درخت خونبار زرآباد الموت، سوگوار عاشورای حسینی

این درخت چنار کهنسال یا درخت چنار خون‌بار که در صحن بقعه متبرکه امامزاده علی اصغر (ع) فرزند بلافصل حضرت امام موسی کاظم (ع) واقع شده است در نزدیکی سحرگاه روز عاشورا، صمغی قرمز رنگ شبیه خون از خود خارج می کند.

به گزارش ایرنا، به اعتقاد اهالی، خون‌بار بودن این درخت، قدمت دیرینه‌ای دارد و روایت‌هایی از آن حتی در دوران صفوی مطرح شده است.

داستان خونباری این درخت به این شکل روایت شده است که پس از پایان مراسم عزاداری و سینه‌زنی در روز تاسوعا، جمعیت حاضر در امامزاده، سحرگاه روز عاشورا دور درخت جمع می‌شوند و به خواندن مرثیه و عزاداری می‌پردازند.

 در این زمان، صمغ قرمز رنگی از برخی شاخه‌های این درخت چنار به آرامی شروع به تراوش می ‌کند که این اتفاق تا ظهر روز عاشورا ادامه دارد و پس از آن، این شاخه‌ها خشک می‌شوند.

نکته‌ جالبی که در این خصوص روایت شده، آن است که این مایع فقط روز عاشورا از درخت خارج می‌شود، یعنی با توجه به متفاوت بودن سال‌های هجری شمسی و هجری قمری، این اتفاق درست در روز دهم ماه محرم رخ می‌دهد.

به هرحال این درخت با این روایت به یکی از جاذبه‌های گردشگری و مذهبی استان قزوین تبدیل شده است و هرساله در ماه محرم گردشگران زیادی به این محل عزیمت می کنند تا شاهد این واقعه باشند.

برای بررسی این موضوع با چند تن از مطلعان، اهالی و کارشناسان گفت و گو شده است.

درخت کهنسال و مقدس زرآباد قبل از شهادت امام حسین (ع) وجود داشته است

یکی از مطلعان که به روستای زرآباد برای مشاهده این واقعه سفر کرده با تایید این موضوع می گوید: درخت کهنسال و مقدس زرآباد طبق روایات گذشتگان قبل از شهادت امام حسین (ع) وجود داشته و پس از شهادت آن امام و یارانش هر ساله فقط برای یکبار در صبح عاشورا خون می گرید.

مجید احمدی افزود: خونبار بودن این درخت، قدمت دیرینه‌ای دارد و در بسیاری از کتب و منابع تاریخی به آن اشاره شده است.

وی اضافه کرد: وجود این درخت و خونباری آن موجب تشکیل دسته های عزاداری با شور و شعف ویژه ای می شود به گونه ای که در روزهای تاسوعا و عاشورا به اوج شور و جوش خود می رسد.

احمدی گفت: برای مشاهده این واقعه، هرساله روستای زرآباد الموت پذیرای گردشگران زیادی است که از شهرهای مختلف راهی الموت، بقعه متبرکه امامزاده علی اصغر (ع) و درخت خونبار می شوند.

وی با اشاره به عزاداری های ویژه گرد این درخت، گفت: پس از پایان مراسم عزاداری و سینه‌زنی در روز تاسوعا، جمعیت حاضر در امامزاده، سحرگاه روز عاشورا دور درخت جمع می‌شوند و به خواندن مرثیه و عزاداری می‌پردازند در این زمان، صمغ قرمز رنگی از برخی شاخه‌های این درخت چنار به آرامی شروع به تراوش می‌کند.

احمدی گفت: منتظران پس از سرازیر شدن این خون با اشتیاق، خود را به پای درخت رسانده تا خون چکیده را برای تبرک به دستمالی آغشته کرده به همراه داشته باشند.

گریه درخت خونبار زرآباد هرساله در سپیدده دم عاشورا اتفاق می افتد

یکی از اهالی این روستا که خود و پدرش برای چندمین بار شاهد جاری شدن صمغ قرمز رنگ از این درخت در روز عاشورا بوده اند با تایید این موضوع می گوید: روایتی در این باره مطرح است که بعد از شهادت امام حسین(ع) پرنده ای بالش را به خون شهدا آغشته می کند و بر روی شاخسار درخت می نشیند و همه ساله از اذان صبح تا ظهر عاشورا از یکی از شاخسارهای درخت چنار، طبق باور عامه مردم، خون جاری می شود.

سید حسین بی نیاز گفت: البته این خون واقعی نیست و خونآبه یا شیرآبه ای به رنگ خون است.

وی افزود: موردی که عجیب جلوه می کند این است که این واقعه، همه ساله در روز عاشورا در هرفصلی از سال چه در زمستان که سرمای شدیدی بوده و چه در تابستان اتفاق افتاده است.

