آیا اطلاعات ایستگاه‌های سنجش کیفیت هوای تهران واقعی است؟

اعتمادآنلاین| احمد طاهری با اشاره به عواملی که در شاخص آلودگی هوا در هر منطقه دخیل هستند، اظهار کرد: ما برای پایش آلاینده‌های هوا، شبکه‌ای برای سنجش کیفیت هوا طراحی کرده‌ایم. در این شبکه پارامترهای زیادی دخیل هستند. عواملی مانند منابع گوناگون آلودگی، جمعیت منطقه، ویژگی‌ها و ساختار شهری و کاربری متفاوت ایستگاه‌ها( مسکونی، ترافیکی و ...) در طراحی این شبکه موثر هستند.

به گزارش ایسنا،وی با تشریح ساز و کار اندازه‌گیری آلودگی در مناطق مختلف ادامه داد: هر نقطه‌ای که برای سنجش آلودگی انتخاب می‌شود، آلاینده‌های ویژه مربوط به خود را دارد و ما آن‌ها را مشخص می‌کنیم و در ضمن سعی می‌شود تا پراکندگی مناسبی برای پایش همه آلاینده‌های معیار در نقاط مختلف شهر وجود داشته باشد . لذا این ذهنیت که باید همه آلاینده‌ها در همه ایستگاه‌ها اندازه‌گیری شوند، اشتباه است. برای مثال ما با توجه به تغییرات ذرات کمتر از 2.5 میکرون، نقاطی که باید این آلاینده شناسایی و پایش شود را مشخص کرده‌ایم.

طاهری درباره لزوم پایش آلاینده‌های ذرات معلق کمتر از 2.5 میکرون و نیتروژن دی‌اکسید در همه ایستگاه‌ها به عنوان آلاینده‌های شاخص هوای تهران گفت: ما تقریبا ازن که آلاینده اصلی هوای پایتخت در فصل تابستان است را در همه ایستگاه‌ها اندازه‌گیری می‌کنیم و سایر آلاینده‌ها نیز در بخش اعظم ایستگاه‌ها، مورد سنجش قرار می گیرند.

وی با تاکید بر اینکه الزاما مرزبندی هوایی در مناطق مختلف، با مرزبندی زمینی مطابقت ندارد، تصریح کرد: برای مثال انتقادات بسیاری مبنی بر نبود ایستگاه سنجش کیفیت هوا در منطقه 12 مطرح می‌شود در حالی که منطقه 12 در مقابل مناطقی مثل منطقه 2 بسیار کوچک است و در مجاورت منطقه 11 قرار دارد. لذا ایستگاه منطقه 11 می‌تواند تا حد زیادی نشاندهنده کیفیت هوای منطقه 12 نیز باشد. هرچند ما برنامه داریم تا به علت پرسش‌ها و حساسیت مردم، ایستگاه منطقه 12 را نیز راه‌اندازی کنیم. بر اساس برنامه‌ریزی‌های انجام شده این ایستگاه تا پایان سال مجهز به امکانات پایش ذرات معلق کمتر از 2.5 میکرون نیز خواهد شد و سعی می‌کنیم در سال آینده امکان سنجش سایر آلاینده‌های مورد نیاز را نیز فراهم کنیم.

مدیر واحد سنجش و نگهداری شرکت کنترل کیفیت هوای تهران در پاسخ به این پرسش ایسنا که آیا نبود امکان سنجش ذرات معلق کمتر از 2.5 میکرون در برخی ایستگاه‌های واقع در مناطق پرتردد مانند اتوبان محلاتی (منطقه 14) میانگین نهایی کیفیت هوای تهران را تحت تاثیر قرار می‌دهد، اظهارکرد: میانگین شاخص ذرات معلق کمتر از 2.5 میکرون بر اساس آمار ایستگاه‌هایی ثبت می‌شود که در آن‌ها ذرات معلق کمتر از 2.5 میکرون اندازه‌گیری می‌شود. آمار ایستگاه‌هایی که این امکانات را ندارند، از میانگین کلی برای این آلاینده حذف می‌شود و در عدد نهایی دخالتی ندارد. این روند در فصل‌های گرم سال که ازن آلاینده شاخص است نیز رعایت می‌شود و میانگین این آلاینده بر اساس اطلاعات ایستگاه‌هایی اعلام می‌شود که از تجهیزات سنجش آن برخوردار هستند.

