رویکرد نسبتا فراجناحی، از هنرهای شهید سلیمانی بود

سردار سلیمانی را به عنوان چهره‌ای فراجناحی می‌شناسیم که مبتنی بر مشی اعتدال، با مسائل مواجه می‌شد. مشی و مرامی که بیراه نیست اگر بگوییم در شخصیت آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی به کمال رسید. نکته‌ای که علاوه بر نسبتی که این دو شخصیت بی‌بدیل جمهوری اسلامی به‌ دلیل هم‌استانی بودن با یکدیگر دارند، باعث شد از فرزند ارشد آیت‌الله درباره شهید سلیمانی بپرسیم.

   آقای هاشمی! از مشی و دیپلماسی میدان در مورد شهید سلیمانی چه تحلیلی دارید؟ این دیپلماسی تا چه اندازه موثر بود؟ 

تاثیر ایشان در کشورهایی که با جمهوری اسلامی در ارتباط هستند، با لفظ جدید در «میدان» مطرح می‌شود. شهید سلیمانی به عنوان مرد میدان مثلا در کشورهایی مثل سوریه، لبنان، یمن، عراق و کشورهایی که سپاه قدس با آنان همکاری داشته و در آن مناطق فعال است، به‌ویژه مناطقی که محل درگیری نظامی بود یا مسائل استراتژیکی وجود داشت و مدنظر مقام معظم رهبری بود، بسیار چشمگیر بود و شهید سلیمانی در چنین مناطقی تاثیر بیشتری داشتند. اصولا تعاملی بین وزارت خارجه و سپاه قدس وجود دارد ولی وقتی بحث نظامی مطرح است و حالتی شبیه به جنگ حاکم شده، وقتی آنها می‌توانستند حرف‌های‌شان را به وزارت خارجه و دستگاه دیپلماسی بقبولانند، شاهد اوج این تعامل بودیم. نمی‌توان گفت که تمام دیپلماسی کشور درگیر مسائل نظامی بود؛ چراکه در ارتباط با حدود ۹۰ درصد کشورهای جهان این‌گونه عمل نکرده‌ایم.

   در سیاست داخلی هم مشی فراجناحی شهید سلیمانی همیشه مطرح بود، این خصیصه چه اندازه نیاز امروز سیاستمداران و فضای سیاسی ایران است؟

این ویژگی، یکی از هنرهای شهید سلیمانی بود که توانست به صورتی در زمینه مسائل داخلی کشور، نسبتا فراجناحی عمل کند. مواقعی پیش آمد که ایشان هم به ‌دلیل اینکه صرفا چهره‌ای نظامی بود تابع نظرات رهبری، نمی‌توانست در برخی موارد، با مواضع شخصی و رویکردی که صرفا مدنظر خودش بود، با مسائل مواجه شود ولی اصولا سعی شهید سلیمانی بر این بود که به مسائل سیاسی ورود نکند و اگر هم ورود می‌کرد، بیشتر در راستای نزدیک کردن جناح‌ها به یکدیگر فعالیت می‌کرد. او به جلساتی می‌رفت و صحبت‌هایی را مطرح می‌کرد و سعی داشت نظرات را به هم نزدیک کند تا مشکلی برای کشور از نظر مسائل سیاست داخلی پیش نیاید. این باعث شده بود که چهره فراجناحی به ایشان داده شود.

    تحلیل شما از نقش سردار در تامین امنیت کشور چیست؟ 

یکی از مهم‌ترین کارهایی که شهید سلیمانی در چند سال گذشته کرد، در بحث داعش بود. در مورد داعش، حتی کسانی که با ایشان مخالف هستند و حتی برخی نیروهای اپوزیسیون در این زمینه متفق‌القول هستند که شهید سلیمانی بسیار قوی عمل کرد، به میدان آمد، وقت گذاشت و هم از طریق دیپلماسی منطقه بحث‌های راهبردی را پیش برد و هم بحث‌های میدانی را مدیریت و در میدان عمل با طرح‌های عملیاتی و شجاعت تمام عمل کرد. یعنی خود ایشان در میدان‌های نبرد داعش حضوری جدی داشت و در نتیجه می‌توان گفت که کار ایشان درباره داعش قابل تحسین است. 

    خاطره‌ای از ایشان به یاد دارید؟

متاسفانه من هیچ‌ وقت با ایشان به صورت مستقیم کار نکردم، اما چون ایشان رفت و آمد بسیاری به دفتر آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی داشت، عمدتا ایشان را در جلساتی که تشریف می‌آوردند، می‌دیدم و به ‌دلیل کرمانی بودن شهید سلیمانی، گاهی در جلسات رفسنجان که بیشتر جنبه دیدار خصوصی داشت، این امکان فراهم می‌شد که ایشان را ببینم. می‌توانم بگویم که عمدتا آقای رفسنجانی در خاطرات خود از ایشان به نیکی یاد کردند. یکی از مسائلی که در خاطرات سال ۷۷ آیت‌الله هاشمی چاپ شده است، مربوط به زمانی است که طالبان شکل می‌گیرد و همه در ایران دچار تردید بودند که چگونه عمل کنند اما ایشان آمده و به آقای رفسنجانی مطالبی گفته بود که بعدها آیت‌الله در خاطرات خود این‌گونه نوشتند که سردار سلیمانی منطقی‌ترین برنامه عملیاتی در برخورد با طالبان را عرضه کرد. همچنین در بخش‌هایی از خاطرات، از شجاعت همراه با منطق ایشان در زمان جنگ می‌نویسند. همچنین در سفری که حاج آقا به منطقه جنوب شرق ایران داشت، شهید سلیمانی در هلیکوپتر با ایشان صحبت کرده بود و آیت‌الله هاشمی پیرو این گفت‌وگو، در خاطرات خود می‌نویسد شهید سلیمانی نسبت به مسائل منطقه، حتی از استاندارد مسلط‌تر است.