چرا خط دریایی چابهار-مسقط تعطیل شد؟

اعتمادآنلاین| 7 میلیون بلوچ در پاکستان و یک میلیون در عمان؛ مراودات قومی و سفرهای زیارتی و سیاحتیشان به ایران، بهانه‌ای قابل توجیه از نظر اقتصادی برای ساخت بزرگ‌ترین و مجهز‌ترین پایانه مسافرت دریایی ایران در جنوب شرق ایران، چابهار؛ جایی که با بندر مسقط عمان سه‌ساعت و با بزرگ‌ترین بندر پاکستان، کراچی، 14 ساعت فاصله دریایی دارد. مسیری کوتاه برای بلوچ‌های عمان و امن برای بلوچ‌های پاکستان.

آبان ماه 95 بود که بزرگ‌ترین و مجهزترین ترمینال مسافرت دریایی ایران در بندر شهید کلانتری چابهار برای اشاعه هرچه بیشتر فرهنگ مسافرت‌ها و گردشگری دریایی افتتاح شد؛ غیر از چابهار، در ایران دو ترمینال مسافرت دریایی دیگر یکی در بندر عباس و آن دیگری در خرمشهر است که پایانه چابهار هم مجهزتر و هم بزرگ‌تر است.

ترمینال مسافرت دریایی چابهار در محوطه‌ای به مساحت 10 هزار مترمربع و زیربنای 4000 مترمربع با ظرفیت پذیرش حداقل 600 مسافر ورودی و خروجی به صورت همزمان و 6 میلیارد تومان سرمایه‌گذاری توسط سازمان بنادر و دریانوردی در بندر شهید کلانتری چابهار به بهره‌برداری رسید و نخستین خط دریایی ایران-عمان نیز هم‌زمان با افتتاح این ترمینال در چابهار راه‌اندازی شد و قرار بود خط دریایی چابهار-کراچی هم به زودی راه‌اندازی شود تا چابهار طلایه‌دار اشاعه فرهنگ مسافرت‌های دریایی شود.

خط دریایی چابهار-مسقط هرچند در ابتدا با توجیه کامل اقتصادی برای جابه جایی حداقل بلوچ‌های دو طرف بیان می‌شد اما 4 ماه پس از راه‌اندازیش در فروردین 96 به‌دلیل آنچه توجیه‌ناپذیر بودن اقتصادی از سوی سرمایه‌‌گذار عنوان شد خوابید و خط چابهار-کراچی هم هرگز راه‌اندازی نشد. حالا 20 ماه است که بزرگ‌ترین و مجهز‌ترین ترمینال مسافرت دریایی ایران تعطیل است.

مسافرت دریایی به پاکستان و عمان از چابهار؛ امن، باصرفه و کوتاه

رفت و آمد مکرر بلوچ‌های عمان و پاکستان به ایران و مسیر دریایی امن و کوتاه چابهار به مسقط و کراچی، توجیه ناپذیر بودن اقتصادی ترمینال مسافرت دریایی چابهار را رد می‌کند؛ مدیرکل بنادر و دریانوردی سیستان و بلوچستان می‌گوید: وظیفه حاکمیت سازمان بنادر فراهم کردن زیرساخت‌های دریایی با توجه به نیاز‌ها و مطالعات موجود است و ما ترمینال شهید کلانتری چابهار را براساس مطالعات سازمان گردشگری و درخواست مکرر عمانی‌ها احداث کردیم چراکه بیش از یک سوم جمعیت کشور عمان را بلوچ‌ها تشکیل می‌دهند که باتوجه به روابط و رفت‌وآمدهای خویشاوندی آن‌ها با بلوچ‌های ایران امکان برقراری یک راه خوب برای دسترسی مردم دو خطه ضروری بود.

