وضعیت 8 روستای حاشیه سد گتوند که زیر آب رفتند + تصاویر و ویدئو

نادره وائلی‌زاده- آب دریاچه سد گتوند بالاتر آمده است. حالا همه خانه‌های روستای «تلخاب تاجدین» در مسجدسلیمان هم زیر آب رفته و روستای «پرنوشته» در محاصره کامل آب است. 

به گزارش اعتماد، ارتفاع آب در دریاچه سد گتوند از ابتدای امسال کم‌کم بالا آمد و هشت روستا در شهرستان‌های لالی و مسجدسلیمان در شمال خوزستان را زیر آب مدفون کرد. روستاهای «پابرآفتاب»، «تنگ‌هلیل»، «رگ‌هلیل»، «گل‌انبار»، «چال‌ناک»، «چم‌لوند»، «تلخاب تاجدین» و «پرنوشته» در دو طرف دریاچه سد، دوباره زیر آب رفته‌اند که گزارش آن با عنوان «فریاد زیر آب» پیش‌تر در «اعتماد» منتشر شد. تصاویر جدیدی که از روستای تلخاب تاجدین به «اعتماد» رسیده نشان می‌دهد که آب دریاچه نسبت به هفته گذشته بالاتر آمده و وارد خانه‌های بالادست‌تر هم شده و اکنون همه روستا غرق شده است. 

جمعیت هلال احمر خوزستان بعد از حدود یک ماه از آبگرفتگی روستاها، نخستین گزارش خود را عصر پنجشنبه ارایه داده و از اعزام گروه امدادی به روستای تلخاب تاجدین در مسجدسلیمان به دلیل آبگرفتگی خبر داده اما هیچ صحبتی درباره وضعیت سایر روستاهای گرفتار سیلاب سد گتوند به میان نیاورده است. بنا بر گزارش روابط‌عمومی هلال‌احمر خوزستان، «امروز پس از اطلاع از بالا آمدن پساب سد گتوند، ارزیابی انجام و عوامل امدادی آمادگی لازم را برای پوشش امدادی، توزیع اقلام زیستی و اسکان اضطراری روستاییان اعلام کردند که در همین راستا پنج خانوار در روستای تلخاب اسکان داده شدند. هلال احمر تا پایان وقت پنجشنبه پوشش لازم را انجام خواهد داد.»

قربانی  سیلاب

سد گتوند در 10 کیلومتری گتوند قرار دارد که در مردادماه 1391 با وجود انتقادات کارشناسان و فعالان محیط زیست افتتاح و به عنوان «فاجعه ملی» مشهور شده است. این سد امسال بعد از چند خشکسالی، 98 درصد از حجم مخزنش پر شده و ارتفاع آب در دریاچه سد، به بیشترین حدش رسیده است. تراز آب در سد گتوند اکنون بیش از 230 متر و حجم آب پشت سد 4.7 میلیارد مترمکعب است که حداکثر تراز نرمال سد است. سد گتوند در زمان آبگیری 41 روستا را به زیر آب برد، بدون آنکه تعدادی از روستاها به تملک وزارت نیرو درآمده باشد. این روستاها در زمان ترسالی، با بالا آمدن تراز آب در مخزن سد شاهد آبگرفتگی و غرق شدن خانه و مزارع خود هستند. چنانکه در یک ماه گذشته 6 روستای لالی و مزارع گندم‌شان زیر آب رفته‌اند. در روزهای اخیر انتشار ویدیوهایی از آبگرفتگی روستای تلخاب تاجدین و به زیر آب رفتن خانه‌ها با واکنش‌های بسیاری مواجه شده است. 

یونس داوودی از اهالی روستای تلخاب تاجدین به «اعتماد» می‌گوید: «آب سد گتوند، حالا وارد خانه‌های بالادستی هم شده و حیاط و اتاق‌ها را پر کرده. سقف یکی از خانه‌ها ریخته، وسایل منزل‌مان خراب شده و برخی را هم جابه‌جا کردیم. امسال با توجه به بارندگی‌ها، محصول گندم پرباری داشتیم که نتوانستیم همه آن را برداشت کنیم و بخش زیادی از آن زیر آب ماند و از بین رفت. تردد ما با قایق است و یک جاده از پشت روستا هم وجود دارد که مسیر دورتری دارد. چون در محاصره آب هستیم، نتوانستیم به روستای پرنوشته برویم اما اهالی می‌گویند که آب در آنجا هم بالا آمده و برق‌شان را قطع کرده‌اند.» 

در سال‌های 1398 و 1399 نیز که بارندگی زیاد بود، مخزن سد گتوند حداکثر آبگیری را داشت و روستاهای آب ماهیک و مسجدسلیمان را به زیر آب برد و خسارت‌های زیادی به اهالی وارد کرد. 

