وضعیت به‌شدت بحرانی یوزپلنگ آسیایی

حسن اکبری،معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان محیط زیست در نشست خبری که امروز به‌صورت برخط در سازمان حفاظت محیط زیست برگزار شد، با اشاره به اقدامات معاونت منابع طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست خاطرنشان کرد: یکی از اقدامات ما سرشماری پستانداران و پرندگان بوده است. مهاجرت پرندگان به علت وضعیت عرض‌های بالایی مقداری کم شده ولی گونه‌ کمیابی مانند غاز پیشانی سفید کوچک افزایش مطلوبی داشته و به عدد ۵۰۰۰ بال رسیده است. وضعیت میش مرغ هم بهتر شده است.

به گزارش ایسنا، وی درباره وضعیت شیوع بیماری طاعون نشخوارکنندگان کوچک در کشور گفت: تعداد کانون‌های بیماری طاعون نشخوارکنندگان کوچک در کشور به دلیل شرایط خشکسالی و حضور دام در زیستگاه‌ها بیشتر شده است. در دشت ناز ساری بیماری برای گوزن‌ها مشاهده شده اما وضعیت هم‌اکنون پایدار است.  

اکبری  در مورد خسارات شیوع طاعون نشخوارکنندگان کوچک گفت: برای مشخص شدن خسارات دقیق این بیماری باید صبر کنیم تا نتایج سرشماری‌ها مشخص شود اما به نظر می‌رسد ۱۰ درصد از جمعیت به علت طاعون کاهش یافته است. سرشماری حیات وحش تا اسفندماه طول می‌کشد.

اکبری با اشاره به الگوی مدیریتی سازمان حفاظت محیط زیست در پارک ملی گلستان اظهارکرد: ما توانسته‌ایم الگوی مثبتی در پارک ملی گلستان به عنوان الگوی مشارکتی اجرا کنیم که افزایش دوبرابری گونه‌های برجسته را در پی داشته‌ است. این الگو در صورت تکامل می‌تواند در دیگر مناطق کشور نیز ترویج پیدا کند. مشارکت مردمی در اجرای این سیاست‌ها بسیار موثر است.

نگرانی‌های محیط زیست

معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان محیط زیست با اشاره به اصلی‌ترین چالش‌ها گفت: چند نگرانی برای سازمان و معاونت منابع طبیعی وجود دارد. مهمترین دغدغه ما نبود پول و اعتبار است. ۱۰ ماه از سال گذشته ولی نقدینگی نداشته‌ایم. بخش زیادی از فعالیت‌های ما وابسته به فصل است یا مانند جلوگیری از شیوع بیماری ماهیت مقابله‌ای و آنی دارد. هیچ داروخانه‌ای نیز داروی رایگان در اختیار ما قرار نمی‌دهد. سرشماری نیز که در اواخر فصل‌ها انجام می‌شود، نیازمند اعتبار است. ما برای کنترل مواردی مانند اسیر شدن و زخمی شدن حیوانات نیز نیازمند اعتبار لحظه‌ای هستیم.  

اکبری ادامه داد: با دست خالی نمی‌توان همه نقص‌ها را پوشش داد. هرسال این مشکلات برای ما وجود دارد. در صورت تامین نشدن اعتبارات ما، نباید انتظاری برای مدیریت همه چالش‌ها داشت.

معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان محیط زیست تاکید کرد:دغدغه دیگر ما درباره یوزپلنگ آسیایی است که وضعیت آن به‌شدت بحرانی است. تعداد افراد بالغ هر گونه جمعیت واقعی آن را نشان می‌دهد و در حال حاضر تعداد یوزهای بالغ ما ۱۲ قلاده است که سه قلاده، ماده بالغ هستند. این شرایط بسیار حاد است.

وی با اشاره به دیگر چالش‌های پیش روی معاونت طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: در منطقه «توران» اقدامات خوبی برای محافظت از یوز مانند ایمن‌سازی و کاهش سرعت در جاده‌ها انجام شده اما این اقدامات کافی نیست. این گونه دچار فشارهای درون جمعیتی است و به سمت انقراض می‌رود. گوزن زرد ایرانی نیز نیم قرن است که در اسارت به سر می‌برد. مراکز تکثیر این گونه نیز با مشکل مواجه هستند.

