جان‌هایی که به خاطر فقدان امکانات و سهل‌انگاری از دست می‌رود

صبح روز شنبه و در شرایطی که توجه افکار عمومی ایرانیان بیشتر معطوف ماجرای صف‌های طویل در برابر پمپ‌بنزین‌ها و موضوع دیدار بن سلمان با امیر عبداللهیان بود، اخباری روی خروجی خبرگزاری‌ها قرار گرفت که هرچند کمتر مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفت، اما از یک نارسایی بزرگ و یک درد جانکاه حکایت می‌کرد؛ آمار 4 نفره شهدای پلیس تنها طی یک روز مساوی است با داغدارشدن 4 خانواده؛ تنها شدن 4 همسر؛ داغدار شدن مادران و پدران و خواهران و برادران و یتیم شدن فرزندان بسیاری که از روز و روزگاری پدر و مادر، یا برادرشان از خانه خارج شده‌اند اما هرگز به خانه بازنگشته‌اند.

به گزارش اعتماد، ساعت حول و حوش 6و 30دقیقه صبح بود که خبر رسید 2نفر از ماموران نیروی انتظامی در درگیری با یک قاتل شهید شده‌اند. استوار یکم امیر حسین‌زاده احمدی، گروهبان یکم، محمد احسان شفیعی 2تن از ماموران کلانتری 16اصفهان به دلیل تلاش برای افزایش امنیت عمومی و دستگیری یک قاتل، مجروح شده و دقایقی بعد به دلیل افزایش شدت جراحات به شهادت می‌رسند. ساعاتی پس از این خبر، شهادت یک سرباز پلیس به دست یک سارق سابقه‌دار رسانه‌ای شد. این‌بار رامین جوکار سرباز وظیفه نیروی انتظامی در استان فارس در زمان انتقال یک سارق سابقه‌دار به دادگاه با حمله او مواجه شده و به دلیل تیراندازی سارق، به شهادت می‌رسد. سومین خبر اما از مسجدسلیمان مخابره شد؛ استوار یکم سعید پویان در درگیری با سارقان مسلح در مسجدسلیمان به شهادت می‌رسد.

خط خبری همه این رخدادهای تلخ که تنها در یک روز باعث شهادت 4جوان نیروی انتظامی می‌شود، فقدان امکانات کافی و پیش‌بینی‌های لازم برای حفاظت از نیروهایی است که در سرما و گرما و در سخت‌ترین شرایط تلاش می‌کنند امنیت را در شهرها و مناطق مختلف کشور برقرار ساخته و در برابر اشرار و بزهکاران بایستند. در کنار این اخبار، ‌موضوع حملات تروریستی به پاسگاه‌های مرزی کشور و شهادت و زخمی شدن جوانان ایرانی در مرزها، هر از گاهی در فضای رسانه‌ای کشور بازتاب پیدا می‌کند. بدون اینکه مسوولان و متولیان امر، تلاشی برای پایان دادن به این نوع رخدادهای تلخ و افزایش ظرفیت آموزشی و حرفه‌ای نیروهای نظامی و انتظامی کشور صورت دهند.

اردیبهشت‌ماه سال جاری بود که علی بهادری‌جهرمی، سخنگوی دولت در صفحه شخصی‌اش نوشت: «لایحه اصلاح قانون وظیفه عمومی طی مراحل قانونی در دستور کار دولت قرار گرفته است؛ گسترش مفهوم وظیفه عمومی به امور فرهنگی، فناوری و اقتصادی، تغییر در معافیت‌ها و معاف شدن مشمولان مازاد به تشخیص ستاد کل، از مواردی است که در لایحه درنظر گرفته شده است.» پس از انتشار این توییت اما خبر تکمیلی درباره این ضرورت منتشر نشده است و طرح‌هایی چون حجاب و عفاف، طرح صیانت، قانون جدید انتخابات و... بیشتر در تیررس توجه دولت و نمایندگان قرار گرفت.

