشاهده شی مشکوک از دستکاری آن پرهیز کنند / همچنان از مناطق مرزی خبر برخورد با مین شنیده می‌شود

اعتمادآنلاین| سردار محمدحسین امیر احمدی، رئیس مرکز مین‌زدایی جمهوری اسلامی ایران روز دوشنبه در نشست خبری به مناسبت روز آگهی جهانی گاهی از خطر مین و کمک به اقدام علیه آن درباره مین‌های موجود در ایران از نظر ساختار، انفجار و آسیبی که به فرد می رساند به چند دسته تقسیم می شوند گفت: امروزه انواع مین های زمینی، دریایی و ضد بالگردتوسط کشورهای سازنده، طراحی و تولید می شوند. در حوزه کاری مرکز مین زدایی عمده درگیری با انواع مین های زمینی است.

به گزارش ایرنا، وی ادامه داد: این مین های زمینی از منظر شدت آسیب به نفرات و تجهیزات خود به دو دسته ضد نفر و ضد تانک تقسیم می شوند. مین های ضد نفر به مین هایی اطلاق می گردد که ماموریت آنها آسیب به نفرات و مین های ضد تانک با هدف آسیب و از کار انداختن خودروها و ماشین های زرهی به کار گرفته می شوند. این یک دسته بندی کلی است که خود نیز شامل دسته بندی جزئی تری نیز می باشند. برای مثال مین های ضد نفر از نظر مکانیزم عمل به انواع انفجاری، ترکشی، جهت دار و ... تقسیم می گردند.

رییس مرکز مین زدایی جمهوری اسلامی ایران در پاسخ به سوالی مبنی بر این که سالانه چند نفر در اثر انفجار مین ها کشته و مجروح می شوند؟ گفت:در سالیان ابتدایی پس از جنگ، میزان حوادث ناشی از برخورد ساکنین مناطق آلوده با مین و انواع مهمات عمل نکرده بسیار زیاد بود تا جایی که در برخی از سالها میزان کشته شدگان به بیش از 300 نفر و تعداد مجروحین نزدیک به 600 نفر بود. اما در طول سالیان گذشته و با تلاش های مین برداران و رفع آلودگی در بیشتر مناطق مرزی غرب و جنوب غرب کشور، میزان تلفات انسانی به طور چشمگیری کاهش داشته، بطوریکه متوسط میزان حوادث ناشی از مین و مواد منفجره در طول 4 سال گذشته نسبت به سالهای پیش از آن حدود 90 درصد کاهش یافته است.

وی درباره این که معمولا به چه قسمت هایی از بدن براثر انفجار مین آسیب می رسد افزود: باید بگویم که میزان آسیب به اعضای بدن فرد حادثه دیده، بسته به نوع و نحوه برخورد با مین و یا مهمات عمل نکرده متفاوت است. مثلا در مورد برخورد با یک نوع از انواع مین ضد نفر، اگر فرد حادثه دیده از ناحیه پا با مین برخورد داشته باشد، ممکن است باعث قطع عضو از ناحیه پا و اصابت ترکش به برخی از نقاط بدن او شود، حال آنکه اگر همان مین در دستان فرد منفجر شود، باعث قطع عضو از ناحیه دستان، آسیب شدید به سر و صورت، چشم ها و شکم که ممکن است این آسیب منجر به کشته شدن فرد شود.

سردارامیراحمدی درباره آموزش مرزنشینان و کمک آنها در مین زدایی گفت: آگاهسازی از خطرات مین و مواد منفجره باقیمانده از جنگ یکی از ارکان مین زدایی بشردوستانه است و این امر هم از طریق قرارگاههای پاکسازی استان و هم از طریق سازمان امداد و نجات هلال احمر و سازمان بهزیستی کشور که از جمله همکاران آموزشی ما در این زمینه هستند انجام می پذیرد. روش های مختلفی هم برای این کار انجام می گیرد از جمله آموزش های چهره به چهره، بروشور ها و کتب آموزشی، انیمیشن های آموزشی، بازی ها و غیره که هدف از این فعالیت افزایش سطح آگاهی گروههای مختلف هدف و اصلاح الگوهای غلط رفتاری در مواجهه با این گونه خطرات می باشد.

