فقط ۱۰ درصد از پسماندهای خانگی تفکیک می‌شوند

پسماند سوغات زندگی مدرن و صنعتی امروزی ما انسان ها است که به مرور به چالشی بزرگ برای کشورهای دنیا از جمله ایران تبدیل شده است؛ البته چند سالی است با توجه به تغییر روش زندگی انسان ها پلاستیک در قالب ظروف یکبار مصرف جای خود را میان پسماندها باز کرده است، کارشناسان می گویند پلاستیک در همه جا از آسیا گرفته تا آمریکای شمالی و آفریقا وجود دارد، تخمین زده می شود که بیش از ۳ میلیارد تن پلاستیک از اوایل دهه ۱۹۵۰ تولید شده و حجم جهانی پسماند پلاستیکی همچنان در حال رشد است.

پلاستیک در آب و خاک به یک مشکل جهانی تبدیل شده است، بر اساس ارزیابی جهانی آلودگی خاک از آنجایی که انتظار می‌رود جمعیت جهان تا سال ۲۰۵۰ تا ۲ میلیارد نفر افزایش یابد، کاهش آلودگی پلاستیکی در خاک راهکار کلیدی برای پیشرفت در اهداف توسعه پایدار سازمان ملل متحد (SDGs) خواهد بود، از سوی دیگر حجم زیاد پلاستیک در منابع آبی علاوه بر آلوده کردن این منابع به معضلی برای آبزیان تبدیل شده است به طوری که همواره روزانه در فضای مجازی با تصاویر و خبرهای تکان دهنده ای از مرگ، خفگی و گرفتار شدن آبزیان از لاک پشت ها و پرندگان دریایی در پلاستیک مواجه می شویم.

مساله مهم دیگر از تاثیر پلاستیک، گسترش کاربرد آن در کشاورزی است در واقع بسیاری از کشاورزان به‌ طور فزاینده‌ای به پلاستیک‌های کشاورزی وابسته هستند و محصولات خود را زیر این پلاستیک ها پرورش می دهند، مصرف از آن به حدی زیاد شده که کارشناسان نسبت به این مساله هشدار می دهند، تحقیقات جهانی نشان می دهد که ممکن است خاک های کشاورزی نسبت به اقیانوس ها مقدار بیشتری میکروپلاستیک دریافت کنند، ماندگاری پلاستیک ها در طبیعت بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ سال و گاها تا ۵۰۰ سال است که بعد از آن به مرور شروع به تجزیه شدن می کنند که تازه بعد از آن به میکروپلاستیک تبدیل و وارد چرخه مواد غذایی انسان ها می شوند، به طوری که طبق اعلام برخی منابع میکروپلاستیک‌ها در اندام‌های انسان و حتی در مغز شناسایی شده اند، البته تحقیقات بیشتری در مورد تاثیرات سلامتی مورد نیاز است.

با توجه به اهمیت داشتن زمینی پاک برای اولین در سال ۱۹۶۹ داشتن یک روز به عنوان روز زمین توسط یک فعال صلح به نام جان مک کانل در اجلاس یونسکو مطرح شد و توسط سناتور آمریکایی گیلورد نلسون به عنوان یک جلسه آموزشی در مورد محیط زیست بنیان گذاشته شد و به مرور به روزی جهانی تبدیل شد، روز زمین، روزی برای افزایش آگاهی و قدردانی نسبت به محیط زیست کره زمین است. البته این روز دو بار در سال، یک بار در طول فصل بهار در نیمکره شمالی (۲۲ آوریل / ۲ اردیبهشت ) و در طول فصل پاییز در نیمکره جنوبی برگزار می‌شود.

هر سال بنا به شرایط و چالش های محیط زیستی یک شعار برای این روز در نظر گرفته می شود که امسال  سرمایه گذاری در زمین  تعیین شده است اما به بنا به گفته مدیر کل دفتر مدیریت پسماند سازمان حفاظت محیط زیست ما هم در راستای این شعار جهانی یک شعار ملی با عنوان سرمایه گذاری در زمین با کاهش پلاستیک در نظر گرفتیم.