اکبری درباره برنامه سازمان حفاظت محیط زیست برای ایجاد اصلاحات در قانون شکار اظهارکرد: قانون شکار در سال ۱۳۴۶ تصویب شده است. ما با همکاری مرکز پژوهش‌های مجلس در حال انجام اصلاحاتی روی این قانون هستیم و امیدواریم مجلس شورای اسلامی به برطرف‌کردن ضعف قوانین کمک کند.

معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به اکوتوریسم گفت: اکوتوریسم در شرایط فعلی به‌جای منفعت برای سازمان هزینه و زیان داشته است.  

مقابله با چرای بی‌رویه دام مستلزم همکاری همه دستگاه‌ها

اکبری با اشاره به معضل چرای دام‌ اظهارکرد: چرای بی‌رویه و کمبود نیروها و محیط‌بانان سبب شده تا کنترل این مشکل سخت شود. مقابله با چرای بی‌رویه دام بستگی به همکاری دیگر دستگاه‌ها دارد همچنین جلب مشارکت مردم در قرق‌های اختصاصی می‌تواند عصای دست سازمان حفاظت محیط زیست باشد.

وی درباره گردشگری در محیط زیست گفت: متاسفانه اکوتوریسم به جای داشتن منفعت و سود برای سازمان حفاظت محیط زیست، بیشتر وقت و انرژی ما را می‌برد و نیروی ما صرف حل مشکلات مربوطه می‌شود. ما باید زیرساخت حقوقی مناسب را فراهم کنیم تا گردشگری بتواند به اقتصاد محیط زیست کمک کند.

معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست ضمن اشاره به تامین تجهیزات محیط بانان اضافه کرد: بیش از ۱۰۰۰ دستگاه موتورسیکلت برای ماموران ما تامین شده این در حالیست که پیش از این کل تجهیزات کشور ۱۰۰۰ دستگاه موتورسیکلت بود و الان تقریبا دوبرابر شده است.  

وی با تاکید بر لزوم همکاری با مردم برای محافظت از زیستگاه‌ها و گونه‌های موجود در آن گفت: ما باید با مردم همکاری کنیم تا بتوانیم از گونه‌ها و زیستگاهشان حفاظت کنیم. اعتبارات واقعا محدود است و نمی‌توانیم از تنوع زیستی کشور به‌تنهایی حفاظت کنیم. بخش خصوصی باید در این زمینه مشارکت کند.

بررسی درخواست‌های ایجاد قرق اختصاصی

اکبری با اشاره به موضوع قرق‌های اختصاصی در کشور اظهارکرد: اگر استان‌ها درخواست داشتن قرق اختصاصی کنند، آن را در دستور کار قرار می‌دهیم. برخی از این درخواست‌ها الان در حال بررسی در کمیته هستند تا پس از هماهنگی با سازمان جنگل‌ها در شورای عالی محیط زیست مطرح و تصویب شوند. این فرایند پیچیده و زمان‌بر است اما در حال پیشرفت است.

وی درباره صدور مجوز شکار در قرق‌های اختصاصی گفت: کل پروانه‌هایی که امسال در قرق‌ها برای شکار صادر شده به تعداد ۸۱ راس بوده است. این عدد در دفتری تخصصی پس از جمع‌بندی و تحلیل بر اساس اطلاعات سرشماری تعیین شده است و توانسته برخی از هزینه‌ها را جبران کند.

معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به موزه تاریخ طبیعی  و وضعیت فعالیت آن گفت: با توجه به کنترل نسبی وضعیت شیوع بیماری کووید ۱۹ بازدید از موزه مانعی ندارد و برای دانش‌آموزان نیز رایگان است اما به علت ریشه کن نشدن قطعی کرونا هنوز امکان بازدید گروهی وجود ندارد و محدودیت‌هایی وجود دارد.