رییس مرکز مین زدایی جمهوری اسلامی ایران افزود: یکی از مهمترین کمک هایی که ساکنین مناطق آلوده به ما می کنند این است که با مشاهده هرگونه شی مشکوکی از دستکاری و یا جابجایی آن پرهیز کنند و به دهیاری ها، بخشداری ها، نیروهای انتظامی و یا 110 خبر بدهند تا آنها هم به قرارگاههای استانی گزارش دهند و تیم های اورژانسی ما سریعا وارد عمل شده و آن منطقه را پاکسازی نمایند، که این مسئله از جمله مهمترین نکات ایمنی است که در آموزش ها و آگاهسازی ها تاکید می گردد.

وی درباره این که چرا در حالی که در سال 91 اعلام شده بود حدود 99 درصد از مناطق آلوده پاکسازی شده اند، همچنان از مناطق مرزی خبر می رسد که در فلان جا یک نفر با مین برخورد کرده و کشته و یا مجروح شده است یادآور شد: در طول مرز مشترک زمینی ما با کشور عراق بسیار زیاد، میزان آلودگی هم از نظر وسعت و هم از نظر تنوع بسیار زیاد است، جابجایی آلودگی توسط عوامل جوی هم مزید بر علت است. مرکز مین زدایی تمام تلاش خود را برای رفع این معضل به کار بسته است اما در واقعیت، این امکان وجود ندارد که تمام طول مرز و اراضی آلوده را دیوار کشید تا شخصی در آن مناطق تردد نکنند.

سردار امیر احمدی گفت: متاسفانه در برخی از موارد هم مشاهده می شود که هموطنان بدلیل برخورد با مین و انفجار ناشی از آن دچار حادثه می شوند. البته در برخی مواقع شاهد آن هستیم که هموطنان و ساکنین مناطق مرزی، علیرغم اینکه نسبت به خطرات اینگونه مواد منفجره آگاه هستند اقدام به جابجایی و حرکت دادن مواد منفجره مانند گلوله های عمل نکرده توپ و تانک، نارنجک و یا برخی از مین ها می کنند. این پیام هشدار باید برای ساکنین شهرهایی که درگیر جنگ هستند نهادینه شود که درصورت مشاهده هرگونه مین و مواد منفجره به جا مانده از جنگ به آنها دست نزده و سریعا به نیروهای انتظامی اطلاع رسانی کنند.

رییس مرکز مین زدایی جمهوری اسلامی ایران درادامه به میزان استفاده از تجربیات دیگر کشورها اشاره کرد وگفت: تمرکز مرکز مین زدایی از بدو تاسیس تا کنون بر روی عملیات پاکسازی و رفع دغدغه ساکنین مناطق مرزی غرب و جنوب غرب کشور بوده است، اما این موضوع دلیل نمی شد تا از فعالیت های دیگر کشورها نیز غافل باشیم.

وی افزود: اکثر کشورهای درگیر با معضل مین یک فضای عملیاتی ایجاد کرده اند و از توان کشورها و سازمان های بین المللی دیگر بهره می برند تا کشور خود را پاکسازی کنند. اما همانطور که قبلا هم به آن اشاره کردیم، کشور ما بدلیل اینکه از سوی همان کشورهایی که مدعی حقوق بشر و حقوق بشردوستانه هستند و سازمان های بین المللی را در خود ایجاد کرده اند از ابتدای انقلاب مورد تحریم بوده و از دادن هرگونه دانش، تجربه و نیز تجهیزات خوددای کرده‌اند.

