نگاهی به سؤالات ادبیات کنکور 1400

اعتمادآنلاین| ‌ نرگس سیاه نوری- سرگروه ادبیات شهر تهران- بی تردید ، ادبیات هرکشوری، روحی در کالبد مردم و جوانان آن سرزمین است که پاسبانان راستین این هویت ارزشمند ملی وانسانی اند. حال سؤال اینجاست که ما برای تحکیم فرهنگ و ادبیات کشور چه کرده ایم؟

مجالی یافته ایم تا در این گفتار به کیفیت سؤالات ادبیات کنکور سراسری در سال 1400 و رسالت عظیم سازمان سنجش بپردازیم.

بی مقدمه و به وضوح باید گفت آن چه از روند طراحی سؤالات کنکور سراسری در دو سال اخیر بر می آید، آن است که گویی طراحان ،کمر همت به ادبیات گریزی جوانان بسته اند و با هدف سرگردان نمودن داوطلبان، نمایش ناتوانی مدرسان و مؤلفان کتب درسی و داغ نمودن تنور موسسات کنکوری، در این دو سال، سؤال­هایی چالشی، مبهم، دوراز شیوه ها­ی استاندارد ، با تیپ و مدل هایی غیر منطقی طرح نموده اند.

این ابتکار عمل ها و عدم دقت در طراحی در شرایط رنج آور کرونایی و با وجود آموزش های مجازی، فرجام ناخوشایندی را برای آینده سازان ایران عزیز رقم می زند و حس بیزاری از ادبیات را ترویج می نماید.

"از هر طرف که رفتم جز وحشتم نیفزود/ زنهار از این بیابان وین راه بی نهایت"

انتظار می رود سازمان سنجش، قدری مسؤولانه تر در انتخاب طراحان سؤال های ادبیات کنکور، تدبّر وتعمّق نماید و یا تصمیم گیرندگان در جلسه­ای با سازمان پژوهش و دفتر تألیف کتب درسی در تعیین مواضع و دستورالعمل های طراحی تست ها ، به توافق برسند تا هم معلم ها و هم دانش آموزان تکلیف خود را به روشنی بدانند.

با احترام ، نمونه هایی واضح و آشکار از طراحی سؤال­های ادبیات کنکور1400 تقدیم می گردد و لازم به تأکید است که این نمونه ها بخشی از مشکلات و تناقضات موجود است .

*سوال 5 هنر : در این سؤال آمده است:

« در عبارت زیر ، جمعاً چند «غلط املایی » مشهود است ؟

-و نخواست غرص نعمتی که نشانده بود در حق او از بیخ برآرند. »

البته چند عبارت در این سؤال آمده است که تنها غلط این سؤال واژه " غرس " است که "غرص" نوشته شده است. این در حالی است که قبل از کنکور ، حذفیات منتشر شد و به دانش آموزان اعلام شدکه از گنج حکمت ها ، روان خوانی ها و شعر خوانی ها در کتاب دوازدهم سوالی طرح نمی شود، اما متأسفانه واژه «غرس » از روان خوانی « آخرین درس » سال دوازدهم انتخاب شده است و دانش آموزی که با این واژه آشنا نبود، نمی توانست به سؤال 5 پاسخ صحیح بدهد.

*سوال 13 گروه هنر : در متن سوال آمده است که کدام بیت دارای جمله ای متشکل از «نهاد +مفعول + مسند - فعل » است ؟ »و منظور طراح ،«نهاد +مفعول + مسند + فعل» بوده است . بی شک داوطلب حساس و تیزبین ، این را دامی تستی تصور می­کند و به دنبال بیتی می گردد که دارای نهاد ، مفعول و مسند باشد، اما فعل نداشته باشد. ( دقت در تایپ سؤالات بسیارمهم است و می تواند حتی باعث غلط شدن یک سؤال بشود . )

*سؤال 8 انسانی:در سؤال 8 تعداد تشبیه های هر بیت خواسته شده است و این که کدام در کدام گزینه تعداد تشبیه متفاوت است

و در گزینه 4 آمده است:

« چون سواد زلف شبرنگ تو را آرم به یاد / از سرم تا پای چون شمع آتش سواد گرفت »

و البته در اصل شعر « آتش سودا » آمده است و منظور طراح نیز همان « آتش سودا » بوده است وگرنه تعداد تشبیه های این بیت کمتر می شود و پاسخ سؤال غلط خواهد شد و دو گزینه "1" و "4" می تواند پاسخ صحیح باشد.

