عدم وجود ضمانت اجرا برای ازدواج شرعی کودکان

اعتمادآنلاین| مجید شعبانی رییس کانون وکلای دادگستری استان کرمان، درباره قانون سن ازدواج اظهار کرد: قبل از انقلاب در زمینه سن ازدواج از زمان تصویب قانون مدنی سال 1314 مقررات داریم و اولین قانونی که تصویب شد در این سال ماده 1041 قانون مدنی بود که حداقل سن ازدواج را 15 سال برای دختران و 18 سال برای پسران قرار داده بود.

وی با اشاره به این‌که از همان سال امکان ازدواج زودتر از آن سن با اجازه دادگاه پیش‌بینی شده بود، افزود: در تبصره قید شده بود ازدواج از 13 تا 15 برای دختران و 15 تا 18 سال در پسران با اجازه دادگاه و والدین شدنی است و ازدواج در کمتر از این سن شدنی نبود.

شعبانی تصریح کرد: در سال 53 که قانون حمایت خانواده تصویب شد سن ازدواج افزایش پیدا کرد و 18 سال در دختران و 20 سال در پسران تصویب شد و در این اصلاح مقررات، ازدواج برای پسران کمتر از 20 سال شدنی نبود و ازدواج در سنین 15 تا 18 سال برای دختران نیز منوط به اجازه والدین و دادگاه بود.

وی بیان کرد: بعد از انقلاب بحث بلوغ شرعی پیش آمد و چون این مقررات با شرع همخوانی نداشت ملغی شد و در سال 70 صراحتا قانون‌گذار در ماده 1041 قانون مدنی سن بلوغ را ملاک قرار داد و 9 سال تمام قمری در دختران و 15 سال تمام قمری در پسران برای ازدواج مقرر و قبل از آن سن نیز با اجازه ولی شدنی بود.

رییس کانون وکلای دادگستری استان کرمان گفت: در سال 81 مجمع تشخیص مصلحت نظام این ماده را اصلاح کرد و مقرراتی را وضع نمود که اکنون مجری است و این بود که سن 13 سال تمام شمسی برای ازدواج دختران و 15 سال تمام برای پسران قرار داد و قید کرد قبل از این سن منوط به اذن ولی به شرط رعایت مصلحت با تشخیص دادگاه صالح باشد.

وی با بیان اینکه در قوانین اساسا حداقلی برای سن ازدواج نداریم، افزود: لذا شاهد ازدواج هایی بوده ایم که با توجه به عرف یک منطقه و وضعیت جسمانی کودکان از جمله دختران در برخی مناطق کشور دادگاه‌ها حکم داده و ازدواج قبل از این سن را داشته‌ایم.

شعبانی اظهار کرد: با توجه به افزایش پرونده‌های طلاق از سال 81 به این سمت و ازدواج های زودهنگام از نظر سنی یا اختلاف سنی زیاد بین زوجه و زوج، نمایندگان را بر آن داشت که هر از گاهی اصلاحاتی را در این زمینه پیشنهاد بدهند اما به لحاظ مخالفتی که پیش‌بینی می‌شد با فتاوای فقهی و مسائل شرعی داشته باشد به نتیجه نمی رسید یا متوقف می‌شد.

وی تصریح کرد: اخیرا طرح یک فوریتی به عنوان طرح ممنوعیت عقد نکاح دختران زیر 13 سال و پسران زیر 16 سال با 151 رای موافق در مجلس تصویب شد که در واقع دغدغه نمایندگان سرنوشت این طرح بعد ارسال به شورای نگهبان است که چه وضعیتی پیدا می‌کند.

رییس کانون وکلای دادگستری استان کرمان گفت: در این طرح ماده واحده، ماده 1041 را به این شکل اصلاح کرده و عقد نکاح قبل از سنین 13 و 16 سال تمام شمسی ممنوع است و تبصره می‌گوید حداقل سن ازدواج در دختران 16 سال و در پسران 18 سال تمام شمسی است.

وی افزود: این ماده می‌گوید در سنین 13 تا 16 برای دختر و 16 تا 18 سال برای پسر با اذن ولی، رعایت مصلحت و اذن دادگاه با شرط نظر پزشکی قانونی مبنی بر قابلیت تزویج زوج و زوجه از نظر جسمی شدنی است.

شعبانی تصریح کرد: سئوال این است آیا کمتر از این سنین ازدواج شدنی است؟ بله در واقع از سن 13 تا 16 سال برای دختران و 16 تا 18 سال برای پسران به شرط اذن ولی، نظر پزشکی قانونی مبنی بر اینکه از نظر جسمی زوج یا زوجه قابلیت تزویج را دارند و رای دادگاه شدنی است.