سردار امیر احمدی گفت: در طول این سال ها نیروهای مین بردار در ایران از تجربیات حاصله از زمان جنگ بهره برده و این کار خطیر را به انجام رسانده اند، بطوریکه در حال حاضر می توان این ادعا را کرد که هیچ کشوری به مانند ایران از این دانش برخوردار نیست و این هم سخن من نیست زیرا کشورها و سازمان هایی که از وضعیت مین زدایی ایران در این سالها بازدید کرده اند این موضوع را بیان کرده اند.

رییس مرکز مین زدایی جمهوری اسلامی ایران یادآور شد: ما با داشتن این دانش و با رویکرد صدور خدمات پاکسازی بشردوستانه آمادگی خود را در همه مجامعی که حضور داشتیم اعلام کردیم و در حال رایزنی برای انتقال تجربیات و دانش خود به سایر کشورها هستیم.

وی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه تجهیزات و ماشین آلات مکانیزه مین زدایی تا چه حد در پیشبرد کار موثر بوده اند، گفت: استفاده از تجهیزات معمولا به عوامل گوناگونی از جمله نوع خاک، پستی و بلندی و نوع میدان مین بستگی دارد. بعنوان مثال در مناطق رملی در چذابه و فکه استان خوزستان هیچ خودروی زرهی مین کوبی کارایی ندارد اما با ابتکاری که در این مرکز صورت گرفت باکت بیل های مکانیکی برعکس شده و به حالت سرندی درآمد تا وقتی بیل مکانیکی یک میزان خاک رملی را بر می دارد خاک از سرند خارج شده و مین ها داخل باکت بیل باقی می مانند.

سردار امیر احمدی افزود: با این روش تیم های عملیاتی مرکز تا عمق نزدیک به 5 الی 6 متر هم مین ها را کشف می کنند. اما خوب این تجهیز فقط مخصوص این نوع از خاک است و جای دیگری نمی توان از آن استفاده کرد اما در مورد مناطق کوهستانی هم باید عرض کنم که هیچ خودروی مین کوبی قادر به تردد نیست و نمی توان از این تجهیزات بهره برد.

وی در خصوص همکاری مرکز مین زدایی با شرکت های خصوصی و دانش بنیان داخلی نیز اظهارداشت: این مرکز همکاری مستمری با شرکت های تولید تجهیزات نظیر تجهیزات حفاظت فردی و تجهیزات کشف و همچنین شرکت های ساخت ماشین های مکانیزه داشته و همواره ورودی فعالیت های طراحی و ساخت این صنایع را نیاز متخصصین و کارشناسان پاکسازی این مرکز تشکیل می دهند. بازخورد های حاصل از بکارگیری این تجهیزات به مثابه ورودی بازنگری محصولات این شرکت ها و صنایع طی فرآیندی اعلام و نتایج حاصله مورد تایید کاربران تجهیزات قرار می‌گیرد.

رییس مرکز مین زدایی جمهوری اسلامی ایران تصریح کرد: یکی از نمونه های بارز همکاری مرکز با شرکت های خصوصی و دانش بنیان تولید سامانه جامع مدیریت اطلاعات عملیات مین است؛ بدلیل تحریم های ظالمانه سیاسی، اقتصادی و تکنولوژیکی، این مرکز هیچ وقت نتوانست از سیستم مدیریت اطلاعات عملیات مین که توسط یکی از سازمان های بین المللی ارائه می شد استفاده کند و رایزنی های ما نیز بی حاصل بود. اما به هر ترتیب با تکیه بر توان مهندسین خود و یک شرکت دانش بنیان، سامانه مدیریت یکپارچه اطلاعات عملیات مین را با اهداف و قابلیت های مختلف طراحی و تولید کرد.

