ما پشتِ کدام نقاب موفق‌تریم؟!

اعتمادآنلاین| زکیه موحد، فعال فرهنگی، در یادداشتی برای اعتمادآنلاین نوشت: شاید در نگاه اول، استفاده از نقاب، بار معنایی منفی به ذهن خواننده متبادر سازد اما مقصود از نقاب در این نوشته، نقشی‌ است که ما باید برای موقعیت‌های بی‌نهایت مختلف زندگی، ایفا کنیم و برای برهه‌های متفاوت، با آن نقش، شخصیت خود را به اطرافیان نشان دهیم.

در شخصیت‌شناسی درونی هر انسان، طبق روانشناسی تحلیلی پروفسور کارل گوستاو یونگ، 15 کاراکتر به صورت بالقوه وجود دارد که به تناسب شرایط و موقعیت‌ها و محیطِ اجتماع و حتی فرهنگی که هر انسان در آن فرهنگ و جغرافیا و محیط، زندگی کرده و بزرگ شده است، 2 تا 3 و یا حتی گاهی 4 تا کاراکتر در او فعال است که به آنها نقاب یا پرسونا گفته می‌شود که فرد در هر جا و مکانی، به تناسب آن موقعیت از آن پرسونای متناسب استفاده می‌کند. و البته اگر به صورت آگاهانه و در راستای سازندگی و بهینه استفاده شود بسیار مفید خواهد بود.

یعنی آگاه‌شدن ما به این شخصیت‌ها و دانستن مدل رفتار و عملکرد هر کدام از آنها نه‌تنها ما را در راستای استفاده بهینه از آنها یاری خواهد کرد، بلکه کنترل خود را از دست نخواهیم داد.

این همان مطلبی است که روان‌شناسان به آن توصیه اکید می‌کنند؛ پدری که بیرون کار می‌کند و کارفرمای بسیاری از کارگران و کارمندان است، در هنگام حضور در خانه، نقاب مدیریت و کارفرمایی خود را از چهره بردارد و در خانه فقط در نقش همسر و پدر باشد، چراکه منزل، جغرافیای خانوادگی و ایفای نقش پدرانه و همسرانه است و نیازی به مدیریت به نحو بیرونی و شغلی نیست.

و یا اگر مادری بیرون از منزل در شغل معلمی، در حال یاد دادن و آموزش دادن و حتی تربیت معلمانه دانش‌آموزانش است، در خانه فقط و فقط مادر و همسر است و اگر نقش معلمی را در خانه هم ایفا کند، در آن صورت موفق به ایفای نقش خطیر، مهم، مهربانانه و دلسوزانه همسری و مادری خود نخواهد شد و توانایی تامینِ آرامشی را که فرزندان و همسر خانواده به آن نیاز دارند، نخواهد داشت.

طبق روان‌شناسی تحلیلی و عمیق یونگ، آگاهی ما در مورد نقش‌ها و نحوه به‌کارگیری آگاهانه و سازنده آنها کمک بسیار زیادی در بهبود زندگی در همه ابعاد عاطفی، شغلی، فرزندپروری، روابط همسران و... خواهد کرد.

مساله، آنجایی بغرنج می‌شود که به هزار و یک دلیل فرهنگی و اجتماعی، مجبور می‌شویم، نقابی ناخواسته به صورت بزنیم و شخصیتی مغایر با فضا و جغرافیای مقتضی برگزینیم. وگرنه، آدمی در هنگامه‌های مختلف و متفاوت، باید با هوشمندی، رفتاری، گفتاری، پوششی و برخوردی متناسب با همان موقعیت برگزیند تا نتیجه مطلوب، حاصل آید.