(در ترکیب « آتش سواد» تشبیه وجود ندارد )

*سوال 14 انسانی:

در این سؤال آمده است:

نقش واژه های مشخص شده در مصراع زیر با کدام مصراع، به ترتیب ، یکسان است؟

« سرو و مهت نخوانم، خوانم ، چرا نخوانم »

جالب این جاست که که در گزینه "1" و "2 " زیر هیچ کلمه ای خط کشیده نشده است و طراح سؤال یا تایپیست، فراموش کرده است که زیر کلمات مورد نظر خط بکشد!

بی شک این بی دقّتی باعث می شود که داوطلب ، این تست را کنار بگذارد چون احتمال می دهد که پاسخ در دو گزینه اول باشد.

*سوال 3 ریاضی: در این سؤال آمده است: با توجه به واژه های زیر معنی واژه های " فرد" در کدام مورد « همگی » درست است؟

« صواب ، باز بسته، سریر، فرض ، شرزه، تاب، معجر ، ارغند»

1)شکوه و عظمت ، روسری، نیکویی، پرتو 2)تخت، سربند، درست، فروغ

3)تخت پادشاهی، دستار، ضروری، خشمگین 4)اورنگ، سرپوش، پسندیده، غضبناک

این سؤال بیشتر به یک سؤال هوش شباهت دارد تا درک معنی لغت ادبیات ، زیرا داوطلب باید در ابتدا به زوج و فرد کلمات توجه داشته باشد ضمن اینکه معنی واژه های فرد نیز به ترتیب نیامده است ؛ یعنی درگزینه (4) که پاسخ صحیح است، واژه "صواب" ، سومین واژه ای است که معنی شده است یا معنی "معجر" که هفتمین واژه سؤال است، به عنوان دومین کلمه در گزینه 4 آمده است. براستی هدف از طرح این گونه سؤال ها چیست؟ آیا درک ادبی داوطلب را می سنجد یا مچ اندازی با داوطلب است؟

*سوال 7 در تمام گروه ها:

سؤال 7 تمامی گروه های آزمایشی سؤالی غیر منطقی است وحتی نمی توان آن را در سطح سؤال های دانشی، ارزیابی کرد .این سؤال فقط برای این است که داوطلب نتواند به 100 درصد سؤال ها پاسخ صحیح دهد وگرنه دانستن اسم شعرای ابیاتی که در خود آزمایی ها یا تمرین های کتاب آمده است، کدام هدف آموزشی را برای دانش آموزان در رشته های تجربی ، ریاضی، هنر یا زبان های خارجی به دنبال دارد ؟

*سوال 11 ریاضی:

در گزینه" 1" این سؤال آمده است:

« اگر ز لعل تو مستان عشق نقل خواهند / به خنده لب بگشا و شکر ز پسته بریز »

در این بیت طراح واژه « خوهند » در آخر مصراع اول را به « خواهند » تغییر داده است، در نتیجه بیت اشکال وزنی دارد و این اشکال، هنگام خوانش شعر برای دانش آموز توانمند مشکل ساز است. ( بهتر بود واژه «خوهند» را می نوشتند و در پرانتز« خواهند» گذاشته می شد.)

به عبارت دیگر اگر قرار است برای ساده تر شدن شعر، کلمه ای عوض شودباید به وزن شعر توجه گردد.