سردار امیر احمدی هم با اشاره به تعداد کشته‌ها بر اثر انفجار مین در سال، گفت: در سالیان ابتدایی پس از جنگ، میزان حوادث ناشی از برخورد ساکنین مناطق آلوده با مین و انواع مهمات عمل نکرده بسیار زیاد بود تا جایی که در برخی از سال‌ها میزان کشته شدگان به بیش از 300 نفر و تعداد مجروحین نزدیک به 600 نفر بود. اما در طول سالیان گذشته و با تلاش های مین برداران و رفع آلودگی در بیشتر مناطق مرزی غرب و جنوب غرب کشور، میزان تلفات انسانی به طور چشمگیری کاهش داشته، بطوری که متوسط میزان حوادث ناشی از مین و مواد منفجره در طول 4 سال گذشته نسبت به سال‌های پیش از آن حدود 90 درصد کاهش یافته است.

وی درباره میزان آسیب به اعضای بدن فرد حادثه دیده، نیز تصریح کرد: بسته به نوع و نحوه برخورد با مین و یا مهمات عمل نکرده متفاوت است. مثلا در مورد برخورد با یک نوع از انواع مین ضد نفر، اگر فرد حادثه دیده از ناحیه پا با مین برخورد داشته باشد، ممکن است باعث قطع عضو از ناحیه پا و اصابت ترکش به برخی از نقاط بدن او شود، حال آنکه اگر همان مین در دستان فرد منفجر شود، باعث قطع عضو از ناحیه دستان، آسیب شدید به سر و صورت، چشم ها و شکم که ممکن است این آسیب منجر به کشته شدن فرد شود.

رییس مرکز مین زدایی جمهوری اسلامی ایران در ادامه به فعالیت های صورت گرفته در خصوص آموزش مرزنشینان و کمک هایی که در پاکسازی می‌توانند انجام دهند، اشاره کرد و افزود: آگاهسازی از خطرات مین و مواد منفجره باقیمانده از جنگ یکی از ارکان مین زدایی بشردوستانه است و این امر هم از طریق قرارگاه های پاکسازی استان و هم از طریق سازمان امداد و نجات هلال احمر و سازمان بهزیستی کشور که از جمله همکاران آموزشی ما در این زمینه هستند انجام می پذیرد.

وی اضافه کرد: روش های مختلفی هم برای این کار انجام می شود از جمله آموزش های چهره به چهره، بروشور ها و کتب آموزشی، انیمیشن های آموزشی، بازی ها و غیره که هدف از این فعالیت افزایش سطح آگاهی گروه‌های مختلف هدف و اصلاح الگوهای غلط رفتاری در مواجهه با این گونه خطرات است.

سردار امیر احمدی گفت: یکی از مهمترین کمک هایی که ساکنین مناطق آلوده به ما می کنند این است که با مشاهده هرگونه شی مشکوکی از دستکاری و یا جابجایی آن پرهیز کنند و به دهیاری ها، بخشداری ها، نیروهای انتظامی و یا 110 خبر بدهند تا آنها هم به قرارگاه های استانی گزارش دهند و تیم های اورژانسی ما سریعا وارد عمل شده و آن منطقه را پاکسازی کنند، که این مسئله از جمله مهمترین نکات ایمنی است که در آموزش ها و آگاهسازی ها تاکید می شود.

وی درباره اینکه تکلیف مرزنشینانی که بر اثر برخورد با مین و مواد منفجره کشته و یا مجروح می شوند چیست، گفت: مرزنشیان و ساکنین مناطق آلوده مرزی که با مین و یا هرگونه مهمات عمل نکرده به جا مانده از جنگ برخورد می کنند، پس از تشکیل پرونده جهت بررسی به کمیسیون ماده 2 فرمانداری استان مربوطه ارجاع می شوند.

