فرصت یک هفته‌ای؛ ناکافی برای صدور جواز سقط

علی صادقی‌تبار، مدیر مرکز فوق تخصصی درمان ناباروری در خصوص طرح جوانی جمعیت و مواد مطروحه پیرامون غربالگری جنین، گفت: هیچگاه در روش‌های غربالگری به مجرد مثبت شدن احتمال نقص در جنین، نه سقط را تجویز می‌کنیم و نه انجام می‌دهیم و هیچ مادری هم بلافاصله پس از مثبت شدن تست عربالگری سقط نمی‌کند؛ بلکه از تست‌های تاییدی که زمان‌بر است و پیچیدگی خاص خود را دارد، استفاده می‌کنیم. در گام اول باید از نرم‌افزارها و روش‌هایی که میزان خطای کمتری در آنها ثبت شده، استفاده کنیم و به عبارتی نرم افزار مورد استفاده مثبت و یا منفی کاذب ایجاد نکند.

به گزارش ایسنا، وی افزود: سیستم قضایی کشور باید بپذیرد که باتوجه به آمار گذشته‌نگر در کشور ما، در بین میلیون‌ها غربالگری انجام شده، ندرتا پیش آمده است که در تست‌های تشخیصی تاییدی خطایی رخ دهد و خدایی نکرده فرزند معلولی به دنیا آید؛ به همین جهت باید از صدور آرای سنگین و دیه‌های مادام‌العمر برای کسانیکه در فرایند این تشخیص دخیل بودند پرهیز شود. زیرا اگر این سیستم‌های غربالگری نبود هزاران فرزند معلول دیگر هم به دنیا می‌آمدند که سیستم بهداشتی درمانی مانند سازمان بهزیستی می‌بایست پروژه‌های بزرگ با هزینه‌های سنگین اجرا می‌کردند که بتوانند این بچه‌ها را زنده نگه دارند. در سیستم قضایی باید این روش‌ها تا اندکی سهل شود.

او تاکیدکرد: خدمات غربالگری بسیار ارزشمند هستند و به عبارتی اگر در بین مادرانی که در طول ۱۰ سال اخیر این غربالگری را انجام دادند، بررسی کنیم، تعداد زایمان‌های دارای نقص عضو و عقب افتادگی و عوارض ژنتیکی بسیار محدود است. این درحالی است که در بین مادرانی که این خدمت را انجام نداده‌اند، شاهد وقوع تعداد زیادی زایمان با نقص عضو و اختلال ژنتیکی هستید که هنوز هم باری از سیستم بهداشتی درمانی کشور را به خود اختصاص می‌دهند.

وی افزود: بیمه این تست‌ها را با هزینه‌های میلیونی پوشش نمی‌دهد. این درحالیست که با انجام این تست‌ها به طور قطعی می‌فهمیم آیا جنین مبتلا به بیماری است یا خیر. به این ترتیب در صورت عدم وجود بیماری، بارداری ادامه یافته و در شرایطی که مشخص شود جنین مشکل و ناهنجاری دارد، می‌توانیم ختم بارداری را انجام دهیم تا از تولد یک فرزند عقب‌مانده جلوگیری کنیم.

صادقی تبار اظهار کرد: در تشخیص‌های تخصصی گفته می‌شود که تست آمونیو سنتز و گرفتن مایع آمونیوتیک از مادر باردار با وجود اینکه به شکل ۱۰۰ درصدی می‌تواند وجود ناهنجاری در جنین را نشان دهد یک درصد خیلی کمی احتمال سقط دارد. بنابراین می‌توانیم به جای استفاده از این روش از NIPT یا بررسی قطعات آزاد کروموزم جنین در خون مادر را انجام دهیم که با احتمال ۹۹ درصد در مورد سلامت جنین به ما اطلاعات می‌دهد. به عبارتی از هر ۱۰۰ مادری که در حین غربالگری تست‌شان مثبت می‌شود حدود پنج نفر این آلودگی را دارند و ۹۵ درصد سالم هستند و اینها در تست نمونه با خون مادر یا NIPT مشخص می‌شود، ولی یک درصد احتمال خطا در انجام این تست وجود دارد.

او تاکید کرد: اگر این یک درصد خطا را بپذیریم و برخورد شکننده و حذفی با مراکزی که این درمان‌ها را انجام می‌دهند نداشته باشیم، آن‌گاه می‌توانیم از این تست‌ ساده استفاده کنیم. بپذیریم که وقتی از این تست استفاده نمی‌کنیم درصدی از احتمال به دنیا آمدن فرزند بیمار وجود دارد؛ در حالیکه اگر از تست‌ استفاده کنیم این احتمال نزدیک به صفر می‌شود. در پزشکی در همه دنیا این حق به افراد داده شده است که فرد می‌تواند برای بررسی سلامت خود و فرزندش هم از روش‌های پر ریسک‌تر مانند آمینوسنتز استفاده کند و برای انتخاب این روش پر ریسک‌تر بیمار را منع نمی‌کنند؛ چون جزو حقوق او است و او می‌تواند تست آمینو سنتز با دقت ۱۰۰ درصد انجام دهد.

