برداشت بی‌رویه مصالح از رودخانه‌های گیلان

اعتمادآنلاین| طبیعت را زخمی می‌کنیم، تیشه به ریشه اش می زنیم، به معادن و مصالحش ناجوانمردانه حمله می‌کنیم و هزار بلا بر سر این جان نحیف می‌آوریم، این زخم متورم می‌شود، رشد می‌کند و در نهایت همچو سیلابی سهمگین، خانمان سوز و ویرانگر، بر ما فرود می‌آید.

در طول سال اکثر سیلاب‌های ویرانگری که در کشور بویژه گیلان اتفاق می‌افتد به خاطر بی مبالاتی و زخمی است که به طبیعت وارد می‌شود. سیلاب‌های به راه افتاده ناشی از تنشی است که ما بر طبیعت وارد می‌کنیم و به صورت سیل طغیانگر جواب زخم‌ها و خشم‌هایمان را از طبیعت می‌گیریم.

برداشت‌های بی رویه از بستر رودخانه‌ها چالش بزرگی است که تاکنون به خاطر عدم نظارت، سو ء مدیریت و همچنین بی تفاوتی به حرمت طبیعت، در گیلان اتفاق می‌افتد که با استمرار این روند ناخوشایند، نمی‌توان آینده روشنی را برای طبیعت بویژه محیط زیست استان متصور شد.

برداشت‌های بی رویه مصالح از رودخانه‌های گیلان که عموماً برای تأمین مصالح ساختمانی در پروژه عمرانی استفاده می‌شود، به خطر زیست محیطی تبدیل شده تا جایی که برخی گمانه زنی‌ها، دلایل وقوع سیلاب‌ها را متأثر از برداشت‌های بی رویه می‌دانند. برداشت‌های بی رویه از بستر رودخانه‌ها و کمبود مصالح ساختمانی در حالی مطرح است که در تکمیل پروژه‌های عمرانی، از ظرفیت معادن کوهی استان غفلت شده است.

سفیدرود تنها رودخانه قابلیت دار گیلان برای برداشت مصالح

معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه‌ای گیلان سفیدرود را تنها رودخانه قابلیت دار استان در راستای برداشت مصالح معرفی می‌کند و می‌گوید: روند اخذ مجوز به گونه‌ای است که ضمن بررسی میدانی از رودخانه‌های استان بویژه سفیدرود، نقاط دارای پتانسیل نظیر مخازن سدهای مخزنی و سدهای انحرافی و برخی از بازه‌های رودخانه جهت صدور مجوز برای اداره صمت ارسال تا ضمن هماهنگی با مبادی ذیربط و استعلام از محیط زیست انجام گیرد.

مرتضی میرزایی ادامه می‌دهد: آب منطقه‌ای، سازمان صمت، محیط زیست، شیلات (تخم ریزی ماهیان) و فرمانداری استانداردهای برداشت مصالح از بستر رودخانه‌ها را مشخص می‌کنند.

وی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا سیل اخیر تالش و بسیاری از سیلاب‌هایی که در گیلان رخ می‌دهد ناشی از برداشت‌های بی رویه از رودخانه‌هاست، می‌گوید: سیل تالش ناشی از وقوع بارش با شدت زیاد و مدت کم به طوری که در رودخانه ناورود دبی سیلاب با دوره بازگشت 50 ساله برای دقایقی جاری شد و با توجه به اینکه عمده تأسیسات زیربنایی نظیر راه‌های روستایی و به تبع آن خطوط آب و برق گاز در حاشیه و در محدوده بستر 25 ساله بودند، دچار آسیب شدند.

معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه‌ای گیلان، سازمان صمت را مسئول صدور مجوز برداشت شن و ماسه از رودخانه‌ها می‌داند و اضافه می‌کند: سازمان صمت در راستای تأمین مصالح پروژه‌های عمرانی، کارگاه‌های دانه بندی و شهرداری‌ها و … استعلام‌های لازم را از سازمان حفاظت محیط زیست، فرمانداری و آب منطقه‌ای گیلان انجام می‌دهد و نظارت بر برداشت شن و ماسه توسط ناظر مقیم و مسئول فنی نظام مهندسی معدن، سازمان حفاظت محیط زیست، آب منطقه‌ای و سایر دستگاه‌های اجرایی و نظارتی صورت می‌گیرد.

به گفته میرزایی، سازمان صمت پس از بررسی‌های کارشناسی لازم و استعلام از آب منطقه‌ای گیلان، سازمان حفاظت محیط زیست و فرمانداری و سایر ارگان‌های ذیربط، مجوز موقت برداشت مصالح رودخانه‌ای را در محدوده مشخص و در مدت زمان معین برای متقاضی مربوطه صادر می‌کند.

وی با تاکید بر عملکرد برداشت کنندگان مصالح از بستر رودخانه‌ها، ادامه می‌دهد: جهت کنترل برداشت مصالح برای هر کدام از مجوزها به صورت جداگانه مسئول فنی تمام وقت نظام مهندسی معدن از طرف سازمان صمت تعیین شده و جهت نظارت بر عملیات اجرایی صورتجلسه ای در زمان شروع و پایان برداشت مصالح تنظیم و به تأیید نمایندگان سازمان صمت شامل مسئول فنی، نقشه بردار و کارشناس فنی و همچنین نمایندگان شرکت آب منطقه‌ای گیلان می‌رسد.

معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه‌ای گیلان بر برخورد جدی با متخلفان برداشت مصالح تاکید می‌کند و می‌گوید: در حین عملیات اجرایی برداشت مصالح محدوده‌ها توسط کارشناسان صمت، سازمان حفاظت محیط زیست، ارگان‌های اجرایی و نظارتی و شرکت آب منطقه‌ای مورد پایش قرار می‌گیرد و در صورت مشاهده هرگونه تخلف از طرف بهره برداران، عملیات برداشت متوقف گردیده و مراتب جهت تصمیمات مقتضی به مراجع قضائی اعلام می‌شود.

به گفته میرزایی در راستای جلوگیری از برداشت‌های غیر قانونی و بدون مجوز از رودخانه‌ها، شرکت آب منطقه‌ای گیلان علاوه بر فرآیند قبلی، برای حفاظت از رودخانه‌ها اقدام به راه اندازی و استقرار چندین اکیپ گشت و بازرسی به صورت تمام وقت در ساعت اداری و خارج از وقت اداری کرده که در صورت مشاهده هر گونه تخلف، مراتب به اطلاع نیروی انتظامی رسانده و در صورت لزوم از طریق مراجع قضائی اقدام خواهد شد.

برخورد جدی با متخلفین

فرمانده یگان حفاظت از محیط زیست گیلان نیز با تأکید بر خورد شدید با متخلفان برداشت شن و ماسه از بستر رودخانه‌ها، اظهار می‌کند: رودخانه‌ها شاهرگ حیاتی زیست بوم گیلان هستند و محافظت از آنها، وظیفه همگانی است.

ساسان اکبرپور، برداشت بدون مجوز مصالح از بستر رودخانه‌ها را جرم تلقی عنوان و می‌گوید: علیرغم اینکه برداشت غیرمجاز از بستر رودخانه‌ها جرم بوده و با متخلفان برخورد جدی می‌شود، از افرادی که با مجوز هم برداشت می‌کنند در صورت مشاهده تخلف و خارج از چارچوب ضوابط و قوانین، برخورد جدی می‌شود.

به گفته وی، برداشت از بستر رودخانه، سبب تخریب و انحراف رودخانه شده و همچنین سبب طغیان سیلاب‌ها می‌شود، که صدمات جبران ناپذیری به بار خواهد آورد.

فرمانده یگان حفاظت از محیط زیست گیلان، رودخانه‌ها را زایشگاه و پرورشگاه طبیعی ماهیان و آبزیان برشمرد و می‌افزاید: با برداشت بی رویه از بستر رودخانه‌ها، زندگی و حیات ماهیان، آبزیان و موجودات ریز و درشت آبی به خطر می‌افتد.

به گفته اکبرپور، نقش محیط زیست در راستای برداشت مصالح از رودخانه‌ها، هم نظارتی و هم حاکمیتی بوده و هیچ برداشتی بدون تأیید محیط زیست، صورت نمی‌گیرد.

معرفی 150 متخلف برداشت شن و ماسه به دادگاه

وی با تاکید بر تشدید نظارت‌ها از عملکرد برداشت افراد از بستر رودخانه‌ها، به تبیین حد و شرایط برداشت پرداخت و ادامه می‌دهد: حد و سقف برداشت‌ها متناسب با شرایط اقلیمی، زیست محیطی و فصول سال متفاوت است.

فرمانده یگان حفاظت از محیط زیست گیلان اضافه می‌کند: اهمیت حفاظت از محیط زیست و زیست بوم رودخانه‌های گیلان به قدری بالا است که در اخذ مجوزها برای برداشت سخت گیری های فراوان می‌شود و اخیراً ارائه مجوزها برای برداشت به شکل محسوسی در گیلان کاهش یافته است.

اکبرپور ادامه می‌دهد: رودخانه‌های سفیدرود، حوزه آبریز رودبار، رشت، سنگر، کوچصفهان، صومعه سرا، پلرود رودسر از جمله رودخانه‌های مورد تهدید برداشت در گیلان هستند.

وی از معرفی 150 مورد تخلف شن و ماسه از سال گذشته تاکنون به دادگاه خبر می‌دهد و می‌گوید: یگان حفاظت از محیط زیست گیلان در برخورد با متخلفان شن و ماسه با هیچ کش مماشات نمی‌کند و در صورت مشاهد تخلف، بدون وقفه به دادگاه معرفی می‌کنیم.

فرمانده یگان حفاظت از محیط زیست گیلان در ادامه از شهروندان خواست تا در صورت مشاهده تخلف در این زمینه موضوع را اطلاع رسانی کنند، ادامه می‌دهد: مردم در کنار محیط زیست و سایر ارگان‌ها می‌توانند نقش اثرگذاری در حفاظت از این میراث با ارزش داشته باشند.

مسئولانی که پاسخگو نیستند

با توجه به اهمیت موضوع حفظ و حراست از رودخانه‌ها و محیط زیست استان، بیش از دو هفته تلاش شد، تا برای تهیه این گزارش، با مدیرکل محیط زیست گیلان، مدیرکل صمت و معاون امور معادن این اداره کل در این خصوص گفتگو شود، که به رغم هماهنگی‌های انجام شده برای انجام این گفتگو و قول مساعد مسئولان این وعده‌ها علمی نشد، متولیان امر، یا پاسخی در خصوص حراست از این سرمایه‌های ارزشمند استان ندارند یا اینکه به قدری مشغله کاری دارند که وقتی برای پاسخگویی نمی‌ماند!

گفتنی است؛ 60 درصد معادن استان رودخانه‌ای و 40 درصد معادن کوهستانی هستند. سال گذشته فقط در محدوده رودخانه سفید رود 24 مجوز برداشت شن ماسه، از سوی سازمان صمت استان صادر شد. این در حالیست که رودخانه سفیدرود به دلیل برداشت‌های بی‌رویه شن و ماسه به شدت تخریب شده است.

منبع: مهر