داوودی می‌گوید: «با این اوصاف تا یک ماه دیگر شرایط به همین صورت خواهد بود و درگیر آبگرفتگی خواهیم بود. به همین دلیل بسیاری از خانواده‌ها را به شهرهای اطراف مثل مسجدسلیمان منتقل کردیم و تنها چند خانواده برای مراقبت از احشام و وسایل باقی مانده‌اند که در چادر زندگی می‌کنند. 40 راس گوسفند در این آبگرفتگی تلف شدند و مابقی گاو و گوسفند و گاومیش‌ها را به مناطق بالادست‌تر بردیم.» 

او با بیان اینکه هیچ هشداری به اهالی روستا درباره آبگرفتگی داده نشده بود، ادامه می‌دهد: «هیچ‌کدام از مسوولان به سراغ ما نیامده. فقط هلال‌احمر صبح پنجشنبه برای بررسی آمد و غروب هم مقداری مواد خوراکی و پنج چادر برای‌مان آوردند و گفتند که چادرها را بعدا باید پس بدهیم.»

داوودی می‌گوید: «روستای تلخاب تاجدین 15 خانوار دارد. به اهالی گفته شده که این روستا در حریم سد قرار دارد اما پولی بابت خرید زمین‌ها و خانه‌های‌مان تاکنون دریافت نکردیم و همه مکاتبات و شکایت‌های ما هم بی‌نتیجه مانده است. بارها درخواست کردیم که برای ما شهرک جدیدی بسازند تا به آنجا نقل‌مکان کنیم، حتی حاضریم زمین آن را خودمان بدهیم، اما گوش شنوایی نبود. حالا بعد از پیگیری‌ها و مراجعات مکرر به فرمانداری مسجدسلیمان قرار شد 17 خرداد هیاتی از تهران بیاید که نیامد و می‌گویند 30 خرداد خواهد آمد تا مساله تملک را حل کند و جای روستای جدید را تعیین کند.»

بلاتکلیفی  15 ساله

مسوولان سد گتوند پیش از این مدعی شده‌اند که با رعایت همه قوانین و با یک هیات کارشناسی شامل منتخب مردم، منتخب دستگاه اجرایی و مورد تایید دوطرف (مرضی الطرفین)، تملک‌ها انجام گرفته، ادعایی که اهالی روستاها رد می‌کنند. 

در سال‌های گذشته سه استاندار خوزستان در نامه‌هایی به وزرای وقت نیرو خواستار پرداخت حق و حقوق روستاهای حاشیه سد گتوند شده‌اند. در چند مصوبه استانداری و فرمانداری نیز بر ساخت شهرک به عنوان جایگزین روستاها تاکید شده. همچنین فرمانداری لالی در یکی از مکاتبات خود در تاریخ آبان 96 اعلام کرده که «خسارت وارده به 300 هکتار عرصه در روستای تلخاب تاجدین، 150 هکتار عرصه در پرنوشته و سرپر، 141 هکتار عرصه در گاورا لب رود، 400 هکتار عرصه در سربیشه، 139 هکتار عرصه و اعیان در رگ‌هلیل جبران نشده، همچنین 6میلیارد تومان طبق مدارک کارشناسی شده و ادعای مالکان در روستای گلزاری پابرآفتاب و تنگ‌هلیل به مالکان پرداخت نشده است.»

پیمان مولایی سرپرست فرمانداری مسجدسلیمان از بررسی موضوع توسط یک تیم کارشناسی امور حقوقی وزارت نیرو خبر داده و به ایسنا گفته است: «در خصوص آبگیری همه هشدارها داده شده و حتی جلسه هماهنگی با تعدادی از اهالی روستا برگزار کرده‌ایم.» به گفته او، «از سال ۱۳۸۸ که بحث تملک در اطراف سد گتوند انجام شد، عمده زمین‌ها و خانه‌ها خریداری شد اما چند خانواده به دلیل اختلافات حقوقی و به دلیل اینکه روی قیمت به توافق نرسیده‌اند، در روستا باقی مانده‌اند.» 

حمید جهان‌بین معاون فرمانداری مسجدسلیمان نیز به «اعتماد» می‌گوید: «طبق گزارشی که بخشداری داده، هلال احمر عصر پنجشنبه مقداری اقلام خوراکی و چادر برای روستای تلخاب تاجدین آورده و قرار است یک موتور برق به صورت موقت بیاورد. ما به اهالی اعلام کردیم که برای جابه‌جایی روستا به محل جدید در خارج از حریم سد و گرفتن کد روستایی آمادگی داریم، اما برای گرفتن حق و حقوق‌شان باید از جای دیگری پیگیری کنند. 

مکاتبات بسیاری با استانداری، سازمان آب و برق، مدیریت سد گتوند و مدیریت بحران استانداری انجام شده و جلسات متعددی نیز برگزار کردیم که هیچ‌کدام به نتیجه نرسیده. در مورد اخیر، از مدیریت سد گتوند درخواست کردیم که اقدام فوری برای پایین آوردن سطح آب انجام دهند که روستاها دچار مشکل نشوند و خطرات احتمالی را هم بررسی و رفع کنند.»

عکس و فیلم: یونس داوودی