کمبود نیرو چه تاثیری بر عملکرد ماموران ناجا دارد؟

کمبود تعداد پاسگاه‌ها و کلانتری و همچنین کمبود ماموران پلیس جدا از مشکلات امنیتی که برقراری نظم و امنیت داخل کشور به وجود می‌آورد سبب می‌شود تا بر نیروهای فعلی فشار مضاعف کاری وارد شود. عملکرد درست یک مامور پلیس جدا از تجهیزات و آموزش‌های مخصوص به مدت زمان فعالیت و ماموریت‌های او بستگی دارد؛ چراکه یک مامور تجسس کلانتری با در نظر گرفتن تمامی امکانات و تجهیزات مناسب زمانی می‌تواند در موقعیت‌های حساس به درستی تصمیم بگیرد که آرامش جسمی و روحی مناسبی داشته باشد. در ماجرای دلخراش شهادت‌های اخیر نیروهای انتظامی در استان‌های فارس، خوزستان و ... جدا از بحث‌هایی که به ضعف قانون و نداشتن تجهیزات مناسب اشاره دارد باید کمبود تعداد ماموران پلیس و فشار مضاعف بر آنها هم موردنظر قرار بگیرد.

سردار مهدی معصوم‌بیگی در گفت‌وگو با مهر در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه در مقایسه با استاندارد جهانی تعداد ماموران پلیس برای یک کشور چقدر فاصله داریم، گفت: اگر با استاندارد جهانی که می‌گوید به ازای هر هزار نفر، ۵ تا ۹ مامور وجود داشته باشد، مقایسه کنیم، باید بگویم فاصله معناداری با این استاندارد داریم. یک استاندارد دیگر هم وجود دارد که می‌گوید در هر شهر یک کلانتری و در هر دهستان، یک پاسگاه وجود داشته باشد. ما در ایران ۵۰۰۰ شهر و دهستان داریم اما ۳۰۰۰ کلانتری و پاسگاه داریم که با این استاندارد هم فاصله معناداری داریم.

تعیین‌تکلیف سربازی حرفه‌ای

سال‌هاست که ضرورت استفاده از سربازی حرفه‌ای در فضای عمومی کشورمان و مجلس طرح شده اما مانند بسیاری از ضرورت‌های دیگر در هزار توی طرح‌های نیمه‌تمام مجلس باقی مانده است. پس از شهادت 4تن از نیروهای نظامی کشور، برخی کارشناسان در فضای مجازی با طرح این پرسش که آیا بهتر نیست، مجلس به جای پرداختن به اموری چون طرح حجاب و عفاف ‌فیلترینگ و... درخصوص طرح‌هایی چون، سربازی حرفه‌ای که با جان و سلامتی جامعه و جوانان کشور سر و کار دارد تصمیم‌گیری شود؟ از سال 98 بود که سال کارزاری با عنوان «لغو سربازی اجباری و شکل‌دهی به سربازی حرفه‌ای» در شبکه‌های اجتماعی مطرح شد. بسیاری از نامزدهای انتخابات مجلس یازدهم و سپس نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری 1400 قول دادند که پس از حضور در مجلس و دولت این طرح را در اولویت برنامه‌های خود قرار دهند، اما در شرایطی که مجلس به ماه‌های پایانی عمر خود رسیده و دولت سیزدهم 2سال فعالیت را پشت سر گذاشته، هنوز نشانه‌هایی از این تصمیم نمایان نشده است. آن زمان اعلام شد حدود 3میلیون نفر مشمول غایب در کشور وجود دارند که از بسیاری خدمات اجتماعی محروم هستند و اصلاح این قانون می‌تواند تبعات مثبتی در جامعه داشته باشد.

ازسوی دیگر ایجاد ساختار حرفه‌ای در سربازی و نیروی انتظامی باعث خواهد شد تا نیروهایی حرفه‌ای، کارآمد و کاربلد در نیروهای نظامی و انتظامی حضور پیدا کنند. در این صورت با هر حمله تروریستی خبر شهادت تعدادی از سربازان و نیروهای کادری ایرانی مخابره نمی‌شود و داغی به دل خانواده‌های ایرانی نمی‌نشیند. در طرح سربازی حرفه‌ای، طول مدت سربازی مشمولان نظام وظیفه از 2سال به 5سال افزایش پیدا می‌کند. در این بازه زمانی نیروها با آخرین متدهای رزم و نبرد آشنا شده و آماده رویارویی با هر نوع مواجهه‌ای می‌شوند. در شرایط فعلی اما نیروهای نظامی کشور فاقد ابزارهای مهارتی و امکانات لازم برای برخورد با اشرار و بزهکاران هستند.

