ضرورت بهسازی ساختمان‌های بافت فرسوده در مقابل زلزله

اعتمادآنلاین| شهر تهران از گذشته تا به امروز آبستن حوادث طبیعی ازجمله زلزله بوده است. پایتخت با نزدیک به 9.5میلیون‌نفر جمعیت و با داشتن بافت‌های فرسوده بسیار و معابر تنگ و باریک در هنگام بروز زلزله آسیب‌پذیر به‌نظر می‌رسد. در بسیاری از شهرهای زلزله‌خیز در جهان سامانه هشدار سریع زلزله که حداقل 15ثانیه قبل از وقوع زلزله هشدار می‌دهد، میزان تلفات را به‌صورت چشمگیری کاهش می‌دهد و در شهر تهران نیز راه‌اندازی سامانه هشدار سریع زلزله یک اقدام مناسب قلمداد می‌شود.

به گزارش روزنامه همشهری، مطالعات در زمینه زلزله نشان می‌دهد که هشدار سریع زلزله 5ثانیه قبل از وقوع نیز می‌تواند تأثیر مؤثری بگذارد. احداث سوله‌های بحران و تدارک دیدن مخزن‌های اضطراری آبرسانی در 72ساعت اولیه در زمان بحران از اقداماتی است که شهرداری تهران انجام داده است، اما همچنان نگرانی بابت زلزله احتمالی در شهر تهران وجود دارد. به‌خصوص اینکه بسیاری از بافت‌های شهر تهران مقاوم نیستند و در هنگام بحران می‌توانند خسارت جانی و مالی بسیاری را وارد کنند.

رضا کرمی‌محمدی، رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران درباره اقدامات این سازمان برای مقاوم‌سازی‌ بافت‌های فرسوده در برابر زلزله و حوادث مشابه گفت: «تهران اگر با زلزله شدید مواجه شود و شهر آسیب ببیند بیشتر آسیب‌ها در بافت‌های فرسوده خواهد بود و این مناطق جزو آسیب‌پذیرترین نقاط شهر در برابر حوادث هستند.»

او ادامه داد: «سازمان پیشگیری و مدیریت بحران سال گذشته مطالعات انجام‌شده در سال88 برای تعیین روش‌های بهسازی نسبی در ساختمان‌های ناپایدار را که با مشاوره دانشگاه‌های تهران و صنعتی‌شریف انجام شده بود با کمک مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن به‌روزرسانی کرده و دستورالعمل بهسازی لرزه‌ای نسبی ساختمان‌ها را مشترکا با مرکز تحقیقات به چاپ رساند تا کسانی که مایل به انجام این کار هستند بتوانند از این دستورالعمل‌ها استفاده کنند.»

به‌گفته رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران، این دستورالعمل‌ها در 3جلد تدوین شده است که یک جلد آنها به ساختمان‌هایی با اسکلت فولادی اختصاص دارد، یک‌جلد به ساختمان‌های بتنی و یک‌جلد هم درباره ساختمان‌های مصالح بنایی غیرمسلح یا نیمه‌اسکلتی است. کرمی‌محمدی تأکید کرد: «با اجرای این دستورالعمل‌ها از تخریب کامل سازه‌ها جلوگیری خواهد شد و میزان تلفات ناشی از زلزله را به‌طور قابل توجهی کمتر خواهد کرد. بهسازی لرزه‌ای نسبی زحمت و هزینه بسیار کمتری نسبت به مقاوم‌سازی‌ کامل ساختمان دارد و با سرعت بیشتری هم قابل انجام خواهد بود.»

سرمایه‌گذاری در بهسازی ساختمان‌های قدیمی

همزمان با تدوین این دستورالعمل‌ها، سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران طی جلسات متعدد و سنگینی با دفتر مقررات ملی وزارت راه و شهرسازی و معاونت معماری و شهرسازی و نیز سازمان نوسازی شهرداری تهران، سازوکار اخذ مجوز بهسازی لرزه‌ای نسبی که تاکنون در شهرداری وجود نداشت را نیز در 8ماده تدوین کرد. در ادامه نیز توسط معاونت معماری و شهرسازی شهرداری تهران جهت اجرا به مناطق شهرداری ابلاغ شد. به ‌گفته کرمی‌محمدی امکان اخذ مجوز توسط شهروندان کاملا عملیاتی و سازوکار اجرایی آن مشخص شد.

او گفت:‌ «در زمینه بهسازی ساختمان‌های قدیمی در بافت‌های فرسوده و دستورالعمل تدوین‌شده در این زمینه نیازمند سرمایه‌گذاری و فرهنگسازی هستیم. بسیاری از ساختمان‌های قدیمی تهران قدمت بالای 100سال دارند و باید بهسازی آن ساختمان‌ها انجام شود.

برای این منظور در 2زمینه باید کار با جدیت ادامه پیدا کند؛ اول اطلاع‌رسانی به مردم که اگر نمی‌توانند ساختمان‌های کهنه و قدیمی خود را تخریب و نوسازی کنند، شهرداری به آنها مجوز بهسازی و مقاوم‌سازی‌ نسبی ساختمان‌هایشان در برابر زلزله را می‌دهد و دوم اینکه مشوق‌های مالی نظیر وام‌های بانک مسکن یا سازوکاری برای اخذ کمک‌های خیرین نیز برای این کار در اختیار صاحبان املاک و خانه‌های قدیمی در بافت‌های فرسوده قرار گیرد تا روند انجام کار سرعت مناسبی پیدا کند. با این کار می‌توان درصد زیادی از ساختمان‌های کهنه بافت فرسوده را در برابر زلزله مقاوم‌سازی‌ کرد که این پیشرفت خوبی در تاب‌آوری شهر در برابر زلزله خواهد بود.»

سهم اندک بافت فرسوده از پایگاه مدیریت بحران

در شهر تهران هم‌اکنون بیشتر از 100پایگاه مدیریت بحران وجود دارد؛ یعنی به‌طور متوسط در هر منطقه 4یا 5پایگاه. با این حال، تعداد پایگاه مدیریت بحران در بافت فرسوده کمتر است. رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران با تأیید این خبر عنوان کرد: «هر چند که در بافت فرسوده تعداد این پایگاه‌ها کمتر است اما از لحاظ دسترسی به بافت فرسوده باید گفت در صورت مقاوم‌سازی‌ ساختمان‌های فرسوده بافت‌های قدیمی، تخریب‌ها و آوار نیز در معابر باریک این مناطق کمتر خواهد بود و امکان امدادرسانی هم طبعا بیشتر فراهم می‌شود.»

کرمی‌محمدی همچنین درباره وضعیت بازار تهران از نظر تاب‌آوری شهری یادآور شد: «موضوع بازار از طرف مدیریت شهری به منطقه12 سپرده شده و شهردار منطقه، محور کار است. اقداماتی در این زمینه هم انجام شده است؛ مثلا برای مقابله با آتش‌سوزی، ماشین‌هایی تهیه شده که در معابر تنگ و باریک می‌توانند از کوچه‌ها عبور کرده و برای این منظور، ایستگاه مجهز آتش‌نشانی هم در دل بازار مستقر است.»