بی نیاز گفت: به عنوان مثال در زمستان سال های ۸۳ یا ۸۴ در دمای منفی ۲ درجه و در حالتی که بر روی شاخه ها برف نشسته بود بعد از اذان صبح این اتفاق افتاد و صمغ قرمز رنگ از یکی از شاخه ها قطره قطره چکید درحالیکه درخت در آن موقع سال در خواب بود.

این اهل روستای زرآباد افزود: این اتفاق در فصل های دیگر همه ساله در روزهای عاشورا از اذان صبح تا اذان ظهر به صورت مکرر رخ داده و متوقف نشده است.

وی با بیان اینکه نکته مهم، سبک عزاداری این مراسم بوده که به ثبت میرات فرهنگی هم رسیده است، گفت: مردم در شب عاشورا از ۱۱ شب تا اذان صبح به عزاداری می پردازند و علم نمادین حضرت عباس را به جمع عزاداران می آورند و با تکرار اشعاری از جمله «این علم کیست که بی صاحب است» دور امامزاده که درخت چنار هم در مجاورت آن قرار دارد می چرخانند و شور می گیرند.

بی نیاز افزود: این کار تا آنجا ادامه می یابد که خیلی ها بی هوش می شوند و از شور و غلیان احساسات عزاداران درخت به گریه می افتد و در رثای شاه شهیدان اباعبدالله الحسین با مردم همنوا می شود البته این باور عامه مردم است.

وی در مورد روایت های مطرح شده در مورد چنار خونبار زرآباد، افزود: در کتاب ها داستان های شگفت علامه دستغیب، نوشته های آیت الله موسی زرآبادی و تالیفات آیت الله مرعشی نجفی به این درخت اشاره شده است و چندین بار از حوزه علمیه قم کارشناسانی برای بررسی به زرآباد سفر کرده اند و موضوع تایید شده که خون واقعی نیست ولی هرساله در سپیدده دم عاشورا اتفاق می افتد.

کارکرد اجتماعی واقعه چنار خونبار زرآباد برجسته است

یک کارشناس و پژوهشگر میراث فرهنگی استان قزوین در این باره نظر متفاوتی ارایه کرده می گوید: من سه سال شب عاشورا در این مکان حضور داشتم ولی جاری شدن ماده قرمز رنگ شبیه خون را از این درخت مشاهده نکردم.

مجتبی عباسی اضافه کرد: چیزی که اهمیت دارد مراسمی است که همان لحظه در پای درخت انجام می شود و سینه زنی به اوج خود می رسد و اهالی می گویند عزاداری جوش گرفته است.

وی گفت:ما از این مراسم، گزارش تهیه کرده و آن را به ثبت ملی هم رساندیم که از اهمیت زیادی برخوردار است.

این کارشناس میراث فرهنگی گفت: من به باورهای موجود درباره این درخت کاری ندارم ولی پژوهشگر و مردم شناس هستم و به چشم خود، جاری شدن صمغ قرمز رنگ را از درخت ندیده ام ولی گزارش هایی را در این باره دیده و خواند ه ام.

عباسی اضافه کرد: چیزی که اهمیت دارد این مراسم از قدیم در ادبیات عامیانه این منطقه، خود شهر قزوین و استان وجود داشته و اشعاری از قبیل "امروز در زرآباد، خون حسین زند جوش" مطرح بوده است و سابقه طولانی دارد.

وی گفت: اگرچه جاری شدن این ماده از یک درخت آن هم همزمان با روز عاشورا را به لحاظ عقلی و منطقی نمی توان پذیرفت ولی از لحاظ شرعی بسیاری به آن اعتقاد و باور دارند.

عباسی اضافه کرد: آنچه در خصوص این درخت وجود دارد کارکرد اجتماعی آن است که از نظر اقتصادی و اعتقادی مهم و موثر بوده و نشانگر میزان اعتقاد و عشق مردم این دیار به اهل بیت (ع) و سرور و سالار شهیدان امام حسین علیه السلام است.

برآیند:

درخت کهنسال زرآباد در الموت به اعتقاد اهالی از سپیده دم تا ظهر عاشورا صمغی قرمز رنگ شبیه خون را از شاخسارهای خود جاری می کند گویا در عزای اباعبدالله الحسین و یاران با وفایش خون می گرید.

طی بررسی صورت گرفته، اهالی به این موضوع باور و یقین قلبی دارند که هرساله همزمان با عاشورای حسینی تکرار می شود هرچند به اعتقاد برخی کارشناسان ممکن است چنین نباشد.

به هرروی واقعیت یا شایعه بودن این ماجرا نشانگر عشق و ارادت مردم منطقه به خاندان عصمت و طهارت به ویژه امام حسین (ع) است که در غم شهادت سیدالشهدا به سوگواری می نشینند و تمام اجزای عالم و کائنات را نیز در عزای ثارالله گریان و سوگوار می بینند.