درخواست ۱۰ استاد دانشگاه برای جلوگیری از احداث سد چمشیر

جمعی از اساتید دانشگاه که در رشته‌های حوزه محیط زیست تخصص دارند با ارسال نامه‌ای خطاب به رئیس جمهوری، درباره عواقب زیست محیطی احداث سد چمشیر هشدار دادند. 

به گزارش تسنیم، اساتید دانشگاه از سید ابراهیم رئیسی درخواست کردند با تشکیل یک تیم متخصص بی‌طرف برای ارزیابی قصور در انجام مطالعات این سد و نادیده گرفتن نتایج مطالعات قبلی و همچنین تجدید ارزیابی زیست‌محیطی پروژه، از وقوع یک فاجعه محیط زیستی در حوضه آبریز رودخانه زهره جلوگیری کند.

 برنامه‌ریزی ساخت این سد در سال 1387 آغاز و ساخت آن توسط دولت قبلی در دهه‌ نود شروع و تا به حال حدود 85 درصد آن تکمیل شده است. سد چمشیر در 25 کیلومتری جنوب شرقی گچساران واقع در استان کهگیلویه و بویراحمد روی رودخانه زهره در حال احداث است که بر اساس تحقیقات انجام شده در صورت آبگیری باعث افزایش شوری آب خواهد شد که این افزایش شوری آب منجر به نابودی تنوع زیستی رودخانه زهره خواهد شد.

برخی کارشناسان معتقدند احداث سد چمشیر با توجه به میزان شوری آب رودخانه زهره فاجعه‌بار خواهد بود و همین حالا هم برای کشاورزی مفید نیست و باعث شوری اراضی می‌شود. پس از آبگیری سد چمشیر، شوری آب رودخانه به دلیل حل شدن نمکِ سازندهایی که مخزن سد در آن‌ها قرار گرفته است بیشتر نیز می‌شود. 

نمک حل شده در آب رودخانه زمانی که در زمین‌های پایین دست رودخانه, مورد استفاده کشاورزی قرار گیرد, باعث افزایش شوری خاک و نابودی محصولات کشاورزی خواهد شد و در نتیجه با احداث این سد, تنوع زیستی, آب و خاک در محدوده رودخانه زهره نابود خواهد شد.

 ساخت سد چمشیر با بودجه 230 میلیون یورویی یعنی نزدیک 7 هزار میلیارد تومان در حال نهایی شدن است و هدف از ساخت این سد با 2.3 میلیارد مترمکعب حجم مخزن، توسعه کشاورزی، کنترل سیلاب و بهبود کیفیت آب اعلام شده، اهدافی که با شور شدن آب مخزن در حد شعار باقی می‌ماند.

با وجود اینکه گزارش‌ها مبنی بر اجتناب‌ناپذیر بودن شور شدن مخازن آب سد چمشیر و حل شدن این حجم نمک در خاک و شور شدن خاک و آب‌های زیرزمینی در مناطق اطراف سد در دانشگاه تهران و دانشگاه بهشتی و سایر دانشگاه‌هایی که تحقیقات میدانی را روی پروژه سد چمشیر انجام داده‌اند موجود است, تکمیل این سازه در دستور کار دولت‌های قبلی قرار گرفته بود و بر اساس اظهارات استاندار کهگیلویه و بویراحمد مبنی بر بهره‌برداری و آبگیری سد چمشیر به منظور توسعه کشاورزی در استان‌های بوشهر و کهگیلویه و بویراحمد به نظر می‌رسد که دولت سیزدهم نیز قصد دارد با انجام آبگیری این سد, پروسه ساخت و تکمیل آن را نهایی کند.

در بخشی از این نامه آمده است: بر پایۀ گزارش شرکت توسعۀ منابع آب و نیروی ایران که توسط پژوهشگران دانشگاه تهران تهیه شده است (منتظری و بهلولی، 1398 ) سالانه حدود پانصد هزار تن نمک فقط از مسیر فعلی رودخانه وارد مخزن خواهد شد. قابلیت انحلال بسترمخزن بسیار بالا است و به دلیل وجود فروچاله‌های متعدد و همچنین جاری بودن چشمه‌های شور در داخل و پشت سد، و به دلیل افزایش سطح تماس آب با سایر بخش‌های سازند، خطر انحلال نمک حتی به میزانی بیش از مقدار محاسبه شده در گزارش دانشگاه تهران قطعی است.

همچنین در ادامه این نامه آمده است: خطر بزرگ دیگر احداث این سد، نابودی حدود پانصد هکتار جنگل‌های انبوه رودخانه‌ای و حدود چهار هزار هکتار جنگل و درختچه زار، کنار و دیگر گیاهان گچ‌دوست در داخل مخزن است. میلیون ها درخت گز، پده و کنار در مخزن با آبگیری نابود خواهد شد که نه تنها جذب هزاران تن دی اکسید کربن را مختل می‌کند، بلکه با تولید گاز گلخانه‌ایِ متان، ناشی از زیر آب رفتن گیاهان و پوسیدگی مواد آلی، تأثیرات سنگینی بر گرمایش کرۀ زمین خواهد داشت.

تأثیر گاز متان بر افزایش دمای زمین تا بیش از هشتاد برابر دی اکسید کربن است. قطع جریان سیلاب‌های رودخانۀ زهره که باعث زهکشی طبیعی می‌شود، افزایش شوری زمین‌های کشاورزی را در پی خواهد داشت و سبب گسترده‌تر شدن کانون ریزگردِ بین ماهشهر و هندیجان خواهد شد. چنین اتفاقی قبلا با ساخت سد مارون هم رخ داده که باعث کم آب شدن و حتی خشکیدگی بخش هایی از تاالب شادگان، تولید ریزگرد و نفوذ آب شور به نخلستان‌های منطقه شد.