وی با اشاره به اینکه در مجموع این طرح از نظر نگارشی قدری مشکل دارد، بیان کرد: باید تبصره در صدر ماده می‌آمد. در تبصره قید کلیت دارد و بهتر بود این کلیت در خود ماده ایجاد می‌شد و در تبصره مستثنیات را ذکر می‌کرد.

رییس کانون وکلای استان کرمان گفت: آنچه که تصویب شد در مجموع این است که توسط قانونگذار حداقل سن ازدواج در نظر گرفته شده که کمتر از آن چه با حکم دادگاه و هر طریق دیگری شدنی نیست و این یکی از موارد خوب قانون است و برای سن ازدواج حداقلی به جامعه معرفی می‌کند که آن حداقل 16 سال تمام شمسی در دختران و 18 سال تمام در پسران است و به نوعی همان سنین ماده 1041 قبل از انقلاب بود.

وی با اشاره به اینکه در مرحله بعد سئوال این است آیا در کمتر از این سنین ازدواج شدنی است، افزود: بله. در واقع از سن 13 تا 16 سال برای دختران و 16 تا 18 برای پسران به شرط اذن ولی، نظر پزشکی قانونی مبنی بر اینکه از نظر جسمی زوج یا زوجه قابلیت تزویج را دارند و رای دادگاه شدنی و کمتر از این سن شدنی نیست و عقد نکاح قبل از 13 سال برای دختران و کمتر 16 سال برای پسران به هیچ وجه امکانپذیر نیست و ممنوعیت دارد.

شعبانی اظهار کرد: این طرح می خواهد این مقرره را وضع کند و به همین شکل به تایید نمایندگان مجلس رسیده و به نظر می رسد در معیارها و مبانی که مد نظر بوده، علاوه بر کاهش آمار طلاق در این جامعه سنی، قانونگذار جلوگیری از طلاق هایی که به واسطه ازدواج های زودتر از موعد رخ می دهد و جلوگیری از ازدواج در کودکان و نوجوانان در سال هایی که آمادگی روحی، روانی و جسمی ندارند را نیز مد نظر داشته است.

وی تصریح کرد: قوانین قبلی این اجازه را به والدین می‌داد که بدون در نظر گرفتن بعضا مصلحت واقعی کودکان و نوجوانان به ویژه در دختران اجازه ازدواج را بدهند که این طرح جلو آنها را می‌گیرد و ممنوعیت ایجاد می‌کند.

رییس کانون وکلای دادگستری استان کرمان درباره ازدواج های کمتر از سنین مذکور در برخی مناطق کشور با بیان اینکه مشکلی که وجود دارد این است که ثبت نکاح در کشور ما تشریفاتی است، گفت: از نظر شرعی نکاح با عقدی که بین طرفین با نمایندگی از طرف عاقد و ایجاب و قبول شرعا واقع می‌شود، نکاح را جاری می‌کند و از نظر شرعی هیچ اشکالی ندارد.

وی ادامه داد: قانونگذار با ثبت نکاح در واقع به وقوع عقد نکاح نظم بخشیده و ثبت نکاح را الزامی کرده است و سردفترانی که بدون رعایت قانون، نکاح دائم را ثبت نکنند، مرتکب جرم می شوند.

شعبانی تصریح کرد: اشکال از جایی ایجاد می‌شود که عقد نکاح علی رغم اینکه طبق قانون نیاز به ثبت دارد، در برخی مناطق به لحاظ مسائل فرهنگی و محرومیت‌ها، نکاح غیررسمی مرسوم می‌شود و بدون ثبت، نکاح واقع می‌شود و طرفین به عواقب آن توجهی ندارند در صورتی که در آینده حتما برای فرزندان در زمینه شناسنامه، تحصیل و ... مشکل ایجاد می‌شود، هرچند نکاح از نظر شرعی درست است.

رییس کانون وکلای دادگستری استان کرمان گفت: در طرح جدید در زمینه سن ازدواج در واقع در زمینه ادامه ازدواج های اینچنینی در برخی مناطق که برپایه مسائل عرفی اتفاق می‌افتد، ضمانت اجرایی وجود ندارد و همچنان ممکن است شاهد ادامه آن باشیم اما در مواقعی که ثبت نکاح حتما به عنوان نکاح دائم باید در دفاتر ازدواج ثبت شود، این مقرره بسیار مفید و کارآمد است.

وی افزود: حداقل در بسیاری از مناطقی که ثبت ازدواج جاری و ساری است و روزانه شاهد ازدواج های رسمی هستیم، شاهد حداقل سنی برای ازدواج خواهیم بود.

منبع: ایسنا