آمار ۹۱ میلیون نفری شدن ایران صحت دارد؟

معاون اطلاعات و آمار سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان تهران با بیان اینکه اعلام جمعیت ۹۱ میلیون نفر برای کشور در سال ۱۴۰۳ صحت ندارد، درباره سرشماری براساس روش ثبتی‌مبنا و برآوردهای سازمان آمار درباره پیش‌بینی جمعیت در سال‌های آینده توضیحاتی ارائه کرد.

به گزارش ایلنا، مسعود افشین، معاون اطلاعات و آمار سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان تهران در پاسخ به این سؤال که در حال حاضر جمعیت استان تهران چقدر است، گفت: آخرین سرشماری عموم، نفوس و مسکن که در کل کشور انجام شده، مربوط به سال ۱۳۹۵ است. در این سال جمعیت استان تهران، حدود ۱۳ میلیون و ۳۰۰ هزار نفر بوده است. در کل کشور نیز جمعیت حدود ۸۰ میلیون نفر بوده است. یعنی حدود ۱۶.۶ درصد جمعیت کل کشور در استان تهران حضور داشته‌اند.

وی ادامه داد: بعد از آن سال هم دیگر سرشماری نداشته‌ایم. براساس قانون در سال ۱۴۰۵ سرشماری عموم، نفوس، مسکن انجام خواهد شد، چراکه این سرشماری‌ها هر ده سال یکبار انجام می‌شود. از سال ۹۹ مقدمات فرآیند سرشماری ثبتی‌مبنا و گذار از روش‌های آماری سنتی به نوین توسط مرکز آمار کلید خورد و به دنبال این رفتند که در سرشماری سال ۱۴۰۵ کار ثبتی‌مبنا انجام شود.

معاون اطلاعات و آمار سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان تهران در توضیح روش ثبتی‌مبنا گفت: در این روش کار به این صورت است که بانک‌های اطلاعاتی ایجاد می‌شود که این بانک‌های اطلاعاتی بخش زیادی از اطلاعات سرشماری را در اختیار ما قرار می‌دهند. البته این‌ها بخش زیادی از اطلاعات را می‌توانند ارائه دهند و نه همه اطلاعات را. قرار است در چند پایگاه اصلی براساس برنامه مرکز آمار، این کار انجام شود. همچنین سامانه‌ای است که مربوط به اطلاعات محل سکونت افراد است که اصطلاحا اطلاعات مکانی نامیده می‌شود و یک پایگاه دیگر باید ایجاد شود که نحوه کسب وکار و اشتغال و در حقیقت فعالیت افراد در آن مشخص شود.

افشین تصریح کرد: اگر این سه پایگاه اطلاعاتی کامل شود، این سه پایگاه بهم متصل شده و شرایطی را فراهم می‌کنند که امکان سرشماری ثبتی‌مبنا فراهم شود. بخشی از این پایگاه‌ها شکل گرفته است. در واقع این پایگاه‌ها از اتصال پایگاه‌های مختلفی بهم ایجاد می‌شود. به طور مثال پایگاهی که درخصوص وضعیت اشتغال و کار افراد است از چند پایگاه دیگر شامل امور مالیاتی، اداره کار و… که بهم متصل شده‌اند، طی فرآیند مشخصی ایجاد می‌شود.

وی ادامه داد: ما در حال حاضر بانک‌های اطلاعات بسیار خوبی داریم به طور مثال در زمینه حمل و نقل باتوجه به اقداماتی که از سوی نیروی انتظامی صورت گرفته است، در زمینه خودرو، مالکیت آن و هویت افرادی که مالک هستند، اقدامات خوبی صورت گرفته است. در واقع این پایگاه‌های متنوع که با منظور‌های متفاوت در سازمان‌های مختلف ایجاد شده‌اند، باید بهم متصل شده و بانک‌های اصلی را ایجاد کرده و سرشماری ثبتی‌مبنا اتفاق بیفتد.

