شیوه نامه مرگبار مدیریت آلودگی هوا؛ بچه‌ها با شاخص 400 به مدرسه رفتند با نیمی از همین شاخص در خانه ماندند!

خراسان نوشت: حتی گفتنش هم خنده دار است؛ روز شنبه هوای مشهد با هجوم جدی گرد و غبار و ریزگردها از کانون های داخلی و خارجی چنان آلوده شد که شاخص تا نزدیک عدد 400 و وضعیت فوق بحرانی و خطرناک هم رفت اما شیوه نامه کارگروه شرایط اضطراری گرد و غبار استان شرایط را طوری رقم زد که موجب شد دانش آموزان در این هوای مسموم و خطرناک به مدرسه بروند و فعالیت های آموزشی و ورزشی هم بدون هیچ محدودیتی ادامه یابد! هرچند بعد از برگزاری جلسه کارگروه شرایط اضطراری گرد و غبار خراسان رضوی، مدارس مشهد در نوبت عصر روز شنبه تعطیل شد اما نکته خنده دار ماجرا این‌جاست که همین دانش آموزانی که صبح شنبه در هوایی با شاخص حدود 350 و آلودگی شدید و خطرناک به مدرسه رفتند، روز یک‌شنبه با شاخص نصف آن عدد تعطیل شدند، چرا؟ چون ملاک تصمیم گیری ها در این شیوه نامه غلط شاخص 24 ساعته هواست و نه شاخص کنونی کیفیت هوا!

تغییر شیوه نامه مطالبه ای عاجل

هجوم دوباره و چندباره ریزگردها، چنان آلودگی شدیدی برای هوای مشهد رقم زد که انتظار می رفت تصمیم گیران استانی در اقدامی عاجل برای حفظ سلامت شهروندان تصمیم گیری اضطراری کنند اما در کمال تعجب خبری از غیرحضوری شدن آموزش دانش آموزان در نوبت صبح روز شنبه که آلودگی در شدیدترین حالت بود، نشد و دانش آموزان مجبور شدند در چنین هوای آلوده ای به مدرسه بروند!

طی امسال که دیگر ریزگردها از مهمان ناخوانده به صاحبخانه تبدیل شدند و هفته ای چند بار هوای مشهد و دیگر شهرهای استان را آلوده می کنند و به شرایط بحران می کشانند، این مدل مدیریت بحران و تصمیم‌گیری ها همیشه جای سوال داشت و مطالبه ای از سوی افکار عمومی برای اصلاح آن مطرح می شد.

در تمام این مدت وقتی از محیط زیست خراسان رضوی، مدیریت بحران استان و هواشناسی این مدل تصمیم گیری برای مدیریت بحران آلودگی هوا را پیگیری کردیم همه انگشت اتهام را به سمت شیوه نامه ای بردند که ملاک هرگونه تصمیم گیری اش شاخص 24 ساعته کیفیت هواست نه شاخص لحظه‌ای! یعنی شهروندان در روزی که هوا به شدت آلوده است اما شاخص میانگین 24 ساعته عدد پایین تری را نشان می دهد، هیچ تصمیم گیری در سطح کلان برای حفظ سلامت شان   نمی بینند و روز بعد که به طور مثال آلاینده ها و ریزگردها از هوای شهرشان رخت برمی بندد و کیفیت هوا بهتر می شود اما شاخص میانگین 24 ساعته عدد بالاتری را نشان می دهد باید اجرا کننده تصمیمات کارگروه باشند.

این شیوه نامه غلط در این آلودگی اخیر به شکل چشمگیری خود را نمایان کرد و مدل تصمیم گیری کارگروه اضطرار گرد و غبار استان صدای مردم را در آورد! یکی از شهروندان در تماس با روزنامه خراسان رضوی در این زمینه گفت: «واقعا جای تعجب است.

بچه کلاس اولی من در روز شنبه با آن شدت آلودگی هوا که حتی با چشم هم قابل تشخیص بود به مدرسه رفت و با علایم سردرد و حالت تهوع به منزل برگشت اما روز یک‌شنبه که هم شاخص هوا کاهش جدی داشت و هم از شدت آلودگی هوا کم شده بود، تعطیل شد! این چه طرز تصمیم گیری است؟

چرا سلامت بچه های ما برای تصمیم گیران اهمیت ندارد؟ واقعا چرا مدارس صبح شنبه را تعطیل نکردند؟ این قدر تصمیم گیری سخت بود؟» یکی دیگر از شهروندان که از والدین دو دانش آموز مشهدی است نیز روز گذشته در تماس با ما در این زمینه گلایه کرد و گفت: می دانم که شما هم در گذشته گزارش های متعددی درباره این مدل غلط تصمیم گیری مدیران برای مدیریت بحران آلودگی هوا منتشر کردید، اما باز هم بگویید و گله کنید که این مدل تصمیم گیری پر از غلط است و سلامت بچه های ما را به خطر می اندازد. در این آلودگی اخیر مشاهده کردید که این مدل تصمیم گیری چقدر اشتباه دارد و باید سریع تر برای اصلاح آن فکری شود.

