چگونه نشانه‌های هراس کودکان را درمان پیدا کنیم؟

اعتمادآنلاین| ‌ ترس‌ها در دوران کودکی در ضمیر انسان ریشه می‌دوانند. ما در زمانه‌ای زندگی می‌کنیم که برای ترسیدن از جهان بیرون از حریم امن خانه، تلاش زیادی لازم نیست.

به گزارش روزنامه همشهری، گشتی چند دقیقه‌ای در یکی از شبکه‌های اجتماعی کافی است تا ده‌ها خبر ناخوشایند، ترسناک و مشمئزکننده با صدا و تصویر در برابر دیدتان قرار گیرد یا چندین نفر قلدر مجازی سر و شکل و نظرات و طرز تفکر شما را به باد تمسخر و توهین بگیرند.

کودکان ناآگاه از واقعیت جهان اطراف و ناتوان در مدیریت محتوایی که وارد ذهنشان می‌شود، در چنین روزگاری بیشتر در معرض آسیب‌هایی قرار می‌گیرند که اضطراب و ترس ناشی از اخبار بد یا بدرفتاری‌های اجتماعی در آنها ایجاد خواهد کرد.

دسترسی بیش از اندازه کودکان به شبکه‌های اجتماعی در جهان امروز باعث شده تا علاوه بر اضطراب مواجهه با موقعیت‌های اجتماعی، ترس ناشی از حس ناامنی در جامعه هم به عوامل اضطراب‌آور در کودکان افزوده شود. بسیاری از اوقات ریشه دواندن نوعی ترس یا اضطراب درون کودک در لحظه بدون نشانه و عارضه بیرونی است.

کسی در ظاهر او متوجه تغییر خاصی نمی‌شود و این ترس سال‌ها به‌صورت نهفته باقی می‌ماند تا در بزرگسالی و در مواجهه با موقعیتی خاص، از سایه بیرون بیاید و زندگی اجتماعی فرد را مختل سازد. براساس پژوهشی که در سال 2017در انگلستان انجام شد و نتایج آن در گزارش سالانه جامعه کودکان منتشر شد، مشخص شد 40درصد از کودکان 10تا 17ساله‌ای که در این پژوهش حضور داشته‌اند نسبت به وقوع جنایت، سرقت، تعقیب شدن توسط غریبه‌ها یا مورد تعرض قرار گرفتن هراسانند.

این پژوهش که روی 3000کودک و والدین آنها انجام شده بود، نشان داد سطح شادی کلی کودکان در بریتانیا سال به سال در حال کاهش است. یکی از دلایل افزایش هراس از جامعه اطراف و کاهش سطح شادی در کودکان در این پژوهش، قرار‌گیری در معرض برنامه‌های خبری، شبکه‌های اجتماعی، روزنامه‌های محلی و شایعات، اعلام شده‌اند.

به‌گفته محققان قرارگیری مداوم در معرض اخبار باعث می‌شود درک افراد، به‌ویژه کودکان نسبت به واقعیت نرخ جرائم در جامعه تغییر پیدا کند. بیشتر افراد اغلب موارد نرخ جرائم در جامعه اطراف خود را تحت‌تأثیر اخبار بسیار بالاتر از واقعیت متصور می‌شوند.

به‌گفته جف بتی- روانشناس- شبکه‌های اجتماعی در ایجاد ترس نسبت به ناامن بودن جامعه، نقش بسیار کلیدی دارند و باعث می‌شوند کودکان حس کنند بیش از آنچه واقعیت دارد، در معرض خطر هستند. در شبکه‌های اجتماعی و سایت‌های خبری تصاویری از وحشتناک‌ترین رویدادهایی که ممکن است رخ دهد، دست به‌دست می‌شوند و مواجهه با این دست از محتواها، تخمین کودک از احتمال وقوع چنین رویداد‌هایی را مختل می‌سازد و این اختلال می‌تواند به ایجاد اضطراب و ترس عمیق و درونی نسبت به جامعه منجر شود. ترس از جامعه به واسطه ناامن بودن و ترس از مواجه شدن با جامعه از ترس قضاوت‌های مردم و مورد تمسخر قرار گرفتن دو پدیده‌ای است که می‌تواند زندگی اجتماعی کودکان را مختل سازد و بر روند زندگی بزرگسالی آنها تأثیرگذار باشد. اما شکل‌گیری این ترس‌ها نشانه‌های آشکار و نهانی دارد که با تشخیص بموقع آنها می‌توان به پیشگیری یا درمان اضطراب و ترس ایجاد شده کمک کرد.

راهکارهای مدیریت اضطراب اجتماعی در کودکان

وقتی کودکان بدانند به چه دلیلی در مواجهه با موقعیت‌های اجتماعی دچار ترس و اضطراب می‌شوند، راحت‌تر با آن کنار می‌آیند. آموزش دادن کودک درباره تأثیرات اضطراب بر زندگی‌اش ابزاری قدرتمند برای کنار آمدن او با احساسات منفی است.

استراتژی‌های آرامش را به او بیاموزید

دانستن شیوه‌های آرام کردن خود در موقعیت‌های اضطراب‌آور می‌تواند در موقعیت‌های ناخوشایند به کمک کودک بیاید، تکنیک‌هایی مانند تنفس عمیق برای کاهش ضربان قلب یا از بین بردن حالت تهوع، سفرهای ذهنی به مکان‌های آرامش‌بخش و آزاد کردن ماهیچه‌ها و رها کردن گرفتگی‌های عضلانی.

