ایران در تخت بیمارستانی هم از ترکیه عقب افتاد

نظام سلامت عمومی؛ اولین و شاید یکی از بزرگ‌ترین قربانی‌های دولت‌ها در دو دهه اخیر در ایران بوده است.

به گزارش روزنامه اینترنتی فراز، قربانی کمبود منابع دولت و کسری بودجه دولت. در این میان یکی از ملموس‌ترین شاخص‌ها در نظام سلامت عمومی، سرانه تخت‌های بیمارستانی است که آما‌رها حاکی از عقب‌ماندگی نگران کننده ایران طی دو دهه گذشته دارد.

البته باید توجه داشت که کیفیت نظام سلامت عمومی با در نظر گرفتن طیف گسترده‌ای از عوامل، از جمله فرآیند مراقبت (مثل اقدامات مراقبت پیشگیرانه، مراقبت ایمن)، دسترسی (قیمت اقتصادی و به موقع)، کارایی اداری و برابری تعیین می‌شود.

تخت‌های بیمارستانی شامل تمام تخت‌هایی است که به طور منظم نگهداری می‌شوند و برای استفاده در دسترس هستند.

این تخت‌ها شامل تخت در بیمارستان‌های عمومی، بیمارستان های اعصاب و روان و سوء مصرف مواد، و سایر بیمارستان‌های تخصصی هستند. 

این موضوع در ایران و البته جهان در دوران همه‌گیری کرونا بیش از پیش مورد توجه قرار گرفت و نبود تخت برای بستری شدن بیماران در شهرهای مختلف کشور توجه بسیاری را جلب کرد و منجر به راه اندازی بیمارستان‌های صحرایی شد.

طبق آمار سازمان بهداشت جهانی، در ایران سال ۱۳۷۹ آمار تخت‌های بیمارستانی به ازا هر هزار نفر، ۱.۵ بوده است. تا سال ۱۳۸۶ این آمار به ۱.۷ نیز رسیده است اما در دو سال بعدی به ۱.۳ کاهش پیدا کرده است.

سال ۱۳۸۹ آمارها به ۱.۷ تخت به ازای هر هزار نفر رسید اما از سال ۹۲ بار دیگر آمارها به ۱.۵ سقوط کرد.

یعنی پس از ۱۰ سال، در سال ۹۲ به لحاظ سرانه تخت بیمارستانی ایران هیچ پیشرفتی نداشته است و طبق آخرین آمار سازمان بهداشت جهانی در سال ۹۶ نیز این آمار تغییری نکرده است. 

طبق آخرین‌ آمار ها نیز سرانه تخت بیمارستانی اران به ۱.۸ رسیده و تعداد تخت‌ها در سراسر کشور حدود ۱۵۰ هزار مورد است. در این میان طبق آمار سازمان برنامه و بودجه بیش از ۲۷ هزار مورد از این آمار مختص تهران است اما فقط ۱۱ هزار و ۷۰۰ تخت آن تحت پوشش خدمات دولتی است.

در کشورهای OECD (عضو سازمان همکاری و توسعه اقتصادی)، به طور متوسط ​​۴.۴ تخت بیمارستانی به ازای هر هزار نفر در سال ۲۰۱۹ وجود داشته است.

بر اساس آماری که در سایت داده‌های OECD وجود دارد در صدر این کشورها، شرق آسیایی‌ها یعنی ژاپن (۱۲.۸ تخت به ازای هر هزار نفر) و کره جنوبی (۱۲.۴ تخت در هر هزار نفر) قرار دارند.

همچنین بیش از نیمی از کشورهای OECD بین ۳ تا ۸ تخت بیمارستانی به ازای هر هزار نفر را گزارش کرده‌اند که کمترین میزان آن در کلمبیا، کاستاریکا و مکزیک با یک تخت بیمارستانی به ازای هزار نفر است.

در میان کشورهای شریک OECD، هند و اندونزی نیز تخت‌های نسبتا کمی دارند.

ترکیه همسایه ایران که در دو دهه اخیر توانسته تحولات مثبتی را رقم بزند در این بخش نیز اوضاع قابل قبولی دارد و در کنار کشورهایی مثل اسپانیا و هلند ۳ تخت بیمارستانی به ازای هزار نفر را گزارش کرده است.

نکته قابل توجه اینجاست که از سال ۲۰۰۹ (۱۳۸۸)، تعداد تخت‌های سرانه تقریباً در همه کشورهای OECD کاهش یافته است.

بیشترین کاهش در فنلاند با کاهش بیش از ۵۰ درصد رخ داد که عمدتاً بر تخت‌های مراقبت طولانی‌مدت و تخت‌های مراقبت‌های روانی تأثیر گذاشت.

نرخ اشغال تخت بیمارستان اطلاعات تکمیلی را برای ارزیابی ظرفیت بیمارستان ارائه می‌دهد. میزان اشغال بالای تخت‌های بیمارستانی می‌تواند نشانه‌ای از در معرض خطر بودن نظام سلامت کشور باشد.

تخت‌های ICU برای بیماران بدحال که نیاز به مراقبت‌های پزشکی و پرستاری ویژه دارند در نظر گرفته می‌شود. همچنین طبق تعاریف جهانی تخت های ICU بر اساس سطح مراقبت های ارائه شده به بیمار طبقه بندی می‌شوند.

معمولاً این موضوع به سه سطح تقسیم می شود که سطح ۳ شدیدترین  و سطح یک وضعیت بهینه را ارائه می‌دهد. داده‌های تخت‌های ICU سه سطح را پوشش می‌دهد. البته در انگلستان (بریتانیا)، لتونی و ایرلند، این داده‌ها فقط شامل تخت‌های مراقبت‌های ویژه (سطوح ۲ و ۳) می‌شوند.

علی‌رغم تفاوت‌هایی در تعریف، به‌طور متوسط ​​در ۳۴ کشور (OECD)  ۱۴.۱ تخت مراقبت‌های ویژه به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت در سال ۲۰۱۹ وجود داشته است.

جمهوری چک (۴۳ تخت به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت) و استونی (۳۸ تخت در هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت) بیشترین تعداد تخت ICU را قبل از همه گیری داشتند. 

دولت سیزدهم نیز با وجود کسری بودجه حتی بعید است که بتواند به وعده‌های ساخت سالی یک میلیون مسکن خود برسد و بدیهی است که حوزه سلامت که متاسفانه در میان دغدغه‌های اصلی دولت جایی ندارد، در پیوند با تبدیل نشدن به مطالبه همگانی در سیاست‌گذاری‌‌های اقتصادی قربانی خواهد شد.