تبلیغات لجام‌ گسیخته برای دندانپزشکی و زیبایی دندان؛ واقعیت چیست؟

این روزها هرجایی که می‌روی با تبلیغات حتی بیلبوردی برای خدمات زیبایی مواجه می‌شوی که برخی از آنها حتی مجوزهای لازم را ندارند و باعث مشکلات فراوان برای خود بیمار، مراجع قانونی و حتی سایر پزشکان و متخصصین شده‌اند و اعتبار این جامعه را در خطر قرار داده است. بخش بزرگی از این خدمات در حوزه‌ی چاقی و لاغری و زیبایی پوست است، اما به تازگی خدمات مرتبط با دندانپزشکی و به خصوص زیبایی آن نیز از این مساله در خطر نمانده است. در این گزارش با برخی از این موارد آشنا می‌شویم و بعد نظر یک دندانپزشک متخصص را در این زمینه به نام دکتر نوید ناطقی جویا شده‌ایم.

فرآیندهای پزشکی در زمینه‌ی تبلیغات با چالش‌های مختلفی روبه‌رو هستند و به همین علت در همه جای دنیاو همینطور ایران تبلیغات و ادعاهای ارائه‌شده در آن با نظارت و بررسی دقیقی صورت می‌گیرد تا افراد علاوه بر پول، سلامت خود را به خطر نیندازند. 

در ایران البته این فرآیند حتی با نظارتی فراتر از بسیاری از کشورهای دنیا صورت می‌گیرد اما مشکل آن جاست که در بازار پررقابت امروز بسیاری از افراد برای جذب مشتری یا بازدیدکننده حاضر می‌شوند که این مسیر را میان‌بر رفته یا از سواد رسانه‌ای کم مخاطب خود سواستفاده می‌کنند.

تبلیغات دندانپزشکی این روزها هم دست کمی از این موضوع ندارد و شاهدیم انواع روش‌های مختلف پزشکی و شاید بدون استناد علمی درست به عنوان راهکار مطرح شده و افراد را با آن جذب می‌کنند که در این گزارش با چند نمونه از آنها آشنا می‌شویم:

 

عدم اطلاع‌رسانی در مورد درمان‌های زیبایی ناموفق

بسیاری از افرادی که از روش‌های نادرست برای تبلیغات خدمات زیبایی خود استفاده می‌کنند، هیچ‌گاه از خطرات یا عوارض و یا احتمال درمان‌های ناموفق نمی‌گویند و تقریبا به همه قول موفقیت و نتایج درخشان می‌دهند. در حالیکه در رزومه‌ی این افراد، تجربیات ناموفق و حتی شکایات بسیاری وجود دارد که اغلب توسط کاربران و بیماران دیده نمی‌شود و یا مخفی نگه داشته می‌شود. دکتر نوید ناطقی، متخصص دندانپزشکی زیبایی در این زمینه می‌گوید: «اخلاق پزشکی حکم می‌کند که یک پزشک تمام جوانب، خطرات و احتمالات ممکن در فرآیند و نتایج درمان و حتی درمان‌های زیبایی را با بیمار در میان گذارد و به او انتخاب دهد. انتظارات و توقعاتی که در فرد در فرآیند درمان‌های زیبایی ایجاد می‌شود بسیار حساس است و حتی می‌تواند در صورت عدم برآورده شدن این انتظارات، علاوه بر هزینه‌های مجدد، بر روحیه و روان فرد آسیب جدی وارد کند. بنابراین وظیفه‌ی پزشک این است که نه فقط فواید و نتایج مثبت بلکه عواقب و احتمالات منفی را هم به بیمار آگاهی دهد.»

اما آن طور که مشخص است برخی از فعالان این حوزه، به این توصیه‌ی این پزشک عمل نکرده و صرفا برای جلب نظر بیمار، صرفا به او در باغ سبز را نشان می‌دهند.

 

نمونه کارهای قبل و بعد

این روزها در تبلیغات شاهدیم که از روشی به نام قبل و بعد یا Before / After بسیار در تبلیغات پزشکی زیبایی استفاده می‌شود. این روش شاید در بسیاری مواقع به اندازه‌ی کافی گویا نباشد. این تصاویر در شرایط کنترل‌شده و حتی بعضا ادیت شده تهیه می‌شوند و گویای بخشی از واقعیت می‌توانند باشند. البته بسیاری از پزشکان به درستی و در شرایط یکسان و درست از این تصاویر برای مقایسه استفاه می‌کنند ولی مشکل آن جایی پیش می‌آید که نتایج نهایی به صورت غلو شده یا دستکاری شده در اختیار مخاطب قرار می‌گیرد.

