چه کسی بر کرسی «بهشت» تکیه خواهد زد؟

اعتمادآنلاین| روزنامه ایران: شهری که تا همین دیروز کلید اداره‌اش در دستان پیروز حناچی؛58 ساله و دانش آموخته معماری دانشگاه تهران بود. او در آخرین روز تصدی‌اش در پست چالش برانگیز شهرداری تهران، روز سه‌شنبه میهمان اعضای شورای شهر پنجم بود تا فرصت دفاع از عملکرد 33 ماهه‌اش بر شهر تهران را در آخرین جلسه از دست ندهد. حناچی که از زمان ورودش به بهشت در هفتم آذر ماه 97 از 33 وعده کلیدی‌اش همچون «ال آرتی ولیعصر» و «پل طبیعت گیشا» برای شهروندان تهرانی رونمایی کرده بود، حالا به‌نظر می‌رسید که باید از چند عملکرد محدودش دفاع کند.

او البته از «تحریم» و «بحران کرونا» به‌عنوان دو عاملی نام برد که دوران او را به سخت‌ترین دوران مدیریت شهری در دهه‌های اخیر تبدیل کرد و ماهانه تنها در یک حوزه 100 میلیارد تومان خسارت روی دستشان گذاشت. اختیارات محدود شهرداری تهران هم یکی از انتقاداتی است که او همیشه بیان کرده است. با این حال حناچی به کارنامه خود با تمام این فشارها و مشکلات نمره قبولی 15 تا 16 می‌دهد.

مقابله با بلند مرتبه سازی، شهر فروشی و تراکم فروشی، کاهش پروانه‌های صادر شده، صیانت از باغ‌ها، شفافیت و ایجاد شهرداری شیشه‌ای، حاکم شدن انضباط شهری و تلاش برای تغییر چهره تهران از خودرو محوری به انسان محوری شاید بیشترین تلاش‌های او و شورای هم طیفش برای آرامش و رفاه پایتخت نشین‌ها محسوب شود؛ دستاوردهایی که از زبان محسن هاشمی 60 ساله، رئیس شورای پنجم شهر تهران هم بارها شنیده شده است.

با این‌همه شهروندان تهرانی می‌پرسند که مدیریت شهری یکدست اصلاح‌طلب در این دوره 4 ساله برای ترافیک و آلودگی هوای تهران که براساس نظرسنجی‌ها اولویت اول و دوم تهران هستند چه کرده است؟ پاسخ آن تا حدودی روشن است. شورای پنجمی‌ها معتقدند که توسعه حمل‌ونقل عمومی که اولویت اول آنها بود به خاطر شرایط بد اقتصادی و عدم پیگیری مطالبات و کم لطفی دولت با آنچه که وعده داده شده بود، محقق نشد.(اگرچه که در همین دوره 5 هزار میلیارد تومان از بدهی دولت به شهرداری تهران در قالب تهاتر پرداخت شد!)

عدم تحقق وعده‌ها البته اظهار شرمندگی محسن هاشمی را هم برای برآورده نشدن انتظارات شهروندان به‌دنبال داشته است. هاشمی که در سال 96 با رأی بیش از یک میلیون و 760 هزار نفر وارد عمارت زمردی رنگ بهشت شد و زمانی برای شهردار شدن در تهران با یک رأی حاشیه ساز از رقیبش محمد باقر قالیباف جا ماند. جای او را فردا به احتمال زیاد مهدی چمران، 80 ساله خواهد گرفت؛ او که با بیش از 480 هزار رأی به‌عنوان نفر اول لیست «شورای ائتلاف نیروهای انقلاب اسلامی» برای چهارمین بار منتخب مردم تهران شد.

عضو دوران دوم، سوم، چهارم و حالا هم ششم شورای شهر تهران،کسی که وعده داده در دوره چهارساله پیش رو افزایش ناوگان حمل‌ونقل عمومی به‌عنوان مهم‌ترین برنامه در حوزه حمل‌ونقل در دستور کار قرار می‌گیرد و پروژه‌های نیمه تمام گذشته همچون بزرگراه یادگار امام(ره) و دو خط 6 و 7 مترو تکمیل می‌شود.

او تأکید کرده در زمینه حمل‌ونقل عمومی برنامه‌هایی برای تهیه اتوبوس و واگن مترو در نظر گرفته‌اند و البته تهیه این واگن‌ها یکی از مشکلات اساسی است، چرا که این‌ واگن‌ها باید خریداری و سپس مونتاژ شود: «این فرایند با توجه به تحریم‌ها بازه زمانی بیش از یک سال را لازم دارد و نمی‌توان بسرعت تحولی را در این زمینه ایجاد کرد اما برنامه‌هایمان را در زمینه اتوبوسرانی آسان‌تر می‌توان اجرا کرد، به شرط آنکه هزینه اولیه آن تأمین شود.»