رانت حاکم بر سربازی اجباری

اما چرا این ضرورت مهم در پیچ و خم برخوردهای سیاسی و جناحی، مسکوت باقی مانده است؟ حشمت فلاحت‌پیشه، رییس پیشینِ کمیسیون امنیت ملی مجلس، اجرا نشدنِ طرح «سربازی حرفه‌ای» را به‌علت رانت موجود در «سربازی اجباری» می‌داند و درباره آن می‌گوید: «متاسفانه بر سربازی اجباری، رانت حاکم شده است و مسوولانی که مخالفِ داوطلبی‌شدن سربازی و سربازی اختیاری هستند، فرزندان‌شان را به سربازی اجباری نمی‌فرستند و این فرزندان مردم عادی هستند که به سربازی اجباری فرستاده می‌شوند، جان و مال آنها به خطر می‌افتد و بدونِ آموزش در مقابل دشمنان حرفه‌ای قرار می‌گیرند.»

حشمت فلاحت‌پیشه در ادامه درباره سربازی اجباری گفت: «متاسفانه طرح سربازی اختیاری و سربازی حرفه‌ای صورت نگرفت و معتقدم تصمیم‌گیرندگان سربازی اجباری فرزندان مردم، افراد بی‌دغدغه‌ای هستند که فرزند خودشان به سربازی اجباری نمی‌رود و اگر هم برود در بهترین مکان‌ها سربازی می‌رود و در گروه سربازان خاص هستند. در زمان ریاستم در کمیسیون امنیت ملی، با حضور در مناطق مرزی شاهد آخرین سربازان کشور در مرزها بودم و معتقدم آنها مظلوم‌ترین خدمتگزاران به مردم بودند. متاسفانه سن اغلب این سربازان که کشته می‌شوند نزدیک به ۱۹ سال است. این سربازان متاسفانه مجبور به درگیری و چالش با قاچاقچیان حرفه‌ای می‌شوند و حتی در معرض تهدیدات انتظامی و امنیتی قرار دارند.»

پیرهادی: سربازی حرفه‌ای می‌شود

براساس اعلام نایب‌رییس کمیسیون تلفیق برنامه هفتم توسعه، سربازی حرفه‌ای قرار است در متن این برنامه گنجانده شود. پیرهادی با بیان اینکه کمیسیون تلفیق برنامه هفتم با حرفه‌ای شدن سربازی موافقت کرد، گفت: بر این اساس نیروهای مسلح مکلف به کاهش زمان خدمت، پاره‌وقت شدن خدمت سربازی و جایگزینی با دیگر عضویت‌ها در طول زمان اجرای برنامه شد. محسن پیرهادی با اشاره به جلسه کمیسیون تلفیق در 22مردادماه گفت: در سال‌های اخیر تغییر قانون نظام وظیفه به یکی از مطالبات جدی بخشی از جامعه تبدیل شده بود که در همین راستا در جلسه عصر دیروز کمیسیون تلفیق بررسی ماده ۱۰۲ لایحه با عنوان بهینه‌سازی خدمت وظیفه مورد بررسی قرار گرفت.

وی ادامه داد: با رای اعضای کمیسیون اولین گام‌های رسمی برای حرفه‌ای شدن سربازی از طریق کاهش مدت زمان، جایگزینی سایر عضویت‌ها و پاره‌وقت شدن خدمت سربازی برداشته شد؛ ستاد کل نیروهای مسلح موظف شد به منظور دفاع از استقلال، تمامیت ارضی کشور، استفاده بهینه از ظرفیت‌های ملی، ایجاد انگیزه لازم برای جوانان در انجام خدمت وظیفه و رشد، تعالی، توانمندسازی و افزایش مهارت‌های آنها نسبت به تدوین سازوکار بهینه و استحکام‌بخشی نظام خدمت وظیفه عمومی، نسبت به اصلاح مقررات ذی‌ربط ازجمله کاهش مدت خدمت وظیفه عمومی، کاهش نیاز به سرباز از طریق جایگزینی سایر عضویت‌ها، کاهش نیاز به خدمت پیوسته سربازی و پاره‌وقت نمودن خدمت سربازی برای بخشی از مشاغل سربازی به همراه الزامات آن، فرهنگ‌سازی و اقدام و به تصویب فرمانده کل قوا برساند. به گفته پیرهادی براساس رای اعضای کمیسیون تلفیق در طول سال‌های اجرای برنامه مشمولان دارای سه فرزند و بیشتر و مشمولان بالای ۳۵ سال دارای دو فرزند از خدمت سربازی معاف می‌شوند.