به گواه سازمان اوقاف و امور خیریه هم، ماهانه بین 15 تا 20 هزار زائر پاکستانی برای زیارت مشهد و قم و هم‌چنین تشرف به کربلا وارد سیستان و بلوچستان می‌شوند که عمده آنان از طریق مرز میرجاوه وارد می‌شوند؛ هم‌چنین به گواه کمیته مردمی خدمت‌رسانی به زائران اربعین سیستان و بلوچستان، اربعین 96، حدود 35 هزار زائر پاکستانی از طریق میرجاوه وارد سیستان و بلوچستان شدند که با توجه به حجم بالای زوار و هم‌چنین امکانات محدود مرز خدمت رسانی در مرز میرجاوه با مشکل مواجه شد.

کامران مایل وزیر سابق بنادر و کشتیرانی پاکستان می‌گوید: مسافت کراچی تا بندر چابهار 347 گره دریایی است که طی 14 ساعت طی می‌شود و کشتی های مسافربری توان جابه جایی 250 تا 400 مسافر در مسیر کراچی تا چابهار را دارند. مسیر زمینی پاکستان به ایران که از ایالت بلوچستان عبور می کند 700 کیلومتر است که علاوه بر ناایمن بودن دشواری‌های دیگری مانند خراب بودن جاده را نیز به همراه دارد.

سرمایه‌گذار نتوانست خط چابهار-مسقط را مدیریت کند

کارشناس اقتصاد حمل و نقل، تعطیلی خط دریایی چابهار- مسقط و عدم راه‌اندازی خط دریایی چابهار-کراچی را مدیریت ناصحیح سرمایه‌گذار خصوصی خط دریایی چابهار-مسقط می‌داند و می‌گوید: ترمینال مسافرت دریایی چابهار با مطالعات کامل احداث شده و توجیه‌ناپذیر بودن اقتصادی حرف کارشناسی نیست؛ به نظر من ضعف مدیریتی شرکت خصوصی ارائه دهنده خدمات به مسافران عمانی باعث شد این خط تعطیل شود.

محمدعلی رحیمی نژاد می‌افزاید: فاصله بین بندر چابهار تا کشور عمان 160 مایل دریایی، حدودا 3 ساعت است و کشتی که در این خط کار می‌کرد از نوع کاتامارن، یکی‌از بهترین و مجهزترین شناورهای مسافرت دریایی و یا اصطلاحا کروز بود که از عمان می‌آمد؛ بلیط‌های این کشتی با ظرفیت 207 مسافر و 56 خودرو، در سه کلاس قیمتی 400،600 و 800 بین عمان و چابهار به‌فروش می‌رسید که از نظر اقتصادی هم نسبت به هواپیما توجیه پذیرتر بود.

وی تصریح می‌کند: هرچند بعدها برخی‌ شرکت‌های هوایی در رقابتی ناسالم، قیمت‌های خود را پایین‌تر آوردند اما بازهم مسافرت دریایی جذابیت‌های خاص خود را داشت و هم‌چنان مورد استقبال بود؛ پس از راه‌اندازی خط، مرز رسمی دریایی در بندر شهید کلانتری چابهار تاسیس شد و نهادهایی که کار عبور و مرور مسافر و گذرنامه را انجام می‌دادند هم مستقر شدند؛ هم‌چنین روادید بین ایران و عمان نیز به‌صورت یک طرفه از سوی ایران لغو شد اما به دلیل ضعف مدیریتی شرکت بهره‌بردار هم این خط به پایان رسید و هم اقداماتی که می‌توانست به تاسیس خط دریایی چابهار-کراچی منجر شود.

برای راه‌اندازی ترمینال چابهار، به کشتیرانی‌های داخلی تسهیلات ساخت کشتی می‌دهیم

مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی درباره اقدامات این سازمان برای راه‌اندازی مجدد ترمینال مسافرت دریایی چابهار می‌گوید: آمادگی داریم چنانچه بخش خصوصی و کشتیرانی‌های داخلی و خارجی متمایل به راه‌اندازی دوباره خط چابهار-مسقط و هم‌چنین راه‌اندازی خط چابهار-کراچی باشند را حمایت کامل کنیم تا از این مسیرها تردد دریایی داشته باشند.

