سطح آب‌‌های زیرزمینی ایران به مرز بحران رسیده است

اعتمادآنلاین| پژوهشگران دانشگاه کانکوردیا در مجله نیچر به بیان نکات قابل تو.جهی درخصوص آب‌های زیرزمینی ایران پرداختند.

به گزارش شفقنا، نیچر نوشت: طبق یافته‌‌های پژوهشی تازه از سوی پژوهشگران دانشگاه کانکورد که در بخش گزارشات علمی مجله نیچر چاپ شد، در بیش از سه چهارم مناطق ایران اضافه برداشت بیش از حد از آب‌های زیرزمینی انجام شده و نرخ بهره برداری انسانی از این منابع، بالاتر از نرخ تغذیه طبیعی بوده است. این پژوهشگران می‌گویند اگر اقدام فوری انجام نشود کشور با بحران‌های ملی متعددی مواجه خواهد شد.

پژوهشگران باور دارند که سوءمدیریت مقامات ایران باعث تشدید فشارهایی شده که صنعت کشاورزی ناکارآمد ایران بر سفره‌‌های زیرزمینی این کشور نیمه خشک وارد می‌کند. «ادامه مدیریت ناپایدار آب‌های زیرزمینی در ایران ممکن است تبعات جبران‌ناپذیری برای خاک و محیط زیست به همراه داشته باشد و در نتیجه امنیت آبی، غذایی و اجتماعی-اقتصادی کشور را تهدید کند».

نویسندگان این مقاله پژوهشی اعلام کردند که بین سال‌های 2002 تا 2015 میلادی حدود 74 کیلومتر مکعب آب زیرزمینی از 500 حوضه و زیرحوضه ایران برداشت شده است. این مساله افزایش شوری خاک و فرونشست زمین را به همراه داشته است.

در این گزارش، از میان مناطقی که با بیشترین خطر فرونشست زمین مواجه هستند به حوزه دریاچه نمک اشاره شده است که تهران، پایتخت ایران، را نیز در بر می‌گیرد - منطقه‌ای که محل سکونت 15 میلیون نفر است و در حال حاضر با خطر زمین لرزه های شدید روبروست.

نقش انسان در این بحران روشن است. پژوهشگران دریافتند که تقاضای سنگین از سوی بخش کشاورزی عامل اصلی افت شدید سطح آب‌های زیرزمینی در ایران است و در مناطق غرب، جنوب‌غرب و شمال‌شرق کشور، که در آنها کشاورزان به کشت محصولات راهبردی مانند گندم و جو می‌پردازند، شدیدترین افت مشاهده شده است.

در این گزارش آمده که شمار چاه‌های ثبت شده‌ای که از آب آنها برای مصارف کشاورزی استفاده می‌شود در یک دهه و نیم دو برابر شده و از 460 هزار حلقه چاه در سال 2002 به 794 هزار حلقه در 2015 میلادی رسیده است.

در زمان مشابه، برداشت انسانی از آب‌های زیرزمینی در 25 حوضه از 30 حوضه کشور کاهش داشته است. این نشان می‌دهد که سفره‌های آب‌های زیرزمینی به واسطه فعالیت‌های انسانی مورد بهره‌برداری بیش از حد قرار گرفته‌اند.

پژوهشگران همچنین با بررسی هدایت الکتریکی خاک به عنوان معیاری برای تعیین میزان شوری آن در سراسر کشور دریافتند که میزان شوری خاک نیز افزایش یافته است.

عاملی که این مسائل را پیچیده‌تر می‌کند دولت‌ ایران است که در سطح محلی و ملی فاقد تجهیزات لازم برای پرداختن به این بحران رو به رشد است. این مساله دلایل گوناگونی دارد که از میان آنها می‌توان به تحریم‌های بین‌المللی، فساد محلی و بی‌اعتمادی عمومی مردم به مسئولان اشاره کرد.

پژوهشگران تاکید می‌کنند که کشور نیاز فوری به راه‌حل‌های کوتاه و بلندمدت دارد. در کوتاه مدت، باید چاه‌های ثبت نشده را بست. اما در بلندمدت، ایران نیازمند انقلاب کشاورزی است. تحقق این هدف مستلزم مجموعه عناصری است که شامل بهبود روش‌های آبیاری و بکارگیری الگوهای کشت سازگار با محیط زیست کشور است.

پژوهشگران با تاکید بر اینکه ایران به دلیل مشکلات زیست‌‌محیطی، رشد جمعیت و مدیریت ناکارآمد با بحرانی منحصر به فرد روبروست، اعلام کردند که تجربیات این کشور هشداری برای سایر کشورها از جمله کاناداست.

«شرایط ایران به‌روشنی نشان می‌دهد که باید مراقب چگونگی مدیریت آب باشیم، زیرا هر تصمیم نادرستی ممکن است اثر دومینویی بزرگی داشته باشد و اگر این مسئله نادیده گرفته شود، به راحتی از کنترل خارج خواهد شد. مورد ایران همچنین بیانگر اهمیت عدالت و نظارت زیست‌محیطی است. اهمیت این موارد در رسیدگی به مساله تغییرات اقلیمی نمایان‌تر می‌شود».