 

تبلیغ درمان‌های زیبایی دندان ارزان‌قیمت

مسلما قیمت یک فاکتور تعیین‌کننده در انتخاب پزشک برای هرگونه خدماتی است و رقابت‌های قیمتی نیز بخشی جدانشدنی از هر فعالیت پزشکی و درمانی هستند. اما متاسفانه این روزها برخی از پزشکان یا افراد غیرمتخصص و بدون صلاحیت، از تخفیف‌ها یا قیمت‌های بسیار پایین در تبلیغات خود می‌گویند و این باعث شده کار پزشکان دیگر گران جلوه کند. دکتر نوید ناطقی در این زمینه می‌گوید: «البته قیمت پایین‌تر به خودی خود بد نیست ولی مشکل آن جایی است که قیمت بسیار پایین، تنها ابزاری برای جذب بیمار است و در ادامه با هر بهانه‌ای مبالغ متفاوتی از بیمار دریافت می‌شود که در نهایت قیمت کار را حتی ممکن است از سایرین بالاتر ببرد. این درمان‌های زیبایی دندان ارزان‌قیمت، بعضی‌وقت‌ها هم اثر عکس می‌دهند و فرد به قدری از کار و نتیجه‌ی کار با افراد غیرمتخصص ناراضی است که باید مجددا و حتی بیشتر هزینه کرده تا با کمک پزشکی دیگر به نتیجه‌ی مطلوب خود برسد.»

 

تبلیغات با عنوان دندانپزشکی بیولوژیکی

دکتر نوید ناطقی در این زمینه می‌گوید: انقدر استفاده از مواد سالم و با کارکرد درست در بدن برای استفاده به عنوان متریال‌های دندانپزشکی به عنوان یک پیش‌نیاز و پیش‌فرض جا افتاده است که مانند آن است که برای تبلیغات ماشین از داشتن کمربند ایمنی استفاده کنیم. من از این ادبیات عام به این دلیل استفاده می‌کنم که باید برای بسیاری از مردم مساله روشن شود. در واقع استفاده از مواد دارای تاییدیه‌ی FDA، یک پیش‌فرض برای هر دندانپزشکی است که در این حوزه فعالیت می‌کند و اگر کسی استثنائا در این زمینه کم‌کاری یا سهل‌انگاری یا کلاه‌برداری کرده است به معنی این نیست که اکثریت پزشکان از این روش استفاده می‌کنند.

دکتر ناطقی در این زمینه می‌افزاید: «برخی ترویج می‌کنند که باندینگ‌هایی که با آنها ترمیم‌های کامپوزیتی، کامپوزیت ونیر یا لمینیت را روی سطح دندان می‌چسبانند سرطان‌زاست اما این فرضیه که در باور عموم جا افتاده و توسط برخی ترویج می‌شود همیشه درست نیست.»

وی در زمینه‌ی ماده‌ی دارای مشکل می‌افزاید: «بله ماده‌ای به نام «بیسفنول ای» (Bisphenol E)، داخل برخی باندینگ‌های ارزان‌قیمت وجود دارد که مدتی است در نتیجه‌ی تحقیقات مشخص شده که کاملا سمی است و اگر ضخامت عاج دندان کم باشد و این ماده بتواند به داخل بدن وارد شود، اثرات سایتوتوکسیک (cytotoxic)، یا مضر برای سلول‌های بدن دارد. برای همین امروزه برخی شرکت‌های تولیدکننده‌ی باندینگ‌ها برای سلامت مردم، باندینگ‌های خودرا فاقد «بیسفنول ای» تولید می‌کنند و بسیاری از پزشکان متخصص و دارای صلاحیت که سلامت بیماران برای آنها مهم است، خوشبختانه از این مواد در ترمیم‌های کامپوزیتی استفاده می‌کنند.»

 

تبلیغات به عنوان ایمپلنت یک روزه

یکی دیگر از موارد تبلیغی مشاهده شده در این روزها، عنوان ایمپلنت‌های یک روزه است که بیمار اینگونه برداشت می‌کند که کل فرآیند نصب ایمپلنت دندانی در یک روز انجام می‌شود و معمولا کسانی که فوبیای مراجعه به دندانپزشک را دارند یا از مراجعه‌ی مداوم به آن نگرانند را هدف قرار می‌دهد.

دکتر ناطقی در این زمینه می‌گوید: «شاید این عناوین حتی در عمل هم بتوان آنها را اجرا کرد ولی در علم پزشکی هرگونه ساده‌سازی فرایند پیچیده به نحوی که مخاطب را با انتظارات اشتباه مواجه کند. غلط است. دندانپزشکی مانند هرفرآیند پزشکی دیگر به نوع نیازهای بیمار و طرح درمان اختصاصی او وابسته است و نمی‌توان این فرایندهای درست و امتحان‌شده را دور زد. هرجایی که این تصویر غلط را در بیمار ایجاد کند که می‌توان راهکارهای اختصاصی و جادویی را برای اولین بار پیاده‌سازی کند و یا راهکارهای علمی را دور بزند، عملی غیراخلاقی انجام داده است.»

این پزشک متخصص در پایان از رسانه‌ها و فعالان شبکه‎های اجتماعی خواست در این زمینه به شواهد علمی اتکا کنند: «هرگونه ایجاد شک در افکار عمومی نسبت به جامعه‌ی علمی و تخصصی و در کل علم، به ضرر کلیت سلامت جامعه و در مرحله‌ی بعد خود بیماران است و نباید جامعه را به کلیت علم بدبین کرد که این خود باعث رواج شبه علم می‌شود و دست کلاهبرداران و سوءاستفاده‌گران را در جامعه بازتر می‌کند.»