ماجرای گودبرداری ۳.۵ هکتاری در بافت تاریخی شیراز برای ساخت درمانگاه شاهچراغ چیست؟

 گودبرداری در بافت تاریخی شیراز همچنان ادامه دارد و متولیان آستان مقدس شاهچراغ (علیه السلام) با طرح موضوع ساخت درمانگاه عملیات گودبرداری در ۳.۵ هکتار از این بافت را کلید زده‌اند. این درحالی‌ست که تمامیت بافت تاریخی شیراز در سال ۱۴۰۲ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است.

به گزارش ایلنا، محمدمهدی کلانتری (بنیانگذار کمپین «نه به تخریب بافت‌های تاریخی کشور») با بیان این مطلب که «متولیان آستان مقدس شاهچراغ (علیه السلام) در پوشش احداث درمانگاه در بافت تاریخی شیراز همچنان مشغول گودبرداری عمیق در این بافت تاریخی برای احداث صحن جدید با هدف ایجاد گورستان هستند» به ایلنا گفت: متاسفانه مسئولان آستان شاهچراغ (علیه السلام) می‌گویند که تاییدیه‌ی کمیته فنی دارند درحالیکه اصلا شورای عالی معماری و شهرسازی و وزارت میراث فرهنگی طرح آن‌ها را برای احداث درمانگاه در بافت تاریخی شیراز تایید نکرده‌ و این اقدام حتی مصوبه‌ی شورای عالی معماری و شهرسازی را ندارد.

وی با تاکید بر اینکه تولیت آستان مقدس شاهچراغ (علیه السلام) مدعی احداث درمانگاه در بافت تاریخی شیراز است، افزود: درمانگاه آقای نجابت فقط ۳۰۰ متر وسعت داشته ولی متولیان شاهچراغ (علیه السلام) در ۳.۵ هکتار از عرصه بافت تاریخی ثبت ملی شده شیراز در حال گودبرداری هستند.

کلانتری گفت: هدف اصلی از این گودبرداری ساخت صحن جدید است نه احداث بیمارستان. چون زمین‌های این محدوده به متری ۷۰۰ هزار تومان از مردم خریداری شده و حالا احداث یک قبر سه طبقه در گورستان این صحن می‌تواند ۳ میلیارد تومان سودآوری مالی داشته باشد.

وی با اعلام اینکه نامه‌ای برای جلوگیری از تخریب بافت تاریخی شیراز به وزارت راه و شهرسازی و وزارت میراث فرهنگی ارسال شده، افزود: تخریب بافت تاریخی شیراز یک تخلف آشکار است.

وی تاکید کرد: شورای عالی معماری و شهرسازی هیچ طرحی را در مورد گودبرداری در بافت تاریخی شیراز و حتی احداث درمانگاه در این بافت بررسی و تصویب نکرده است. ضمن آن که طبق رای دیوان عدالت اداری مصوبه تفویض اختیار در مورد بافت تاریخی شیراز به استان فارس نیز ابطال شده است.

او گفت: در سفر استانی سال ۱۴۰۰ مصوب شد که تهیه و تصویب طرح ۵۷ هکتاری بافت تاریخی شیراز از شورای عالی معماری و شهرسازی به شورای استان تفویض اختیار شود. اما با پیگیری‌های انجام شده سال گذشته توانستیم با ارایه درخواست لغو مصوبه به دیوان عدالت اداری این مصوبه را ابطال کنیم. دلیل هم این بود که اختیارات شورای عالی معماری و شهرسازی به هیچوجه حتی توسط رییس جمهور نیز امکان تفویض اختیار ندارد.

کلانتری افزود: براساس حکم دیوان عدالت اداری، تفویض اختیار در مورد طرح ۵۷ هکتاری شیراز باطل و مسیر باید به شورای عالی معماری و شهرسازی بازگردد. براساس این تصمیم، شورای استان می‌تواند طرح مورد نظر را تهیه کند اما این شورای عالی معماری و شهرسازی است که باید آن را تصویب کند. ضمن آن که مرداد سال ۱۴۰۲ هم کل بافت تاریخی شیراز ثبت ملی شد. بنابراین هرگونه اقدام اجرایی در بافت تاریخی شیراز هم مجوز شورای عالی معماری و شهرسازی و هم مصوبه وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی را می‌خواهد.

