واکسن گریزی، از دلایل تا راهکارها

اعتمادآنلاین| با افزایش چشمگیر واردات واکسن مورد نیاز در کنار تولید داخلی، از شهریورماه واکسیناسیون عمومی در سراسر کشور سرعت گرفت. در بوشهر نیز شمار مراکز تجمیعی تزریق واکسن به عدد 25 رسید و این مراکز روزهای شلوغ و پر رفت و آمدی را تجربه کردند و خیلی زود پوشش واکسیناسیون در نوبت اول به درصدی امیدوارکننده رسید و شهرها یکی پس از دیگری آبی شد.

به گزارش ایرنا،اما در حالی که پیش از نیمه مهرماه پوشش یک دُز واکسن در بوشهر مرز 70 درصد را رد کرده بود، رفته رفته روند واکسیناسیون آهنگی کند گرفت و به رغم توصیه مکرر متخصصان و مسئولان بهداشت و درمان کشور و در دسترس بودن واکسن کرونا، واکسن‌گریزیِ بخشی از جمعیت هدف تکمیل فرایند واکسیناسیون را به تاخیر انداخته است.

آنطور که از آمارها بر می‌آید بیش از 22 درصد از بوشهری‌های بالای 12 سال هنوز به طور کامل واکسینه نشده‌اند، 10 درصد از این جمعیت دُز نخست را نیز دریافت نکرده‌اند و آمار واکسینه نشده‌های 12 تا 18 ساله بوشهری به 15 درصد می‌رسد.

گمان‌هایی که تکمیل واکسیناسیون را به تاخیر انداخته است

گمان اثرگذاری طولانی مدت فناوری به کار رفته در واکسن‌های ژنی بر ساختار ژنتیکی فرد و شایعه‌های شیوع یافته درباره عوارض کوتاه و بلند مدت تزریق واکسن از شنیده‌هایی است که عاملی برای خودداری جمعیت باقیمانده از دریافت واکسن شده است.

سهل‌انگاری و جدی نگرفتن کرونا از دیگر دلایلی است که گاه با جمله "کرونایی وجود ندارد" یا "من به کرونا اعتقاد ندارم" نمود می‌یابد، البته به همه اینها باید انتظار برای واردات دیگر انواع واکسن را نیز اضافه کرد که پیشرفت پوشش واکسیناسیون را دست‌کم در مقاطعی کند کرد.

به گفته محمد مهدی خواجه‌ئیان معاون فنی دانشگاه علوم‌پزشکی بوشهر، تا پایان هفته گذشته یک میلیون و 458 هزار و 121 دُز واکسن در بوشهر تزریق شد تا پوشش واکسیناسیون در دست کم یک دُز به 89.6 درصد و برای دریافت هر 2 دُز به 77.5 درصد برسد هر چند که این آمار در شهرستان‌های دهگانه استان متفاوت است و دامنه این تفاوت تا 15 درصد نیز می‌رسد.

در گفت‌وگویی با مدیر مولفه‌های اجتماعی موثر بر سلامت دانشگاه علوم پزشکی بوشهر به بررسی پدیده واکسن‌گریزی و دلایل و راهکارهای حل این مشکل پرداختیم.

به اعتقاد او ساختار فرهنگی و جمعیتی استان بوشهر شرایطی مهیا برای آگاهی بخشی، اعتمادسازی و ترغیب افراد به دریافت واکسن دارد.

عیسی صفوی گفت: دلیل واکسن‌گریزی در رده‌های سنی گوناگون متفاوت است، طوریکه مقاومت در برابر تزریق واکسن در میان سالمندان تابع ساختار فرهنگی خانواده آنها است در حالی که در میان جوانان بیشتر بحث کیفیت نوع خاص از واکسن مطرح شده است.

به بیان او تازگی استفاده از شیوه ام.ار.ان.ای در تولید واکسن و گمان تاثیرگذاری این رشته ژنی بر ژنتیک افراد در 20 سال بعد و بحث‌های مطرح شده در این‌ زمینه عامل دیگری است که می‌توان گفت 10 تا 20 درصد از مقاومت‌ها در برابر تزریق واکسن را سبب شده است.

ازدیگر عواملی که مدیر مولفه‌های اجتماعی موثر بر سلامت دانشگاه علوم پزشکی بوشهر به آن اذعان کرد منقطع و ناپیوسته بودن واکسیناسیون عمومی در آغاز این فرایند است.

به گفته او این موضوع سبب شد تا فرصت برای تبلیغ منفی گروه‌های ضد واکسن بویژه در مورد گونه‌های ژنی فراهم شود،

در حالی که اگر انبوه و بارش واکسنی وجود داشت بهتر می‌شد اعتمادسازی کرد.

صفوی با یادآوری این نکته که بخشی از مخالفت‌ها با واکسن جهانی و با پیشینه‌ای به اندازه نخستین واکسن‌های تولید شده است، گفت: بخش دیگری از این مخالفت‌ها منطقه‌ای است که می‌توان با اعتمادسازی آنها را کاهش داد.

آگاهی بخشی و اعتماد سازی لازمه ترغیب واکسن نزده‌ها

اما با همه اینها مدیر مولفه‌های اجتماعی موثر بر سلامت دانشگاه علوم پزشکی بوشهر معتقد است هنوز هم می‌توان برای اعتماد سازی در میان گروهی که از دریافت واکسن خودداری کرده‌اند اقدام کرد.

