دکتر محمدرضا باطنی؛ فهرستی از ویژگی‌ها و سجایای اخلاقی

فاطمه راکعی نماینه ادوار مجلس، طی یادداشتی برای روزنامه اعتماد نوشت: در ایام بزرگداشت مقام معلم و در شرایطی که معلمان عزیز کشور برای احقاق حقوق صنفی خود تلاش‌های مستمر و گسترده دارند، فکر کردم احترام خود به ساحت معلمی را با تاملی در ابعاد شخصیت علمی و آموزشی معلمی گرانقدر در چند سطر کوتاه بنگارم و اکنون که یک سال از درگذشت استاد به یاد ماندنی دوره فوق لیسانسم در گروه زبان‌شناسی دانشگاه تهران گذشته و تا حدودی با اندوه از دست دادن‌شان کنار آمده‌ام، درنگی داشته باشم بر ویژگی‌های علمی و اخلاقی ایشان؛ باشد که معلمانی اینچنین را بیش از پیش بشناسیم و مقام‌شان را ارج بگذاریم.  اخلاق را در معنای ethics آن در نظر دارم، با معنای ساده و متداولش:  هرچه را بر خود روا نمی‌داری، بر دیگران روا مدار و بالعکس. چنان که می‌دانیم، در جوامع مختلف، از دیرباز تا امروز، معلمی، فی‌نفسه شغلی محترم و قابل ستایش بوده و به ویژه در فرهنگ دینی و ایرانی ما، بر مقام معلم، بسیار تاکید شده است؛ معلمی شغل انبیا دانسته شده و روایت است از امام علی(ع) که هرکس به من حرفی آموخته باشد، مرا بنده خویش ساخته است. اینک ببینیم که اساس کار معلمان برتر که شغل‌شان حتی در برخی از کشورهای پیشرفته امروز، برتر از پزشکی یا قضاوت ارزیابی می‌شود، بر چه ضوابط و معیارهایی مبتنی است؟ فهرست‌وار به برخی ویژگی‌ها و سجایای اخلاقی دکتر باطنی عزیز که در رفتار علمی و آموزشی ایشان به روشنی قابل تشخیص و ملاحظه بوده است، می‌پردازم. 

1- اخلاق علمی

1-1- علم برای علم (در مقابل علم برای پول، برای پست، برای پرستیژ) 

1-2- علم برای رشد و تعالی (فکری- فلسفی و ارتقای اندیشه خود و دیگران) = تعالی فردی

1-3- علم برای خدمت (استفاده کاربردی از علم برای حل معضلات و مشکلاتی از جامعه= تعالی اجتماعی 

 

1-4- علم بدون بخل (تلاش برای مطالعه عمیق و گسترده یافته‌های علمی با هدف توسعه علم و همگانی کردن آن) 

1-5- علم توام با پژوهش (در جهت تعمیق و گسترش یافته‌های علمی و عدم انتقال صرف موارد علمی از طریق ترجمه) 

1-6- علم با قلمرو نا محدود (محدود ندانستن علم و تفحص در علوم مجاور و مرتبط و پرداختن به زمینه‌های بینا رشته‌ای) 

بی شک همکاران، همراهان و دانشجویان ایشان به این موارد، موارد بیشتری را اضافه خواهند کرد.

2- اخلاق آموزشی (اخلاق معلمی) 

2-1- مطالعه و پژوهش مستمر برای تسلط به موضوعات تدریس

2-2- شرکت دادن دانشجو در فرآیند تدریس

2-3- مهربانی، تواضع و صمیمیت با دانشجو، در حین سخت‌گیری و قاطعیت علمی

2-4- عدالت آموزشی (به معنی نگاه برابر به دانشجویان و اهمیت دادن به تک تک آنها، به‌طوری که هر دانشجو احساس کند استاد، او را به نام و ویژگی‌های فردی و ظرفیت علمی می‌شناسد.) 

2-5- رعایت دقت و انصاف در ارزیابی‌های علمی، به نحوی که دانشجو احساس کند هر نمره‌ای که می‌گیرد، قطعا منصفانه‌ترین نمره ممکن است.

2-6- در دسترس بودن و استقبال از سوالات علمی دانشجویان

2-7- باز کردن باب بحث و گفت‌وگو پیرامون موضوعات علمی در کلاس

2-8- نوآوری و طرح مسائل جدید و تلاش داوطلبانه برای تعریف زمینه‌های جدید مطالعاتی در برنامه‌های گروه

2-9- تلاش برای درک مسائل پیچیده و انتقال بی‌دریغ آن به دانشجویان

2-10- استقبال از مشارکت دانشجویان در پیشبرد و حل مسائل علمی

کوتاه سخن آنکه ایشان علاوه بر تخلق به اخلاق علمی و آموزشی از لوازم و ضروریات معلمی همچون، بیان خوب، قلم روان و رسا، استدلال محکم و نیز انگیزه‌های قوی معلمی، مانند عشق به مطالعه، عشق به تدریس و عشق به انسان و خدمت به جامعه انسانی برخوردار بودند و در یک عبارت، می‌توان گفت علم و عشق را با هم درآمیخته، طرحی نو در تعلیم و تعلم در انداخته بودند.

نام و یادشان گرامی و راه‌شان پر رهرو باد...