حسن پسندیده در گفت و گو با خبرنگار محیط زیست ایرنا گفت: ۲۲ آوریل برابر با دوم اردیبشهت ماه به عنوان روز زمین پاک نامگذاری شده است، روزی برای افزایش آگاهی و قدردانی نسبت به کره زمین است در واقع فرصتی است برای ما انسان ها تا از طبیعت حفاظت کنیم، این روز یک محدوده مشخصی را در بر نمی گیرد اساسا شامل تمام بخش ها از جمله آب، خاک، هوا و موجودات زنده ای می شود که حق حیات دارند و ما به عنوان انسان وظیفه داریم از آنها حفاظت کنیم و حقوق محیط زیست، طبیعت و سایر زیستمندان را پاس بداریم.

وی اظهارداشت: البته جوامع زیادی هستند که اساسا بیش از یک روز بلکه به عنوان هفته زمین پاک برنامه ریزی می کنند، در این روز جنبش های مختلف محیط زیستی در سراسر جهان برنامه های مختلفی را با هدف بهبود شرایط زیست محیطی اجرا می کنند، برنامه هایی مانند نشست های تخصصی، کاشت نهال، جمع آوری زباله، آموزش صرفه جویی در منابع انرژی مانند آب و برق که تمام آنها در واقع هشداری است که مردم متوجه شوند در قبال محیط زیست خود مسئول هستند.

وی تاکید کرد: اساسا یک سری فعالیت های محیط زیستی و راهکارهایی پیش بینی می شود برای اینکه محیط زیست بهتر حفاظت شود که بخش عمده آن به ما مردم عادی و ساکنان کره زمین بر می گردد، در واقع نیاز نیست که کارهای سختی برای حفظ زمین و محیط زیست انجام دهیم فقط کافی است که حواسمان را جمع کنیم و از کارهایی که باعث تخریب محیط زیست و آسیب زدن به زمین می شود خودداری کنیم، همچنین از انجام فعالیت هایی که حیات سایر زیستمندان را به مخاطره می اندازد، اجتناب کنیم.

پسندیده با اشاره به اهمیت روز جهانی زمین پاک گفت: مهمترین تاثیرگذاری که این رویدادهای محیط زیستی دارند، اساسش بر می گردد به اینکه درباره خطراتی که کره زمین را تهدید می‌کند به مردم آگاهی بخشی داده شود، بررسی‌ها نشان می دهد که عدم آگاهی مردم از شرایط فعلی زمین شاید مهمترین عامل افزایش آلودگی های محیط زیستی و تخریب سرزمین است، روز زمین از این جهت اهمیت دارد که  مردم با ارزش‌های زیست محیطی و عواملی که زمین را تهدید می کند، آشنا می شوند.

در واقع نیاز نیست که کارهای سختی برای حفظ زمین و محیط زیست انجام دهیم، فقط کافی است که حواسمان را جمع کنیم و از کارهایی که باعث تخریب محیط زیست و آسیب زدن به زمین می شود، خودداری کنیم.

وی تاکیدکرد: همه ما در قبال محیط زیست مسئول هستیم، در اصل پنجاهم قانون اساسی هم به این مساله توجه شده که اشاره می کند حفاظت از محیط زیست یک وظیفه همگانی و عمومی است، امروزه یکی از مهمترین معضلات محیط زیستی کشور مدیریت نادرست پسماندها است که تبدیل به معضلی در بیشتر نقاط کشور شده که پسماندهای عادی، پزشکی، کشاورزی و صنعتی را در بر می‌گیرد که همه اینها نیازمند مدیریت خاص است.

پسندیده گفت: بخشی که بیشتر شهروندان با آن مواجه هستند و امسال هم در این روز به عنوان نماد مورد توجه قرار گرفته، مساله پلاستیک و ضایعات پلاستیکی است، دلیلش هم بر می گردد به اینکه بخش زیادی از پلاستیک هایی که استفاده می کنیم معمولا یک بار مصرف هستند که به لحاظ اثرات تخریبی که در محیط زیست دارند، آثار و پیامدهای نامطلوبی به جا می گذارند جدا از اینکه با پخش شدن در معابر و طبیعت مناظر نازیبایی ایجاد می کنند، آلودگی هایی برای منابع آب و خاک هم به همراه دارند.