امروز؛ جلسه ستاد ملی گرد و غبار برای بررسی ایرادات شیوه نامه

به هر روی این رویه غلط شیوه نامه موضوعی است که باید اصلاح شود و آن طور که مطلع شدیم امروز جلسه ستاد ملی گرد و غبار کشور به منظور بررسی ایرادات این شیوه نامه و مشکلات آن برگزار خواهد شد.

مهدی یزدانجو، معاون محیط زیست انسانی اداره کل حفاظت محیط زیست استان درباره این جلسه به «خراسان رضوی» می گوید: جلسه روز دوشنبه به صورت وبیناری و برای بررسی شیوه نامه است و قرار نیست نتیجه گیری شود. قرار است در این جلسه کل کشور مشکلات و ایراداتی را که دارند منعکس کنند که در ستاد ملی گرد و غبار برای آن تصمیم گیری شود.

وی در پاسخ به این سوال که آیا مشکلات و ایراداتی که به این شیوه نامه وارد است از سوی استان به ستاد ملی منعکس شده است؟ اظهار می کند: ما مشکلات را ارسال کردیم، همچنین به تمام دستگاه های اجرایی که درگیر این موضوع هستند نیز کتبا اعلام کردیم که موارد مدنظرشان را ارسال کنند تا به ستاد ملی گرد و غبار اعلام کنیم.

مهم ترین بحثی هم که در این زمینه مطرح است موضوع ملاک میانگین 24 ساعته برای وضعیت اضطرار بوده است. به یزدانجو درباره گلایه جدی مردم درباره روال غلط شیوه نامه در ملاک قرار دادن میانگین 24 ساعته برای اخذ تصمیمات کارگروه اضطراری گرد و غبار می گوییم و درباره مدتی که برای اصلاح شیوه نامه زمان نیاز است سوال می کنیم که پاسخ می دهد: ان شاءا... جلسه روز دوشنبه برگزار شود و ببینیم سیاست چیست، چون این موارد را ما منعکس کردیم و باید منتظر بمانیم که ببنیم تصمیم ستاد ملی چیست.

معاون محیط زیست استان در پاسخ به این سوال که آیا به اصلاح شیوه نامه امید دارید؟ می گوید: بله، چون این موضوع فقط بحث استان ما نیست و سایر استان ها و دیگر دستگاه های اجرایی هم با این مشکل درگیر هستند، باید ببینیم نظر ستاد ملی گرد و غبار چیست و چه تصمیمی خواهد گرفت. در جلسه روز دوشنبه تمام دستگاه های اجرایی که دخیل هستند، دعوت شدند و نظرات اخذ خواهد شد.

همه به شیوه نامه گله دارند

اما این شیوه نامه که در حال حاضر ملاک تصمیم گیری ها در شرایط اضطرار گرد و غبار است، صدای همه را در آورده و تقریبا اکثر متولیان نسبت به آن گله مند هستند. پیش از این عباسی معاون اداره کل بحران استان در این زمینه به «خراسان» اظهار کرد: دستور العمل بر اساس شاخص 24 ساعته است، البته ما مکاتبه کردیم که تصمیم گیری ها بر اساس شاخص لحظه ای باشد اما فعلا شیوه نامه ما بر اساس شاخص 24 ساعته است. مدیر روابط عمومی اداره کل محیط زیست استان نیز از پیگیری برای اصلاح شیوه نامه گفته و درباره اشکالات و نقدهایی که به شیوه نامه برای ملاک در نظر گرفتن شاخص 24 ساعته مطرح است، اظهارکرده بود: تشکیل جلسه کارگروه اضطرار بر اساس شیوه نامه، برنامه ریزی می شود که در این شیوه‌نامه ملاک تصمیم گیری شاخص 24 ساعته است. محیط زیست استان رایزنی برای اصلاح این شیوه نامه و بومی سازی آن را انجام داده و پیگیری خواهد کرد. یکی دیگر از منتقدان این شیوه نامه هواشناسی خراسان رضوی است. قائنی پور معاون اداره کل هواشناسی استان هم پیش از این ایرادات شیوه نامه را قبول کرده بود ، اعلام کرد: ما بر اساس شیوه نامه هشدار را صادر می کنیم. البته قبول داریم شیوه نامه ایراد دارد.

به هر حال طبق شیوه نامه فعلی عملا ملاک تصمیم گیری ها نه وضعیت جاری بلکه میانگینی از 24 ساعت قبل از وقوع بحران است که تقریبا می توان گفت تصویر دقیقی از وضعیت جاری و فعلی هوا و مواجهه شهروندان با تبعات آلودگی هوا پیش روی تصمیم گیران نمی گذارد. آیا منطق حکم نمی کند که تصمیم گیری ها و اخذ تمهیدات مشخص برای مواجهه با چنین وضعیت های بحرانی همچون آلودگی شدید اوایل هفته مشهد بر اساس وضعیت جاری باشد و نه میانگینی از وضعیت 24 ساعته؟ آیا بهتر نیست شاخص لحظه ای ملاک عمل قرار گیرد و تصمیمات دقیق تری اتخاذ شود؟ به این شکل قطعا حفاظت و مراقبت بهتری از سلامت شهروندان انجام خواهد شد و در بحران های این چنینی که به یک باره حادث می شود می توان تصمیمات بهتر و دقیق تری گرفت.