رییس مرکز مین زدایی جمهوری اسلامی ایران افزود: در نهایت پس از انجام امورات اداری و تصویب کمیسیون بر اساس شدت حادثه و جراحت، احکام شهید و یا جانباز دریافت کرده و در صورت احراز شرایط تحت پوشش یکی از نهادهای حمایتی از جمله بنیاد شهید و امور ایثارگران، کمیته امداد امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی قرار می گیرند. البته برای کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص باید به وزارت کشور و یا استانداری ها و یا فرمانداری های استانهای مرزی آلوده مراجعه کنند.

وی با اشاره به تعداد مصدومان ناشی از انفجار مین های برجای مانده از جنگ تحمیلی، عنوان کرد: از زمان تاسیس مرکز تا کنون 93 نفر به مقام رفیع شهادت و تعداد حدود 118 نفر جانباز قطع عضو شده اند البته طی چند سال اخیر با استقرار نظام های مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی در فعالیت های پاکسازی و همچنین بهره گیری از ماشین آلات ویژه به جای نیروهای انسانی شاهد کاهش میزان و شدت تلفات نیروهای پاکسازی هستیم. به عنوان مثال در سه سال اخیر میزان حوادث مهلک به صفر رسیده و انشالله این روند نزولی تداوم خواهد یافت.

سردار امیراحمدی در پاسخ به این سوالی که چرا برای پاکسازی اراضی آلوده نیاز است تا از نیروهای انسانی استفاده کنیم، گفت: شما اگر یک بررسی در سطح جهانی انجام دهید متوجه می شوید که هنوز هم عملیات پاکسازی دستی از جمله روش های مین زدایی با سطح اطمینان بالاست؛ برابر آمارهای موجود، بطور میانگین در کشورهای متاثر از معضل مین به ازای برداشت حدود هر 10 هزار مین از سطح زمین یک نفر کشته یا مجروح می شوند اما در ایران به ازای برداشت حدود هر100 هزار مین، یک نفر شهید و یا مجروح می شوند.

وی‌افزود: این مطلب را بیان نکردم که حوادث را توجیه کنم اما به یاد داشته باشید که این عملیات، ریسک بسیار بالایی دارد زیرا شما با مین هایی برخورد می کنید که پس از گذشت 33 سال بسیار حساس شده اند یا با میادین مینی برخورد می کنید که برخی از مین های آن بدلایلی که پیشتر به آن اشاره شد جابجا و یا مدفون شده اند یعنی شما با یک میدان مین تازه و بکر که اخیراًایجاد شده باشد روبرو نیستید، تجهیزات مکانیزه کوبش یا غربال مین ها نیز با محدودیت های عملیاتی بسیاری مواجهند.

رییس مرکز مین زدایی جمهوری اسلامی ایران ادامه داد: کشور عراق در طول 8 سال جنگ با ما، تمامی اصول مهندسی جنگ مین را به هم زده و میادین مینی کاشته که اصول رزم مین را رعایت نکرده به عنوان مثال فاصله کاشت آنها به حدی اندک است تا نیروهای ما را کاملا درگیر و سرعت کار را پایین بیاورد بنابراین این کار بسیار پرریسک است زیرا مین ها فرسوده هستند، جابجا شده اند و دلایل دیگر که ذکر شد باعث بروز حادثه در هنگام مین روبی می شود؛ مدیون خون این شهیدان و جانبازان این عرصه هستیم چرا که این عزیزان حتی در زمانی که بسیاری از هموطنان مان حتی خبر ندارند که این عزیزان بعد از جنگ چه می کنند، مشغول آزادسازی اراضی سرزمین مان هستند و در این راه جان ها، دست ها، چشم ها و پاها داده اند.

سردار امیراحمدی در پاسخ به سوالی درباره این که آیا از کشور عراق بعد از جنگ نقش های زمین‌هایی که مین گذاری شده است را گرفته اید که براساس آن این کار انجام شود گفت: رایزنی های فراوانی صورت گرفت اما هیچ گونه نقشه ای از زمین های مین گذاری شده دریافت نشد و ما بدون نقشه این زمین ها را پاکسازی کردیم.