محمدمهدی کلانتری تاکید کرد: هیچ کدام از این دو نهاد طرح ارایه شده از سوی مسئولین استان فارس برای احداث صحن دوم حرم مطهر شاهچراغ (علیه السلام) را در بافت تاریخی شیراز نداده‌اند. اما مسئولان استان فارس می‌گویند مصوبه شورای فنی دارند در حالی که این مصوبه مربوط به دوره تفویض اختیار است و در سال ۱۴۰۱ صادر شده و مربوط به کمیسیون ماده ۵ استان است و اتفاقا مدیرکل وقت میراث فرهنگی استان نیز این مصوبه را امضا کرده است. اما سال ۱۴۰۲، هم تفویض اختیار ابطال شده و هم تمام بافت تاریخی شیراز به ثبت ملی رسیده است. بنابراین مصوبه شورای استان نیز باطل است و تخریب و گودبرداری بافت تاریخی شیراز، اقدامی غیرقانونی و تخلف محرز است.

وی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه نتیجه نامه‌نگاری‌ با وزارت میراث فرهنگی و شورای عالی معماری و شهرسازی چه بود؟ گفت: هر دو این دستگاه‌ها اعلام کرده‌اند که در حال پیگیری هستند ولی اطلاعی از نتیجه پیگیری آن‌ها نداریم.

اراده‌ای برای توقف تخریب‌ها وجود ندارد

امین طباطبایی (فعال میراث فرهنگی و مدیرعامل خانه فرهنگ جاودان شیراز) نیز با اعلام اینکه ظاهراً اراده‌ای برای توقف تخریب‌ها در بافت تاریخی شیراز در میان مسئولان استانی وجود ندارد، گفت: پیش از موج اخیر تخریب‌ در بافت تاریخی شیراز، آخرین باری که این بافت به صورت سیستماتیک و عمده مورد تخریب قرار گرفت، اسفند ماه ۱۳۹۶ بود که دو خانه‌ی تاریخی ثبت ملی شده‌ی منتصری و سلیمی توسط مجریان طرح توسعه‌ی حرم شاه‌چراغ تخریب شدند و موضوع بلافاصله به درخواست میراث‌فرهنگی استان به شورای تامین استان و توسط رییس وقت سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری به کمیته‌ی حفاظت شورای امنیت کشور ارجاع شد.

او افزود: پیگیری‌های نهادهای مدنی، نمایندگان شورای اسلامی شهر شیراز در دوره‌ی پنجم و مدیران استانی و ملی میراث‌فرهنگی در این خصوص، نهایتا در اردی‌بهشت ماه ۱۳۹۷ منجر به صدور حکم بازسازی عین به عین سه خانه‌ی ثبت ملی شده‌ی که به بهانه‌ی زمین‌سازی برای توسعه حرم در قالب طرح موسوم به ۵۷ هکتاری به صورت غیرقانونی تخریب شده بودند، توسط شورای تامین شهرستان شیراز شد. هر چند این خانه‌ها، هیچ گاه بازسازی نشدند اما آن حکم هم‌چنان پابرجاست.

طباطبایی تاکید کرد: نکته‌ی قابل توجه در این خصوص آن است که اگر اراده‌ای جدی در میان مدیران میراث‌فرهنگی استان فارس وجود داشت، ابزارهای متعدد قانونی برای توقف و جلوگیری از این تخریب و ادامه‌ی گودبرداری‌ها وجود داشت. یگان حفاظت میراث‌فرهنگی به عنوان ضابط قضایی، در صورت وجود اراده‌ی مدیریتی در اداره‌کل میراث‌فرهنگی فارس، ظرفیت برخورد با چنین تخریب بزرگ و غیرقانونی در بافت ثبت ملی شده‌ی شیراز را دارد اما برخلاف تخریب‌های قبلی که این یگان با هماهنگی با نیروی انتظامی، با تخریب‌گران برخورد می‌کرد، در خصوص این تخریب، به تهیه‌ی گزارش و نهایتا تنظیم یک شکایت حقوقی بسنده شده است.

به گفته او، تخریب گسترده در بافتی که به تازگی ثبت ملی شده، ظرفیت طرح در شورای تامین استان فارس را دارد اما هیچ شاهدی در خصوص پیگیری موضوع در این سطح، دیده نمی‌شود.

آنطور که این فعال میراث فرهنگی می‌گوید: وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، قانونا متولی پاسداری و حفاظت از آثار تاریخی کشور است و مدیران حوزه‌ی میراث‌فرهنگی وزارتخانه با همکاری ادارات کل استانی باید شناخت دقیقی از این مسئولیت و مفهوم متولی بودن داشته باشند اما در مواردی، شاهد اقتدار و جسارت و توانایی لازم برای انجام مسئولیت حفاظت از میراث‌فرهنگی در میان برخی از مسئولان نیستیم.