شکار افکار منفی

به کودکان بیاموزید که افکار منفی‌ای را که درباره توانایی‌های خود و قصد و نیت دیگران نسبت به‌خود دارند شناسایی کنند و آنها را با افکار مثبت جایگزین کنند.

آموزش مهارت‌های حل مسئله

کودکان درگیر با اختلال اضطراب اجتماعی تمایل زیادی به پرهیز از مشکلات دارند. هرچه از دستشان برمی‌آید برای قرار نگرفتن در موقعیت‌های اضطراب‌آور انجام می‌دهند. آموزش مهارت‌های حل مسئله می‌تواند جسارت آنها را در مواجهه با موقعیت‌‌های اجتماعی افزایش دهد.

تمرین مهارت‌های دوست‌یابی

مهارت‌های لازم برای برقراری ارتباط با همسالان را به شیوه تمرین نمایشی به کودکان بیاموزید، مهارت‌هایی مانند خوش و بش کردن، آغاز مکالمه، درست گوش دادن و جواب دادن، مطرح کردن پرسش‌هایی برای تداوم مکالمه‌ها و دیگر مهارت‌هایی از این دست.

کمک گرفتن از متخصص

آخرین مرحله درصورت شدید بودن و تداوم نشانه‌های اضطراب کمک گرفتن از درمانگر است. این مرحله در زمانی رخ می‌دهد که اضطراب شدید روند معمول زندگی کودک، مانند حضور در مدرسه یا بازی با همسالان را مختل کرده باشد.

نشانه‌های ترس کودک از ناامنی جامعه

بدخلقی کردن مداوم

نافرمانی کردن

پرخاشگر شدن

گریه زیاد

مختل شدن خواب

کابوس دیدن

میل به انزوا و دوری از دیگران

دل درد

نشانه‌های رفتاری اضطراب اجتماعی در کودکان

ایجاد ترس و اضطراب در مواجهه با موقعیت‌های اجتماعی

ناتوانی در سخن گفتن در موقعیت‌های اجتماعی

گریستن نابجا

ناآرامی

نشان دادن واکنش اضطرابی بیش از اندازه

طولانی‌مدت شدن نشانه‌ها

پریشان‌حالی شدید در موقعیت‌های اجتماعی

ترس از آغاز رویداد‌های اجتماعی پیش از آغاز آنها

وابستگی بیش از اندازه به افراد آَشنا

عصبانیت در زمان مواجهه با موقعیت‌های اجتماعی اضطراب‌آور

راهکارهای مدیریت ترس از ناامنی جامعه در کودکان

حفظ ساختارها و برنامه‌های روزانه

کودکان زمانی که محیط اطرافشان منظم و ساختارمند باشد به‌طوری که بدانند قرار است در مرحله بعدی چه اتفاقی رخ دهد، احساس آرامش و امنیت بیشتری دارند. حفظ این نکته کلیدی در دورانی که نشانه‌های ترس از محیط در کودکان بروز کرده است بسیار مهم است. رعایت ساعات تعیین شده برای صرف غذا، خوابیدن، رعایت مقررات و حفظ محدودیت‌ها در ایجاد حس امنیت در کودکان بسیار کلیدی است.

به حداقل رساندن دسترسی کودک به خشونت‌های رسانه‌ای

تماشای اخبار یا صحنه‌های خشونت‌بار توسط کودکان باعث ایجاد حس ترس نسبت به جامعه اطرافشان می‌شود. کاهش دسترسی به چنین محتواهایی احساس امنیت و آرامش آنها را افزایش داده و از رفتارهای پرخاشگرانه در آنها جلوگیری خواهد کرد.

یادآوری کنید که چه اندازه تحت محافظت هستند

فهرستی از افرادی که مسئولیت محافظت از کودک را به‌عهده دارند تهیه کنید؛ پدر و مادر، معلم‌ها، پلیس، آتش‌نشانی، خاله‌، دایی و حتی سگ خانواده. هرچه این فهرست طولانی‌تر باشد کودک لایه‌های امنیتی بیشتری را به دور خود احساس خواهد کرد.

نقاط توانمندی و قوت آنها را یادآور شوید

زمانی که کودک انتخابی هوشمندانه و امن می‌کند، این موضوع را به رویش بیاورید. مثلا وقتی دقت می‌کند کلاه ایمنی را در زمان دوچرخه‌سواری به سر بگذارد. تشویق این رفتار او را متوجه توانایی و مهارتش در محافظت از خود خواهد کرد.

زنگ‌های خطر را بشناسید

تداوم نشانه‌ها، مختل شدن روند عادی زندگی کودک مانند خواب یا تغذیه یا توانایی یادگیری در مدرسه زنگ‌های خطر هستند.اکنون زمان کمک گرفتن از متخصص است. کمک گرفتن از درمانگر در کنار حمایت‌های پدر و مادر این حس را در کودک زنده می‌کند که والدینش تا چه اندازه در حمایت و پشتیبانی از او توانمند هستند.

نشانه‌های فیزیکی اضطراب اجتماعی

سرخ شدن

بالارفتن ضربان قلب

لرزش صدا

لرزش بدن

تهوع

دشواری در تکلم