فضای مجازی جهانی فراترازمرزها

پروین صمیم نیا- فضای مجازی به عنوان یک بستر گسترده و متنوع ، یکی از برجسته ترین نوآوری های بشر در زمینه ارتباطات است که  دارای پیامدهای مثبت و منفی فرآوانی است.

سبک زندگی امروزی به شدت متأثر و به نوعی وابسته به فضای مجازی است و این اثرپذیری تحولات بسیار زیادی را در میان طیف های مختلف جامعه علی الخصوص جوانان و نوجوانان به وجود آورده است.

یکی از مهمترین چالش های امروز بشر، رقابت بین دنیای واقعی و دنیای مجازی است و به نظر می رسد شبکه های اجتماعی مجازی در حال دگرگون کردن دستاوردها و ساختارهای مادی و معنوی جوامع در دنیای حقیقی هستند.

در واقع فضای مجازی به نوعی طی سالهای اخیر با زندگی مردم درآمیخته و به بخشی از زندگی روزمره مردم تبدیل شده است و از این رو اگربدون برنامه ریزی صحیح و بهینه دراین بستر پهناور وارد شویم قطعاً به بیراهه رفته و دچارسردرگمی خواهیم شد.

فضای مجازی به عنوان یکی از زیباترین ابداعات بشر و بهترین راه برقراری و تبادل اطلاعات مملو از فرصت ها و تهدید هاست هرچند دستیابی به یک سری اطلاعات و کارها را برای بشرراحت نموده است.

در هر زمینه ای که انسان بخواهد اطلاعاتی بدست بیاورد  با اندکی جستجو و صرف زمان کوتاه مطلب مورد نظر را می تواند پیدا کند و درآن زمینه به اطلاعات مورد نظر خود بدون هیچگونه محدودیتی دست یابد که این مزیتی برای این فضای رها شده است.

فضایی که انسان می تواند در آن رشد مناسب داشته و مسیرصحیح را پیدا کند و سطح علمی و تجربی خود را بالا ببرد و گذشته از این به عنوان یک سرگرمی مناسب باصرف کمترین هزینه نیز قلمداد شود.

یکی از فرصتها و امتیازات دیگر فضای مجازی مزیت تجارت آنلاین آن است که به عنوان مثال شخص بدون مراجعه به بانک وجه مورد نظر را می تواند انتقال دهد و یا بسیاری از خریدهای اینترنتی خود را بدون صرف کمترین هزینه وبدون طی کردن زمان و بدون خستگی و گشت و گذاردرفروشگاهها انجام دهد و در واقع به فضای کسب و کار واشتغال و کارآفرینی برای اکثریت قریب به اتفاق مردم تبدیل شده است.

مردم با نصب برنامه های نرم افزاری مربوط به کسب و کار و فروش و...(دیوار، دی جی کالا، شیپورو...) اجناس خود را به صورت آنلاین می فروشند یا می خرند واین موارد گوشه ای اندک از مزایای فضای مجازی است.

قطعاً مزایای فضای مجازی فقط به این چند مورد ختم نمی شود(دسترسی آسان و بدون محدودیت زمان و مکان، نبود مرزهای جغرافیایی ،جذابیت وتنوع ، بروز بودن اطلاعات و دسترسی همیشگی از ویژگی های منحصر به فرد این فضای جالب توجه است.

فصای مجازی در کنار همه مزایایی که ذکر شد معایبی هم دارد که اگر مدیریت نشده و بدون هدف در این مسیر سیرکنیم قطعا سلامت جسم و روح انسان سخت به مخاطره می افتد و موجب اتلاف و هدر رفت زمان نیز می شود.

استفاده درست و بجا و هدفمند متناسب با سن و سال مخاطب از اینترنت نه تنها مشکلی ایجاد نمی کند بلکه می تواند خیلی مفید باشد.

استفاده افراط گونه از این فضا سلامت روح و روان شخص را به خطر می اندازد و به دنبال آن رفتارهای تنش زا و پرخاشگرانه، افسردگی، اختلال درخواب و اشتها و افت تحصیلی بروز پیدا می کند.