مدیر مرکز فوق تخصصی درمان ناباروری و سقط مکرر ابن سینا، تصریح کرد: پیشنهاد اجرایی بنده در این زمینه این است که اولا قوه قضائیه از آرای سنگین برای مواردی که به صورت خیلی نادر رخ می‌دهد و عدم انطباق رخ می‌دهد، بپرهیزد و دوم اینکه بیمه‌ها خدمات غربالگری را تحت پوشش درآورند و در نهایت ما این اجازه را بدهیم که تست‌های NIPT که از طریق خون مادر بدون آسیب به جنین انجام می‌شود به ما بگوید که ابتلای جنین به بیماری وجود دارد یا خیر و با این اقدامات تقریبا احتمال تولد فرزند ناقص صفر می‌شود.

وی درخصوص مواد مطروحه پیرامون انجام سقط قانونی در قانون جوانی جمعیت، اظهار کرد: غربالگری‌ها در سه ماهه اول و دوم انجام می‌شود و بسیاری از غربالگری‌ها در سه ماهه دوم قطعی می‌شود. تست‌های تاییدی مانند آمینوسنتز و NIPT یا سایر تست‌ها زمان‌بر هستند و بعضا برخی تست‌ها مانند کادریوتایپ جنین شاید دو هفته زمان ببرد. در سه ماهه دوم که سن حاملگی مادر به هفته‌های ۱۷، ۱۸، ۱۹ نزدیک است، روش‌های تشخیصی که ممکن است دو هفته زمان ببرد، امکان این را نمی‌دهد که منتظر پاسخ و روند طولانی برای سقط بمانیم.

وی افزود: معمولا در بررسی‌های سه ماهه دوم کسانی که نیاز پیدا می‌کنند تست تاییدی انجام دهند، به دقایق و ساعات پایانی وابسته‌اند؛ زیرا اگر سن جنین از عدد خاصی بگذرد، روح در جنین دمیده می‌شود و از نظر شرعی و قانونی سقط جنین ولو که قطعی محرز شود که مبتلا به بیماری است، امکان پذیر نبوده و غیرقانونی است. از این رو پیشنهاد بنده با دیدگاه پزشکی این است که قاضی محترم در دادگاه چیزی فراتر از تشخیص پزشکی دست‌شان نخواهد آمد و فرصت یک هفته‌ای برای صدور جواز سقط و تجدید نظر پیرامون آن در بسیاری موارد امکان پذیر نیست؛ چون انجام تست‌های غربالگری زمان‌بر است و فرد معمولا فرصت سقط را از دست می‌دهد.

او ادامه داد: با طولانی شدن فرایند به تعطیلات، مرخصی عوامل و... برمی‌خوریم و با دمیده شدن روح امکان سقط جنین از دست می‌رود و چون پس از دمیده شدن روح سقط ، قتل عمد محسوب می‌شود دیگر باید جنین را نگه داشت و این آسیب رسان است. یک خانواده که فرزند معلول دارد باید تا آخر عمر درد و رنج و سختی‌های بزرگ کردن کودک را به جان بخرد و تحمل کند و حادثه بدی است که خانواده‌ای فرزند و پاره تنی داشته باشند که نه می‌توانند او را رها کنند و نه می‌توانند به زندگی آرام با او ادامه دهند. پیشنهاد می‌کنم این موضوع در قانون اصلاح شود و به تیم پزشکی و یا مجوز پزشکی قانونی بسنده کنند.

صادقی تبار درباره موارد ذکر شده در قانون جوانی جمعیت پیرامون درمان ناباروری، گفت: بندهای پیرامون این موضوع خوب دیده شده است. مواد ۴۰،۴۱، ۴۳ و... این قانون به موارد خوبی در حوزه درمان ناباروری اشاره کرده است. بهتر است بیش از اینکه به زیرساخت‌ها و تجهیز مراکز کمک کنیم، آن خدمتی که موثرتر است یعنی کمک مستقیم به درمان زوج با پرداخت بخشی از هزینه‌های درمان را انجام دهیم.