تأمین هزینه البته کلید ارزیابی برنامه‌های 7 کاندیدای شهرداری تهران خواهد بود. این را ناصر امانی،منتخب شورای ششم به «ایران» می‌گوید. در جواب سؤالی که چطور می‌خواهید هزینه تحولات پیش روی تهران را با وجود مشکلات اقتصادی موجود تأمین کنید؟:«ما طبق همان 10 معیار اولیه برنامه‌ها را ارزیابی می‌کنیم. به‌هرحال نقاط قوت و ضعف برنامه هر کاندیدا مشخص است و همه آنها نیز ادعا دارند که از پس مشکلات شهر تهران برمی‌آیند. اما مسأله مهم این است که شهر تهران باید بر مدار فعالیت و تکاپوی گذشته بگردد و از این رخوت و رکود بیرون بیاید. یکی از نقاط ضعف فعلی شهر تهران همین سستی و خنثی بودن است. درحالی‌که در گذشته خیلی‌ها باور داشتند که هر زمان وارد شهر تهران می‌شدند با یک تغییر و تحول جدیدی روبه‌رو بودند و اتفاق جدیدی در شهر افتاده بود.شهر یک موجود زنده است و باید در تکاپو باشد نه اینکه مثل این دوره نه در زیر زمین و نه در روی زمین هیچ اتفاق ویژه‌ای نیفتاد و البته باید بتوان هزینه اجرای پروژه‌ها را هم تأمین کرد.»

«انقلابی» و «جهادی بودن» دو شاخصه مهم از 10 شاخصه اصلی شورای ششم در انتخاب شهردار آینده تهران است. شورایی که حالا با 21 عضو به مصاف مشکلات پیش روی شهر تهران خواهد رفت؛ شهر پرتکاپویی که همچنان درگیر کروناست، درآمدهایش بشدت کاهش یافته و معلوم نیست تاچه اندازه بتواند روی کمک‌های دولت آینده حساب باز کند!

دیروز شورای پنجم درحالی از پارلمان بهشت خداحافظی کرد که 310 مصوبه عمومی و 900 مورد نامگذاری برای شهر تهران به یادگار گذاشت. یکی از مهم‌ترین مصوبه‌هایش هم در این دوره ممنوعیت واگذاری مالکیت یا بهره‌برداری املاک شهرداری بدون اجازه بود که عملاً هر نوع رانتی به اسم خیریه و فعالیت‌های فرهنگی را متوقف کرد؛ شورایی که با 6 عضو زن، بیشترین سهم را در حوزه زنان به‌نام خود ثبت کرد اما نتوانست آن‌طور که انتظار می‌رفت از چهره خشن و مردانه تهران کم کند.

حالا 4عضو زن شورای ششم هم وعده داده‌اند تا با افزایش امنیت اجتماعی زنان، حمایت از زنان سرپرست خانوار و کارآفرین و افزایش رفاه اجتماعی گام‌هایی را به نفع زنان بردارند که باید دید دستاورد این شعارها در پایان این دوره چهارساله چه خواهد بود؟ (سهم زنان در دوره اول و دوم شوراها در تهران یک و در دوره سوم و چهارم به ترتیب 2 و 3 بوده است.)

از زمانی‌که محمد توسلی، نام اولین شهردار تهران پس از انقلاب را به‌نام خود ثبت کرد تا امروز حدوداً 43 سال می‌گذرد. در تمام این سال‌ها تهران شهرداران زیادی را به خود دیده است که طولانی‌ترین مدت زمان آن به‌نام محمد باقر قالیباف با 12 سال (84 تا 96) و غلامحسین کرباسچی با حدوداً 10 سال (68 تا 77) ثبت شده است. در آخرین دوره شهرداری تهران که در دست اصلاح‌طلبان بود، تا رسیدن به پیروز حناچی، محمد علی نجفی و محمد علی افشانی نیز برای مدت زمان کوتاهی اداره شهر تهران را بر عهده گرفتند.

انتخاب شهردار در دوره اصلاح‌طلبان البته به این سادگی‌ها نبود. بعد از آنکه محسن هاشمی به‌علت سوگندنامه در همان لیست اول شورای شهر پنجم باقی ماند و تلاش‌ها برای شهردار شدنش بی‌نتیجه ماند، 21 عضو شورا به سراغ گزینه کارآمد و مقتدر دیگری برای کرسی شهرداری تهران رفتند. بعد از طی فرایندها قرعه به‌نام محمدعلی نجفی افتاد تا بر عمارت بهشت تکیه بزند. آمدن او هم اگرچه با تهیه گزارش بلندبالای وضعیت شهرداری تهران در دوران قالیباف از شروع یک دوره پر چالش حکایت داشت، اما زودتر از آنچه فکر می‌شد بعد از گذشت 7 ماه و 21 روز به پایان رسید.

نجفی با شعار هوشمندسازی شهر و شهرداری روی کار آمده بود و در همین مدت نیز همایش «تهران هوشمند 2018» را برگزار کرد و برنامه‌های زیادی برای حرکت به سمت هوشمندسازی تهران داشت. محمد علی افشانی هم 26 اردیبهشت آمد و در 26 آبان 97 هم رفت. اما دلیل رفتن او برخلاف نجفی استعفا نبود که او را قانون منع بازنشستگان کنار گذاشت؛ کسی که در ابتدا با شعار مبارزه با فساد آمده بود اما کمی بعد برچسب قوم و خویش‌گرایی خورد و در نهایت بدون آنکه بتواند اقدام ویژه‌ای در طول این چند ماه انجام دهد کنار گذاشته شد و تقریباً در کارنامه‌اش اتفاق خاصی ثبت نشد.

مدیریت شهری بعد از تجربه چهار سال اطلاح طلبی بعد از آنکه تقریباً یک دوره 14 ساله اصولگرایی را پشت سرگذاشته بود حالا دوباره به دستان اصولگرایان افتاده است. باید دید این یکدست بودن تا چه اندازه مشکل گشای معضلات عمیق پایتخت خواهد بود؟!