معاون اطلاعات و آمار سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان تهران با اشاره به آنچه که طی دو سال گذشته به عنوان آزمایش سرشماری از طریق ثبتی‌مبنا اتفاق افتاد، گفت: وقتی قرار است سرشماری انجام شود باید حتما مطالعات فنی و علمی مختلف انجام شود و از سرشماری‌هایی که در سایر کشور‌ها اتفاق افتاده است، الگو گرفته می‌شود. همچنین از توصیه‌های سازمان ملل در این زمینه استفاده می‌شود و دستور العمل مشخصی را ایجاد می‌کنند و کار انجام می‌شود. یکی از کار‌هایی که باید در هر سرشماری انجام شود، این است که به صورت آزمایشی، سرشماری در محدوده‌های جغرافیایی کوچک انجام می‌شود تا ببینند نواقص کار کجا است.

افشین ادامه داد: در سال ۱۴۰۱ در یک سری از استان‌ها سرشماری انجام شد. به طور مثال در استان همدان در چند شهر کار سرشماری به صورت عملیاتی پیاده شد و به خانوار‌ها مراجعه می‌کردند و اطلاعات آن‌ها را به اطلاعات کد پستی تطبیق می‌دادند. در سال ۱۴۰۲ هم قرار بود این اتفاق بیفتد و البته کمی محدودتر این برنامه اجرا شد. امسال سرشماری آزمایشی را نداریم، اما حتما در سال ۱۴۰۴ سرشماری آزمایشی را خواهیم داشت تا آمادگی برای سرشماری ۱۴۰۵ ایجاد شود و احتمالا روش کار را در سال آینده نهایی می‌کنند. در سال ۱۴۰۵ نیز سرشماری انجام خواهد شد که چارچوب اطلاعاتی آن بر اساس همین اطلاعات ثبتی است که از طریق بانک‌های اطلاعاتی مختلف ایجاد شده است. در آنجا هم ممکن است وقتی ما به خانوار‌ها مراجعه می‌کنیم اطلاعات خیلی کامل را از خانوار‌ها نخواهیم و چند مورد اطلاعات را پرسیده و به اطلاعات موجود اضافه کنیم. موضوع سرشماری ثبتی‌مبنا موضوعی است که مرکز آمار با قوت آن را دنبال می‌کند تا ان‌شاءالله نتیجه آن را در سال ۱۴۰۵ ببینیم.

وی درباره جمعیت امسال استان تهران گفت: به صورت مشخص در سال ۹۵ برآورد جمعیت استان تهران ۱۳ میلیون و ۲۶۷ هزار و ۶۳۷ نفر بوده است. برآورد ما برای سال ۱۴۰۳ که با مرکز آمار هماهنگ است و براساس محاسباتی است که مرکز آمار ایران انجام داده، جمعیت استان تهران ۱۴ میلیون و ۴۲۵ هزار نفر است.

معاون اطلاعات و آمار سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان تهران در پاسخ به این سوال که چند روز گذشته اعلام شده بود جمعیت ایران حدود ۹۱ میلیون نفر شده، آیا این عدد صحت دارد، گفت: این آمار برای سال ۱۴۰۳ صحت ندارد. در یکی از جداولی که مرکز آمار ایران برای پیش‌بینی جمعیت انجام داده است، برای سال ۱۴۱۵ جمعیت را حول وحوش ۹۱ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر معرفی کرده است. در سال ۱۴۱۴ جمعیت کشور ۹۱ میلیون و یک دهم برآورد شده است. در سال ۱۴۱۳ جمعیت را ۹۰ میلیون و ۷۶۵ هزار نفر پیش‌بینی کرده است. نرخ رشد جمعیت کشور حول و حوش ۱.۳۴ درصد در فاصله بین سرشماری ۹۰ و ۹۵ بوده است، براساس همان نرخ رشد محاسبه کرده‌اند و جمعیت کشور را برای سال‌هایی که ذکر شد، برآورد کرده‌اند. قاعدتا هر چقدر بازه این زمان زیادتر می‌شود، خطای این برآورد‌ها ممکن است بیشتر شود. به طور مثال برآوردی که در آن زمان برای سال‌های ۹۸.۹۹، ۱۴۰۰ و… داشته‌اند، دقیق‌تر از برآورد جمعیتی است که برای سال ۱۴۰۳ پیش‌بینی شده است.