*سوال 21 ریاضی:در این سؤال آمده است:

مفهوم آیه شریفه « اذهبا الی فرعون انّهُ طغی فقولا لهُ لیّنا » از مفهوم کدام بیت دریافت می شود؟

1)درشتی ز کس نشنود نرم گوی سخن تا توانی به آزرم گوی

2)رخ شاه کاووس پر شرم دید سخن گفتنش با پسر نرم دید

3)رحم در دوران دولت از زبر دستان مجو متصل زور آورد بر سنگ زیرین آسیا

4)توان کردن به اندک روزگاری سنگ را آدم لب شیرین و روی گرم باید کارفرما را

در این تست هم گزینه" 1" و هم گزینه" 4" به نوعی می تواند پاسخ صحیح باشد و حتی دبیران و استادان نمی توانند با اطمینان پاسخ صحیح را تعیین کنند با این که کلید سنجش گزینه 4 را صحیح دانسته است.

*سؤال 23 ریاضی: در این سؤال آمده است:

«در همه ابیات مفهوم ضرب المثل «ازماست که بر ماست» آورده شده است ، به جز:

طراح در این سؤال، گزینه 4 را نیز به عنوان بیتی که مرتبط با ضرب المثل است، انتخاب کرده است، اما پی بردن به ارتباط بیت:

« پوستین یوسفان بشکافتند/ آنچه می کردند یک یک یافتند»

بدون دانستن ابیات قبل از این بیت مثنوی امکان پذیر نیست وشعر مورد نظر نیز در کتب درسی نیامده است و داوطلب با ابیات پیشین بیت، آشنایی ندارد.

*سؤال 2 تجربی :در سؤال 2 آمده است:

«در کدام گزینه پاسخ مناسبی برای معانی تعداد بیشتری از واژه های زیر است؟

«منّت ، صحیفه، ابدیّت روایی، محظوظ ، شگرف ، آخته»

در این سؤال گزینه 2 برای واژه " روایی" دو معنی " اعتبار" و " ارزش" آمده است و با ان که همه معانی این گزینه صحیح است، اما چون یک واژه دوبار معنی شده است این گزینه پاسخ صحیح نیست.

براستی یک داوطلب در مدت 43 ثانیه می تواند هم واژه ها را معنی کند هم بررسی کند که در کدام گزینه واژه های بیشتری معنی شده هم توجه داشته باشد که کلمات در گزینه ها به ترتیب معنی نشده اند و هم توجه داشته باشد که برای هر واژه تنها یک معنی ارائه شده باشد؟

*سؤال 3 تجربی : در سؤال 3 تجربی نیز از مباحث حذفی کتاب سؤال آمده است و از داوطلبان معنای 3 واژه « بن » که متعلق به روان خوانی « بوی جوی مولیان » است، خواسته شده است.

*در سوال 15 خارج از کشور رشته انسانی نیز آمده است که :

«نقش قسمت های مشخص شده در همه ابیات کاملاً درست است به جز:»

اما در گزینه 3 زیر هیچ واژه ای خط کشیده نشده است!

*در سوال 25 آزمون خارج از کشور کلیه گروه های آزمایشی به غیر از انسانی نیز آمده است :

« مفهوم کدام بیت با بیت زیر، متناسب نیست؟

« گریز از کفش در دهان نهنگ / که مردن به از زندگانی به ننگ»

، در کلید ارسال شده از سنجش ، پاسخ صحیح ،گزینه 1 عنوان شده است در صورتی که مفهوم در بیت صورت سوال ، ترجیح مرگ بر زندگی ننگین است و در گزینه 4 شاعر داشتن یار را پادشاهی و گرفتن یاری دیگر را گدایی دانسته است و این ارتباطی با بیت سؤال ندارد.

گزینه 4: « هر زمان گویند دل در مهر دیگر یار بند / پادشاهی کرده باشم پاسبانی چون کنم »

آنچه در پایان باید تأکید نمود، اندیشیدن است ، اندیشیدن به اصلاح این روند نامناسب و گاه آزار دهنده که هر ساله در سؤالات ادبیات گروه های مختلف درسی کنکور مشاهده می شود.

گروه ادبیات فارسی متوسطه 2 شهر تهران