به گفته طاهری برای حساسیت بیشتر و اطلاع‌رسانی کامل‌تر، در جداول روزانه شاخص آلودگی هوا علاوه بر ذکر شاخص همه آلاینده‌ها برای هرایستگاه و میانگین کل، بیشینه شاخص ثبت شده برای تمامی آلاینده‌ها نیز ذکر می‌شود.

مدیر واحد سنجش و نگهداری شرکت کنترل کیفیت هوای تهران با اشاره به برنامه‌های این شرکت برای توسعه تجهیزات ایستگاه‌ها گفت: توسعه شبکه سنجش کیفیت هوا را همواره در دستور کار داریم. ما در سال جاری شاخص ذرات معلق کمتر از 2.5 میکرون را به ایستگاه سنجش کیفیت هوای منطقه 19 اضافه کردیم. ما وقتی تشخیص دادیم که اندازه‌گیری ذرات معلق کمتر از 2.5 میکرون در این ایستگاه لازم است، تجهیزات مربوط به آن را به ایستگاه اضافه کردیم. ما بودجه‌ای که در اختیار داریم را در جهت اجرای اولویت‌های پایش کیفیت هوای تهران مدیریت می‌کنیم.

وی افزود: در چند سال گذشته نیز آلاینده کربن سیاه به شبکه سنجش کیفیت هوا اضافه شده‌ است. این آلاینده اطلاعات مفید زیادی درباره نقش ناوگان دیزلی به ما می‌دهد. ارزش افزوده اضافه شدن اطلاعات کربن سیاه به این شبکه، بیشتر از تجهیز ایستگاه‌ها فاقد تجهیزات پایش ذرات معلق کمتر از 2.5 میکرون به این تجهیزات بود بنابراین ما آن را در اولویت قرار دادیم. طرح بعدی ما که امسال برنامه‌ریزی شد وتا یکی دو ماه آینده به صورت کامل در یکی از ایستگاه ها عملیاتی می‌شود، اضافه کردن داده ترکیبات آلی فرار به شبکه است که تاثیر زیادی بر آلودگی هوای تهران دارد و پایش آن‌ها از اهمیت زیادی برخوردار است.

مدیر واحد سنجش و نگهداری شرکت کنترل کیفیت هوای تهران ضمن اشاره به برخی اتفاقات خاص که باعث اختلال در سیستم ثبت اطلاعات آلاینده‌ها می‌شوند، افزود: در برخی مواقع اتفاقاتی مانند آتش گرفتن فضای سبز یا دود شدید حاصل از سوزاندن سوخت‌ها در مجاورت ایستگاه‌ها سبب می‌شود تا شاخص یک ایستگاه به‌شدت بالا برود. در چنین وضعیتی سامانه اطلاعات آن لحظه را تشخیص می‌دهد و برای پرهیز از ارائه اطلاعات اشتباه حذف می‌کند.

وی با تاکید بر سطح کیفی بالای پایش آلاینده‌ها در شرکت کنترل کیفیت هوا گفت: فرآیند اندازه‌گیری در شبکه پایش آلودگی هوا که در شرکت کنترل کیفیت هوای تهران وجود دارد، کاملا منطبق با استانداردهای اروپایی است. در این راستا هر دوهفته یک بار حداقل 100 فرایند کالیبراسیون در ایستگاه‌های ما انجام می‌شود. این عددی بسیار بزرگ و به این معناست که یک تیم به‌طور دائم در حال کالیبراسیون و بررسی صحت عملکرد تجهیزات در ایستگاه‌ها است. از این رو در مواردی برخی تجهیزات برای فرایندهای تعمیر و کالیبراسیون به‌صورت دوره‌ای از دسترس خارج شود که با توجه تعداد بالای تجهیزات موجود در شبکه، تاثیر قابل ملاحظه‌ای بر شاخص آلودگی هوای شهر نمی‌گذارد. آزمایشگاه مرجعی که ما برای صحت‌سنجی داده‌های ایستگاه‌ها ایجاد کردیم، زنجیره کالیبراسیون را به بالاترین سطح استانداردهای بین المللی می‌رساند.

طاهری در پایان اظهارکرد: با توجه به ساز و کار موجود در شبکه سنجش شرکت کنترل کیفیت هوا، عملا امکان از دسترس خارج شدن بخش قابل ملاحظه‌ای از تجهیزات وجود ندارد. با توجه به نیاز فنی دستگاه‌ها به کالیبراسیون و تعویض قطعات مرتبط، بصورت برنامه‌ریزی شده هر آنالایزر برای مدت مشخصی از مدار اطلاع‌رسانی خارج می‌شود تا همواره اطلاعات قابل اطمینانی برای شهروندان در دسترس باشد.