صفوی گفت اطمینان دارد که اگر آگاهی علمی و دقیق به بسیاری از این افراد داده شود خواهند گفت: "اگر اینطور است، پس واکسن می‌زنم" چرا که به فرموده حضرت علی (ع) " مردم دشمن آن چیزی هستند که نمی‌دانند".

از نظر او با توجه به اینکه استان بوشهر جمعیت و تنوع فرهنگی بالایی ندارد و می‌توان در این زمینه اعتماد سازی خوبی انجام داد.

صفوی تاکید کرد: لازم است معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی، گروه‌های مردمی و ان جی اوها و پیام‌گذاران سلامت که

نفر دوم هر سازمان و نماینده دانشکده علوم پزشکی در آن مجموعه است در این زمینه اقدام کنند.

به اعتقاد مدیر مولفه‌های اجتماعی موثر بر سلامت دانشگاه علوم پزشکی بوشهر لازم است پیام‌گذاران سلامت و دیگر گروه‌ها

افرادی که واکسن نزده‌اند را شناسایی کنند، دلایل آنها را بشنوند و بدنه دانشگاهی آموزش و آگاهی لازم را به آنها بدهد.

علاوه بر این او اضافه کرد: باید از کسانی که از دریافت واکسن خودداری می‌کنند پرسید که آیا حاضرند از نظر حقوقی در صورتی که امتناع آنها از واکسن به دیگر افراد جامعه آسیب بزند، پیامدآن را بپذیرند؟

سمن‌ها برای کمک به گسترش واکسیناسیون کرونا آماده اند

در گفت‌وگو با مدیرکل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری بوشهر راهکار پیشنهادی صفوی مدیر مولفه‌های اجتماعی موثر بر سلامت دانشگاه علوم پزشکی بوشهر مبنی بر مشارکت سازمان‌های مردم‌ نهاد در روند آگاه‌سازی و ترغیب مردم به دریافت واکسن را با او در میان گذاشتیم.

محمد مظفری گفت: سازمان‌های مردم نهاد استان بوشهر پیوسته در روزهای دشوار شیوع کرونا در عرصه‌های مختلف اطلاع رسانی، پیشگیری و حمایت از آسیب‌دیده‌ها حضوری فعال داشته و در کمک به پیشرفت فرآیند واکسیناسیون نیز می‌تواند بازوی توانمند دولت باشند.

او با یادآوری تولید نزدیک به 300 کلیپ آموزشی درباره کرونا و ابعاد و آسیب‌های اجتماعی و روانشناختی آن، راه‌اندازی چندین پویش مجازی و چهره ‌به چهره برای ترغیب مردم به رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی و تولید و توزیع بسته‌های بهداشتی از سوی سمن‌های بوشهری، افزود: این گروه‌ها در هماهنگی با دفتر امور اجتماعی استانداری برای تولید محتوا در این زمینه از ظرفیت دانشگاه علوم پزشکی و متخصصان روانشناسی بهره برد و این اقدامات همچنان ادامه دارد.

مظفری ادامه داد: اکنون که مساله ترغیب مردم به واکسن مطرح است باید این حرکت‌ها نوسازی شود و در این سو برنامه‌ریزی شود.

مدیرکل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری بوشهر از تریبون ایرنا از همه سازمان‌های مردم نهاد استان -بویژه در مناطقی که استقبال کمتری از واکسن شده است- دعوت کرد برای ترغیب گروه‌های هدف به دریافت واکسن برنامه‌ریزی کنند.

مظفری همچنین قول داد نشستی با حضور این سازمان‌ها در دفتر امور اجتماعی استانداری برگزار راهکارهای ممکن برای این منظور بررسی شود.

علاوه بر نقشی که بدنه دانشگاهی با همکاری سازمان‌های مرم نهاد می‌توانند در سرعت بخشی به فراگیری بیشتر واکسیناسیون داشته باشند، به نظر می‌رسد اگر پیام‌گذاران سلامت وظیفه‌ای قانونی و تعریف شده به دوش دارند، زمان ایفای آن هم اکنون است زیرا ترغیب کارکنان دستگاه‌ها به تزریق واکسن و ارائه آگاهی لازم به آنها می‌تواند بر افزایش آمار واکسیناسیون نوجوانان و سالمندان تاثیری مستقیم بگذارد.

چنانکه رئیس مرکز مدیریت بیماری های واگیر وزارت بهداشت اعلام کرد یکی از مهمترین عوامل تاثیرگذار در کاهش میزان مرگ و میر در کشور، واکسیناسیون گسترده بویژه در سه ماه اخیر بوده است و بیشتر افرادی که در بیمارستان‌ها به دلیل ابتلا به کووید19 بستری می شوند، بدحال هستند و یا فوت می کنند، واکسن تزریق نکرده و یا به طور کامل(2 دُز) واکسینه نشده بودند.

این واقعیت، اهمیت تلاش برای پوشش حداکثری واکسیناسیون را به روشنی نشان می‌دهد، با این همه تا رسیدن به این پوشش فراگیر، چنانکه مسئولان و متخصصان بهداشت و درمان کشور نیز بر آن اتفاق نظر دارند رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی پیشگیری از کرونا همچنان با قوت الزامی است، ضرورتی که این روزها در بوشهر کاهشی نگران کننده یافته و به گفته معاون فنی دانشگاه علوم پزشکی بوشهر متوسط استفاده از ماسک و رعایت پروتکل‌های بهداشتی از سوی مردم به 40 درصد رسیده است.