وضعیت تالاب میانکاله پیچیده شده است

اکبری با اشاره به وضعیت تالاب میانکاله اظهار کرد: وضعیت این منطقه به‌شدت پیچیده شده و دلیل مشخصی برای مرگ و میر پرندگان و انتقال بیماری در آن مشخص نشده است. گردش ناکافی آب و پسرفت دریا نیز مزید بر علت شده‌اند تا شرایط را وخیم‌تر کنند. معاونت دریایی بررسی‌هایی انجام داده و لایروبی انجام شده تا ارتباط خلیج گرگان با دریای خزر برقرار شود.

وی افزود: یکی از ایرادات گرفته شده این است که مواد غذایی در بستر رسوب کرده و ممکن است لایروبی با از بین بردن آن‌ها وضعیت را بدتر کند. ورود مواد غذایی باید به تالاب محدود و فاضلاب‌های صنعتی و کشاورزی نیز مدیریت شود. در کل تلاش‌های سازمان در این زمینه نتیجه‌ای نداشته است.

اکبری ضمن تاکید بر لزوم توجه به ظرفیت‌های اکولوژیک هر منطقه گفت: حل این مشکلات مستلزم عزم جدی است همچنین اعتبارات مطلوبی نیاز دارد در حالی که  ما هنوز درگیر مشکلات مالی هستیم. متاسفانه وقتی مشکلی در کشور پیش می‌آید و پس از پنج سال خود را نشان می‌دهد حل آن سال‌ها زمان می‌برد و رفع آن یا غیرممکن یا سخت است.

وی همچنین درباره بهره‌برداری از منابع زیستی منطقه فریدونکنار اظهارکرد: راه حلی برای قطع فعالیت بهره‌برداران نیست. ما باید به توان اکولوژیک و زیستی پهنه‌ها توجه کنیم. در این سال‌ها به علت توجه صرف به توسعه و اشتغال، آسیب غیرقابل جبرانی به محیط زیست زده‌ایم اما فاکتور دیگری مانند معیشت مردم نیز وجود دارد و نمی‌توان آن‌را نادیده گرفت.

معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست اضافه کرد: برداشت پرندگان در فریدونکنار به شکل سنتی انجام می‌شود که تحت شرایطی مشخص مانعی ندارد. مشکل فعلی برداشت بیش از حد است که تبدیل به یک چالش اجتماعی شده است. برای حل این مشکل میزان جدیت نهادها اهمیت دارد. ما اگر مجبور شویم برای برخورد با متخلفان از دستگاه‌های قضایی استفاده می‌کنیم.

اکبری ضمن اشاره به سه عامل تخریب‌کننده زیستگاه‌ها اظهارکرد: این عوامل شامل جاده‌ها، معدن و حیات وحش مهاجم می‌شود. متاسفانه بیشتر عرصه‌های طبیعی ما دارند آسیب جدی می‌بینند و ما نیز توانایی مدیریت آن را نداریم همچنین تغییر اقلیم موجب تشدید آسیب شده است. گونه‌های زیست‌محیطی ما به علت پروژه‌های صنعتی منزوی و جزیره‌ای شده‌اند چون زیرساخت قانونی برای مقابله با وزارت راه برای ما وجود ندارد، زورمان به آن‌ها نمی‌رسد.

وی درباره مسئله چرای کنترل نشده دام گفت: در مناطق حفاظت شده نیز چرای غیرقانونی وجود دارد. به علت پیچیدگی موجود در دستگاه قضایی برخورد با متخلفان این زمینه سخت است. مطالبه‌گری برای حل این چالش باید از همه دستگاه‌ها دیده شود.

معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست ضمن اشاره به آسیب‌هایی که گردشگری به محیط زیست وارد می‌کند، خاطرنشان کرد: در حال حاضر تفریحاتی مانند «آفرود» به محیط زیست آسیب می‌زند همچنین در گردشگری کنترل نشده در غارها باعث شده است تا بسیاری از زیست‌مندانی که در این محیط زندگی می‌کنند، در خطر قرار بگیرند. بستر این غارها که طی میلیون‌ها سال تشکیل شده بسیار آسیب پذیر است.