متاسفانه امروزه در پی استفاده غیرعقلانی و مدیریت نشده از اینترنت خیلی از کاربران حریم خصوصی خود را همانند سفره ای پهن کرده اند که هرکسی می تواند بدون دعوت سر این سفره بنشیند و ناظر خصوصی ترین بخش های زندگی افراد باشد که این تهدیدی جدی برای سلامت فرد و جامعه خواهد بود و دردرجه اول هویت  شخص را نشانه می رود. 

استفاده نامتعارف از این فضای چموش در واقع نوعی اعتیادبه فضای مجازی را ایجاد می کند که شخص معتاد این فضا می شود به صورتی که دیگر متوجه گذر‌زمان نمی شود و در واقع به نوعی از فضای حقیقی دورمی شود و ارتباطش با دنیای واقعی قطع می گردد. 

افزایش فضای سفسطه گری در فضای مجازی وغرق شدن در فضای غیرواقعی متاسفانه اعتقادات مردم علی الخصوص جوانان رانشانه گرفته و باعث دورشدن جوانان از واقعیات و معنویات و حتی انکار مقدسات شده اند، چیزی که امروزه شاهد آن هستیم .

مهم ترین کارکرد خانواده که انتقال ارزش ها و اجتماعی کردن فرزندان است امروزه تحت تأثیرفضای مجازی به حاشیه رفته و رفت و آمدهای خانوادگی کمترشده و محاوره های روزمره خاتواده ها به علت حضور پررنگ فضای مجازی کاهش یافته و این امر کمرنگ شدن صمیمیت میان اعضای خانواده و شکاف نسلی را به دنبال خواهد داشت.

سست شدن بنیان خانواده ها،ایجاد فاصله عاطفی بین زوجین و حتی منزوی شدن افراد از جمله پیامدهای ناصحیحی است که  فضای مجازی می تواند درپی داشته باشد.

مختلط بودن مطالب خوب و بد فضای مجازی نقطه ضعف اصلی این فضا است که متاسفانه این فضا بدون کنترل و نظارت رها شده و سلامت و امنیت جامعه را تهدید می کند.

استفاده نادرست ازفضای مجازی باعث ترویج شبهات فکری و ترویج بیش از پیش ضد ارزشها شده و به طور جدی ارزشها را سرکوب و ضدارزشها را ترویج می دهد.

 فضای سفسطه در این فضا به شدت داغ شده و طرفداران زیادی هم پیدا کرده است و چندسالی هم که کرونا شیوع پیدا کرده و آموزشها مجازی شده خیل عظیمی از جوانان و نوجوانان جذب این فضای بی حدومرزشده اند که باید مدیریت شود.

فضای مجازی نسخه المثنی فضای واقعی زندگی ماست یعنی آنچه که درفضای حقیقی و روزمره ما وجود دارد دراین فضا یافت می شود و این افراد هستند که انتخاب می کنند که چگونه دراین محیط زندگی کنند و از آنجا که کودکان و نوجوانان توانایی تفکیک مسائل مجازی وواقعی را ندارند متاسفانه بشدت تحت تأثیراین فضا قرار می گیرند.

اگر فضای مجازی را به عنوان جهانی فراتراز مرزها تصور کنیم برای پیشگیری از آسیب های آن بر فضای واقعی جامعه باید مسوولین نظارت وراهکارهای درست و اساسی داشته باشند ومصون نگهداشتن کودکان و نوجوانان از تهدیدات این فضا، نیازمند آموزش و تربیت وفرهنگ سازی است.

فرهنگ  استفاده صحیح از فضای مجازی باید درمیان خانواده ها نهادینه شود و کودک یا نوجوان  اخلاق فضای مجازی را یادبگیرد و از طرف خانواده و مدرسه به اویادآوری شود.

نهادینه کردن فرهنگ صحیح استفاده از فضای مجازی باید از میان خانواده هاواز والدین به عنوان الگوی کودک ونوجوان شروع شود و با به کاربردن روشهای اصولی آموزش و تربیت یک محیط امن اینترنتی رابرای آنها ایجاد کنند.

البته نباید فضای مجازی را به گونه ای محدود کرد که دسترسی به اطلاعات و کسب و کارها مختل شود بلکه باید خانواده ها نظارت بیشتری بر دسترسی فرزندان خود به فضای مجازی داشته باشند تا بچه ها تحت تاثیر این فضا از واقعیت های دنیای حقیقی دور و غافل نشوند.