وی افزود: بارها شده در بسیاری از تصاویر دیدیم که موجودات زیادی در پلاستیک های رها شده در طبیعت گرفتار شدند و یا آنها را به عنوان غذا خورده اند که در نهایت منجر به مرگشان شده است، بنابراین یکی از دلایل اصلی که موضوع مدیریت پسماندها و کاهش ضایعات پلاستیکی را مطرح کردیم همین است؛ این پسماندها گاهی ۲۰۰ تا ۳۰۰ سال و بعضا بیشتر در طبیعت باقی می مانند و به مرور تجزیه می شوند هر چند تجزیه پلاستیک ها هم به صورت یک سری از میکروپلاستیک ها در محیط زیست و منابع آبی منتشر می شود و انتقال آنها در زنجیره مصرف مواد غذایی به انسان برمی گردد.

مدیر کل دفتر مدیریت پسماند سازمان حفاظت محیط زیست درباره میزان تولید پسماند در کشور گفت: سالانه ۲۱ میلیون تن پسماند عادی شامل خانگی، شهری و روستایی در کشور تولید می شود، از این میزان حدود ۶۵ تا ۷۰ درصد پسماندها، تر و حدود ۳۰ تا ۳۵ درصد پسماند خشک است که حدود ۷ تا ۸ درصد از این پسماندها را ترکیبات پلاستیکی تشکیل می دهد که اگر به درستی از مبدا تفکیک شوند و پسماندهای پلاستیکی، شیشه ای، فلزی و کاغذی که قابلیت بازیافت و استفاده مجدد دارند از هم جدا شوند، بزرگترین خدمت به محیط زیست می شود.

پسندیده افزود: تفکیک پسماندها از مبدا در واقع بخشی از مسئولیت اجتماعی شهروندان محسوب می شود، مسئولان هم وظیفه دارند زیرساخت های لازم را آماده کنند یعنی جدا از آگاهی سازی شهروندان لازم است تا زیرساخت ها نیز برای این کار فراهم شود تا اینکه وقتی شهروندی زباله را در منزل تفکیک می کند با ساز و کار مناسبی جمع آوری شوند تا بخش خشک به سمت بازیافت و استفاده مجدد و بخش تر هم به سمت تبدیل شدن به کمپوست هدایت شوند.

وی با اشاره به اینکه میزان تفکیک پسماندها در کشور بسیار پایین است، گفت: شاید حدود ۱۰ درصد و شاید هم کمتر پسماند در کشور تفکیک شود اما خوشبختانه روند به روبه رشدی دارد و دلیلش هم این است که بخش اقتصادی پسماند بیشتر مورد توجه قرار گرفته است و در این زمینه یک سری فعالان تلاش می کنند و پویش هایی نیز راه اندازی شده است.

بارها شده در بسیاری از تصاویر دیدیم که موجودات زیادی در پلاستیک های رها شده در طبیعت گرفتار شدند و یا آنها را به عنوان غذا خورده اند که در نهایت منجر به مرگشان شده است.

مدیر کل دفتر مدیریت پسماند سازمان حفاظت محیط زیست اظهارداشت: در دنیا یک سری نرم افزارهایی طراحی شده که مردم می توانند بعد از تفکیک پسماندهای خشک در منزل با این نهادهای مرتبط در این زمینه تماس بگیرند تا پسماندها را از در منازلشان جمع آوری کنند؛ همچنین یک سری بخش های تشویقی هم پیش بینی شده است، اینگونه کارها در حال توسعه بوده چون به ارزش اقتصادی تفکیک پسماند دیده شده است.

وی درباره برنامه های سازمان حفاظت محیط زیست در روز زمین پاک گفت: رویکرد برنامه های سازمان بیشتر به سمت آموزش و اطلاع رسانی است، در هفته زمین پاک یک سری پروژه های محیط زیستی و واحدهای ارائه خدمات پسماند افتتاح می شود؛ اینها فرصت مغتنمی است به خودمان یادآوری کنیم که محیط زیست نیازمند حفاظت است، نباید فراموش کنیم که طبیعت حقوق دارد و ما موظف به رعایت این حقوق هستیم و اجازه ندهیم حیات سایر موجودات به خطر بیفتد، بر این اساس فعل و انفعالاتی هم که در جوامع انسانی صورت می گیرد باید در راستای حفظ هارمونی و توازن در طبیعت باشد، نباید نظم طبیعت را بر هم بزنیم، این ایام تلنگری است به هر فردی که مسئولیتش را در قبال محیط زیست و زمین یادآوری کند.