تاثیر «معیشت» بر «اعصاب و روان» جامعه/ نیمی از ایرانیان زیر خط فقر هستند، ۳۴ درصد خشمگین

«هر که از کسب اعراض نماید نه اسباب معیشت خویش تواند ساخت و نه دیگران در تعهد تواند داشت». معیشت، که در فرهنگ دهخدا گذران، رزق و روزی معنا شده است، اصلی‌ترین و حداقلی‌ترین نیاز اقتصادی یک جامعه برای زندگی است که حال ایرانیان باید آن را از چنگ تورم بیرون بکشند.

به گزارش دیده‌بان ایران، فشار معیشتی برآمده از تحریم‌ها و جنگ اقتصادی در سالیان اخیر و همچنین بی دقتی و شاید بی کفایتی برخی از مسؤولان اقتصادی عاملی شده تا شکاف طبقاتی در ایران امروز بیشتر و بیشتر شود و بخش زیادی از مردم در مسیر پرشتاب حرکت به سوی خط فقر را تجربه کنند.

میادین که صبح تا شب، در گرما و سرما مملو از کارگرهای فصلی برای کسب درآمد‌های احتمالی است، خیابان‌هایی که محل اعتراضات صنفی معلمان، بازنشستگان و کشاورزان شده و چهار‌راه‌هایی که وسیله تکدی‌گری کودکان...؛ همه اینها از در خطر افتادن معیشت جامعه ایران خبر می‌دهند.

نیمی از ایران زیر خط فقر زندگی می‌کنند؟!

سازمان تامین اجتماعی چند ماه پیش گزارش داد که دست‌کم ۳۰ درصد از جمعیت ایران، اکنون زیر «خط فقر» زندگی می‌کنند. آمارهای غیر رسمی اما می‌گویند که این بخش از جمعیت ایران به ۵۰ درصد از کل جمعیت کشور می‌رسد، یعنی چیزی در حدود ۴۲ میلیون نفر ایرانی.

طبق بررسی‌های غیر رسمی خط فقر در ایران به 12 میلیون تومان رسیده است؛ خط فقری که کارگران روز به روز از آن بیشتر فاصله می‌گیرند و باید با درآمد حداکثری 4 میلیون تومانی زندگی خود را بگذرانند.

اتخاذ سیاست‌های نابخردانه در حوزه اقتصادی و در کنار آن بحران‌های جهانی مانند همه‌گیری کرونا و پس از آن حمله نظامی روسیه به اوکراین معیشت خانوار‌های ایرانی را هدف گرفته‌است و طبق بررسی‌های کارشناسانه سال 1401 برای معیشت خانوارهای ایرانی سخت‌ترین سال پس از جنگ جهانی است.

به گفته «یوزف شومپیتر» فضا مسموم و غم‌آلود است و به گفته سعدی در و دیوار گواهی می‌دهند کاری هست؛ هر کجا را نگاه کنید افرادی را می‌بینید که با شکم گرسنه سر بر روی سنگ‌فرش گذاشته‌اند و این چشم‌انداز نه تنها برای اقشار متوسط و فقیر جامعه رنج‌آور است؛ بلکه برای ثروتمندان و 4 درصدی‌های جامعه نیز دردناک است و کسی نمی‌تواند در این جامعه از عامل خشونت فرار کند.

جایگاه نگران‌کننده ایرانیان در میان عصبانی‌ترین مردم جهان

موسسه گالوپ بر پایه بررسی خود در سال ۲۰۲۱ و اوایل سال ۲۰۲۲ رتبه‌بندی تازه عصبانی‌ترین مردم جهان را منتشر کرد.

نتایج این گزارش که بر اساس روش نمونه‌‌گیری در میان جمعیت بزرگسال دارای ۱۵ سال و بیشتر در ۱۲۲ کشور و منطقه جهان و از طریق مصاحبه‌های تلفنی و حضوری به دست آمده، نشان می‌دهد که نزدیک به نیمی (۴۹ درصد) از مردم لبنان در آستانه زمانی که مورد پرسش قرار گرفته‌اند، حجم بالای احساسات منفی ناشی از خشمگینی و عصبانیت را تجربه کرده‌ و از این نظر در صدر رتبه‌بندی جهانی گالوپ قرار گرفته‌اند.

در این رتبه‌بندی پس از لبنانِ صدرنشین، چهار کشور همسایه ایران قرار دارد. ترکیه (۴۸ درصد) ، عراق (۴۶ درصد) ، ارمنستان (۴۶ درصد) و افغانستان (۴۱ درصد) به ترتیب جایگاه دوم تا پنجم خشمگین‌ترین مردم جهان را به خود اختصاص داده‌اند.

در این بررسی ایرانی‌ها پس از سیرآلئون، مالی و اردن در رتبه نهم قرار گرفته‌اند. به طوری که ۳۴ درصد ایرانی‌های شرکت کننده در مصاحبه موسسه گالوپ عنوان کرده‌اند که اخیرا به شدت خشمگین و عصبانی شده‌اند.

معیشت اصلی ترین عامل تاثیرگذار بر خشونت

در همین رابطه امان‌الله قرائی مقدم، جامعه‌شناس، در خصوص تاثیر وضعیت معیشتی بر اعصاب و روان گفت: بنده از قول یکی از جامعه شناسان و روان‌شناسان اجتماعی به نام «فردریک هرزبرگ» می‌توانم بگویم که تامین نیاز‌های فیزیولوژیک و پس از آن امنیت و تعلق از عوامل حفظ الصحه هستند به این معنا که سلامت جسمی، روحی و روانی، زندگی و اعتدال به این عامل اقتصادی خانواده که مهمترین آن امروز تامین معاش است بستگی دارد.

این جامعه‌شناس در ادامه افزود: زمانی که حس امنیت تامین معاش از یک جامعه گرفته می‌شود عوامل متعددی چون بروز خشونت، دعوا، طلاق و جرم جنایت بالا می‌رود چراکه به قول «آبراهام مازلو» این نیاز اساسی و پایه جامعه است و هر جامعه‌ای ابتدا نیاز اقتصادی دارد و زمانی که این نیاز به خطر می‌افتد همه چیز را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

قرائی مقدم با اشاره مصداقی به وضعیت معیشتی کنونی مردم گفت: متاسفانه امروزه در جامعه ما معیشت افراد در خطر افتاده است؛ مصرف سرانه هر ایرانی برای گوشت 3 کیلوگرم است و یک جوان در یک روز کمتر از 10 گرم می‌تواند گوشت مصرف کند. در نتیجه اصلی‌ترین عامل بروز خشونت و ایجاد فضای متشنج در جامعه اقتصاد است اما تنها عامل نیست؛ عوامل دیگری از قبیل برخورد‌ها، ناروایی، محدودیت‌ها و محرومیت‌ها نیز بر ایجاد چنین فضایی تاثیرگذار هستند.

موسیقی، آخرین مأمن برای دردمندان

این جامعه‌شناس در ادامه در پاسخ به این پرسش که چرا برخی از فقیر‌ترین جوامع کماکان از عامل خشونت در امان مانده‌اند گفت: موسیقی عامل شادی و نشاط است؛ مردم هند به قدری فقیر هستند که قابل تجسم نیست، در کنار خیابان متولد می‌شوند، بزرگ می‌شوند و سپس می‌میرند اما شادی و نشاط در آن جامعه یک اصل است و آن را می‌توان از فیلم‌های آنها نیز دریافت اقتصاد اصل است اما در جامعه‌ای مانند هند آزادی یکی از عوامل شادی‌آوراست و محدودیت‌ها و محرومیت‌های کمتری دارد.