محمد راستاد می‌افزاید: چنانچه کشتیرانی‌های داخلی بخواهند، کشتی را برای استفاده در مسیر چابهار را از طریق کشتیرانی‌های داخلی بسازند، ما بهترین تسهیلات ممکن را با تقبل رایانه تسهیلات از طریق سازمان بنادر اعطا می‌کنیم تا این مسیر فعال شود

معاون وزیر راه و شهرسازی تصریح می‌کند: در واقع هم مکانیزم‌های تشویقی سازمان را داریم و هم زیرساخت پایانه مسافربری، یعنی همه امکانات فراهم است تا بخش خصوصی و کشتیرانی‌های داخلی این از پروسه استقبال کنند و ما شاهد فعال شدن دوباره ترمینال باشیم.

مدیرکل بنادر و دریانوردی سیستان و بلوچستان نیز می‌گوید: برای راه‌اندازی دوباره ترمینال و تنها خط دریایی آن اقداماتی انجام دادیم؛ این ترمینال را به مناقصه بردیم و در قالب قراردادی درحال واگذاری به بخش خصوصی است؛ ترمینال را به‌طور کامل به بخش خصوصی می‌دهیم تا خود هم اپراتوری خط را به عهده بگیرد و هم اپراتوری ترمینال را؛ امیدواریم با این کار جان دوباره به بزرگ‌‎ترین و مجهز‌ترین ترمینال مسافرت دریایی ایران ببخشیم.

خط دریایی چابهار-کراچی امنیت زائران و گردشگران پاکستانی را تضمین می‌کند

هم‌زمان با واگذاری ترمینال شهید کلانتری چابهار به بخش خصوصی و راه‌اندازی دوباره خط دریایی چابهار-مسقط، زمزمه‌هایی از راه‌اندازی خط دریایی چابهار-کراچی از سوی پاکستان می‌آید.

میرحاصل خان بزنجو وزیر بنادر و کشتیرانی پاکستان فروردین 97 در دیدار با عباس آخوندی وزیر سابق راه ایران گفت: در نشست دو طرفه درباره چند پیشنهاد به بحث و بررسی پرداختیم که یکی از آن افتتاح خطوط دریایی مسافربری میان بنادر چابهار و کراچی است. ما فرآیند آن طرح را آغاز کرده‌ایم درحالی که طرف ایرانی نیز فرآیند مرتبط با خود را تکمیل کرده است. پاکستان نیز به زودی فرآیند مرتبط با خط دریایی چابهار-کراچی را تکمیل خواهد کرد.

وزیر سابق راه و شهرسازی ایران نیز در این نشست گفت: قرار شد دولت پاکستان برنامه های خود را در این خصوص و نوع کشتی و ظرفیت آن را به طرف ایرانی اعلام کند تا تهران نیز زیرساخت های لازم را برای تحقق این امر فراهم کند.

وزارت بنادر و کشتیرانی پاکستان پیش‌از این نیز بارها بر راه‌اندازی خط دریایی چابهار-کراچی به‌دلیل امن بودن مسیر تاکید کرده بود؛ از جمله در سال 2014 این وزارت خانه بر راه‌اندازی سرویس دریایی میان ایران و پاکستان به دلیل ناامن بودن مسیر ایالت بلوچستان پاکستان به ایران در پی موج گسترده حملات تروریستی از قبیل انفجارهای بمب، انتحاری و یورش شبه نظامیان و جابه جایی امن زوار از سرویس دریایی اربعین تاکید کرده بود.

هرچه باشد؛ راه‌اندازی خط دریایی از چابهار به پاکستان و عمان مسیری کوتاه، باصرفه و صدالبته امن برای 8 میلیون بلوچ دو کشوری است که سالانه برای دید و بازدید و یا سفرهای زیارتی و سیاحتی به ایران می‌آیند.

منبع: تسنیم