مهاجرت نخبگان؛ آسیب جبران‌ناپذیری که کشور را از توسعه دور می‌کند

محبوب حضرتی طی یادداشتی برای روزنامه اعتماد نوشت: موضوع مهاجرت طیف‌ها، گروه‌ها و صاحبان کسب و کار مختلف این روزها به یک معادله اساسی در فضای عمومی کشور بدل شده است. این موضوع به اندازه‌ای دارای اهمیت است که برخی از تحلیلگران آن را ذیل عنوان ابرچالش‌های پیش روی کشورمان ارزیابی می‌کنند.

با توجه به نقش نیروی انسانی در تحقق توسعه، از دست دادن هر متخصص، کارآفرین، تکنسین و... آسیبی است که فاصله کشور را از توسعه افزون‌تر می‌کند.

اساسا یکی از مهم‌ترین پیش‌نیازهای توسعه در هر جامعه‌ای «نیروی انسانی» است؛ از طریق نیروی انسانی کارآزموده و متخصص است که فاصله کشورها با توسعه کوتاه‌تر شده و زمینه رشد و پیشرفت پایدار در کشورها فراهم می‌شود.

بنابراین افزایش مهاجرت نیروی انسانی کارآزموده و متخصص از جمله خسارت‌های سنگینی است که جبران آن به سادگی ممکن نیست. البته مهاجرت از کشور جهان سوم به کشور توسعه یافته مشکلی جهانی است که روند آن در سال‌های گذشته خیلی زیادتر شده است.

تداوم روند مهاجرت‌ها هم بیشتر به علت توزیع نامناسب ثروت و رفاه در جهان است. ولی در کشور ما علاوه بر مهاجرت افراد عادی مهاجرت نخبگان کشور نیز مخصوصا بعد از انقلاب شیوع بیشتری پیدا کرده است. نه فقط نخبگان حوزه دانشگاهی و علمی، بلکه بسیاری از صاحبان کسب و کارهای نوین، برنامه‌نویسان، صاحبان استارتاپ‌ها و ایده‌پردازان تکنولوژی‌های پیشرفته نیز اقدام به مهاجرت می‌کنند. حتی تکنسین‌های حوزه‌های گوناگون نیز وقتی با فرصت مهاجرت روبه‌رو می‌شوند، از آن استفاده می‌کنند.

البته طی سال‌های اخیر مهاجرت در بین نخبگان گروه درمان افزایش چشمگیری پیدا کرده است که باعث بروز نگرانی‌های فراوان در بین مردم و مسوولان شده است. با توجه به اینکه عموما دانش‌آموزان ممتاز و برجسته کشورمان وارد دانشکده‌های پزشکی می‌شوند و پس از زحمات فراوان و تحصیل طولانی علم و تخصص انتظار درآمد، احترام و یک زندگی آبرومند و بهره‌مندی از امکاناتی ‌هم‌شأن تخصص، تحصیلات و توانایی‌های خود را دارند، این مطالبات در فضای اقتصادی و حرفه‌ای کشورمان محقق نمی‌شود. 

این در حالی است که این اقشار اغلب در صدا وسیما، فیلم‌ها و سایر محصولات فرهنگی و رسانه‌ای مورد هجمه قرار می‌گیرند. نمونه‌های بسیاری را می‌توان نام برد که در آن فعالان حوزه درمان و پزشکی با اتهامات و هجمه‌های دامنه‌دار مواجه شده و مورد اتهامات ناجوانمردانه قرار می‌گیرند.

در عین حال، درآمد متوسط آنها از مشاغلی با تحصیلات پایین، کمتر است و مطالبات آنها مورد توجه قرار نمی‌گیرد. اینها باعث سوق دادن پزشکان و کادر درمان به مهاجرت می‌شود. به‌طور مثال: همکار پزشکی داریم که با حقوق 11 میلیون تومان امرار معاش می‌کند، این در حالی است که هم‌دوره این همکار عموما یا مهاجرت کردند یا در فکر مهاجرت هستند. یک فوق‌تخصص شاغل در بیمارستان دولتی می‌گفت 60میلیون تومان حقوق او است و 40میلیون تومان هم کارانه می‌گیرد. او شب و روز کار می‌کند و 100 میلیون تومان معادل 2000 دلار که حقوق یک کارگر غیرحرفه‌ای در کشور پیشرفته است دریافت می‌کند. مدتی قبل با خبر شدم که این همکار مهاجرت کرده است.