او تصریح کرد: گاهی میلیاردها تومان در ساختمانی که زوج نابارور قرار است درمان شود، هزینه می‌کنیم ولی وقتی زوج برای درمان به این ساختمان می‌آید، هزینه‌های درمانی سنگین مانع استفاده درست زوجین از خدمات می‌شود؛ درحالی که با یک دهم چنین بودجه‌ای ممکن است تا ۱۰۰۰ نفر درمان‌شان به خوبی انجام شود. از این رو توصیه می‌کنم از این مبالغ برای اختصاص به درمان استفاده شود؛ زیرا همین الان در کشور ما به اندازه کفایت برای درمان ناباروری مرکز وجود دارد و یک سری مراکز جدید هم در حال تاسیس است؛ بنابراین زیرساخت دغدغه جدی نیست بلکه باید به فکر تامین منابع برای حمایت از زوجین باشیم.

او درباره ایفای نقش بیمه‌ها در درمان ناباروری، بیان کرد: ما ۳ صندوق اصلی بیمه پایه برای درمان‌ها داریم و یک صندوق هم صندوق کمیته امداد است. صندوق تامین اجتماعی که نزدیک نیمی از جمعیت کشور یعنی ۴۴ میلیون نفر تحت پوشش این صندوق هستند، گروه دوم افراد تحت پوشش سازمان بیمه سلامت است و گروه سوم بیمه نیروهای مسلح با جمعیتی نزدیک به ۱۰ میلیون نفر هستند و گروه چهارم کمیته امداد هستند. از بین ۴ بیمه ذکر شده تنها بیمه خدمات درمانی نیروهای مسلح از آذر سال ۱۳۹۹ با عقد قرارداد و پوشش ۱۰۰درصدی با مرکز درمان ناباروری ابن سینا این امکان را برای بیمه‌شدگان خود فراهم کرد که خدمات درمان ناباروری را به صورت کاملا رایگان دریافت کنند.

وی افزود: از اواخر سال گذشته مجلس شورای اسلامی قانونی تصویب کرد که به موجب آن بیمه‌ها مکلف شدند در صدد تنظیم شناسنامه خدمات ناباروری و تعریف کدهایی باشند که این خدمات را شناسایی کرده و با مراکز شروع به عقد قرارداد کنند و در آبان ماه ۱۴۰۰ بودجه قابل توجهی به بیمه سلامت ایرانیان واگذار شد که به سرعت این سازمان بیمه‌گر در حال برنامه‌ریزی است که در همین مدت باقی مانده از سال جاری بتواند از این بودجه به نحو شایسته استفاده کند و بیمارانی که به دنبال دریافت خدمات ناباروری هستند را پوشش دهند. 

او ادامه داد: گردش پول از طریق سازمان‌های بیمه برای درمان ناباروری توسط بیماران به خوبی لمس نمی‌شود؛ چراکه سطح پوشش دارو و خدمات رادیولوژی و آزمایشگاهی و خدمات اتاق عمل توسط بیمار حس نمی‌شود و اعتماد به این صندوق‌های بیمه وجود ندارد. پیشنهاد بنده این است که بخشی از این بودجه در صندوق مستقلی با هدف حمایت از درمان‌های زوجین جدای از بیمه قرار دهیم و مبلغ اندک ۴ یا ۵ میلیون تومان به هر زوج اختصاص دهیم و آنگاه در کشور خواهیم دید اگر در مجموع چیزی نزدیک ۶۰ هزار سیکل درمان ناباروری انجام می‌دهیم کافی است با بودجه ۲۴۰ میلیاد تومانی برای هر زوج این امکان را فراهم کنیم که در هر مرکزی که برای درمان آمدند ۴ میلیون تومان به او کمک شود و این موثرتر است و توسط بیمار بیشتر حس می‌شود.

وی در پایان خطاب به زوجین نابارور، گفت: جوانانی که تشکیل خانواده دادند و تصمیم به فرزندآوری دارند باید بدانند فرصت باروری با پتانسیل فعلی آنها در سال‌های آتی فراهم نیست. این پتانسیل در خانم‌ها به شدت افت می‌کند و در آقایان هم بسته به عوامل آسیب‌زا در محیط کاسته می‌شود. عوامل مضر محیطی در آقایان به شدت بر باروری آنان اثرگذار است و ما شاهد هستیم که در زندگی‌های شهرنشینی و صنعتی قوای باروری آقایان بیشتر از سایر مناطق جغرافیایی دچار آسیب است. به عبارتی سهم ناباروری مردان بیش از زنان است. توصیه ما این است که وقتی در نظر دارند با تشکیل خانواده صاحب فرزند شوند، این اقدام را به سال‌های بعد موکول نکنند و هرچه زودتر نسبت به فرزندآوری اقدام کنند و اگر خدایی نکرده با مشکل ناباروری مواجه بودند از درمان‌های زودهنگام بپرهیزند چون درمان‌های ناباروری در ذات خود زمان‌بر هستند و ممکن است لازم به تکرار باشد. تکرار درمان ناباروری به علت اشکال در تیم درمان ناباروری نیست بلکه به علت فیزیولوژی و نوع درمان است.