سازوکارهای برون‌رفت از بحران ارزی

اعتمادآنلاین| فرشاد مومنی - عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی، امروز در نشستی در موسسه مطالعات دین و اقتصاد گفت: یک تحولی در مناسبات رانتی ایران اتفاق افتاده است و آن حرکت از سمت رانت خام‌فروشی به سمت رانت ایجاد شده از ناحیه شوک نرخ ارزی است. ما می‌گوییم تا این روند به مرحله تثبیت نرسیده باید با سازوکارهای اجرایی مناسب مانع از آن شد.

وی با بیان این‌که باید با سیاست‌های تعدیل ساختاری که اساس خود را بر شوک‌درمانی قرار داده است برخورد شود، گفت: فقط در دوره بین سال‌های 1370 تا 1395 سهم صنایع رانتی شبه دولتی از کل تولید ناخالص بخش صنعت از 30 به حدود 70 درصد رسیده است.

او با بیان این‌که مناسبات نابرابری که این رویکرد ایجاد می‌کند، کشور را به سمت وابستگی‌های عمیق به خارج می‌کشاند، اظهار کرد: کشوری که تا پیش از این با واردات 15 میلیارد دلاری می‌توانست زندگی کند، الان با واردات 70 میلیارد دلاری بحران دارد.

وی با بیان این‌که برخی‌ها به خاطر نفوذ خود و ایجاد یک مافیای رسانه‌ای نظام تصمیم‌گیری را گیج کرده‌اند، گفت: از بازار پول و سرمایه حاکمیت‌زدایی شده است و اگر دولت قادر به اجرای برنامه‌های خود نباشد اعتماد عمومی زائل می‌شود، در حالی که رسانه‌های وابسته با برجسته‌کردن مسائل حاشیه‌ای ذهن نظام تصمیم‌گیری را مشغول می‌کنند.

عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به وضعیت این روزهای بازار ارز اظهار کرد: 30 سال است که به یک تجربه رسیده‌ایم. از یک سو اگر دلار تزریق شود صرف تامین مالی واردات کالاهای کوکس و قاچاق می‌شود و از سوی دیگر هم اگر تزریق نشود، چون همه مقدورات را به این ارزها وابسته کرده‌اند، آسیب‌ها و بحران‌هایی ایجاد خواهد کرد.

مومنی با بیان این‌که راه نجات این است که اولویت‌های مربوط به بقای مردم و تولید کنندگان را فراهم کنیم، ادامه داد: نظام دیده‌بان منافع ملی خوب کار نمی‌کند، اما باید به شیوه‌ای توسعه‌گرا برگردیم که در آن مردم و تهی‌دستان در اولویت باشند. از این طریق است که می‌توان ثبات را ایجاد کرد.

وی با اشاره به کتاب هنر تحریم‌ها اثر ریچارد نفیو اظهار کرد: او در این کتاب پنج بار گفته است که ما باید مردم را متقاعد کنیم تا ارزش پول ملی‌شان را تعدیل کنند و از سوی دیگر ارز آن‌ها صرف امور غیرتوسعه‌ای شود. تحریم‌کنندگان ما کالاهای مصرفی و لوکس را نه تنها تحریم بلکه ورودش را به کشور تسهیل هم کرده‌اند؛ چگونه می‌شود یک نظام تصمیم‌گیری اینقدر به این مسائل بی‌تفاوت باشد و در عوض به چیزهایی بسیار کم اهمیت واکنش سریع نشان دهد؟

اوبا اشاره به آمارهای بانک مرکزی اظهار کرد: طبق آمارها در سال 1396 حدود 74 درصد اضافه واردات داشته‌ایم که این کالاها به انبارها رفته است. این قضیه مربوط به سال گذشته است که دلار 3800 تومان بود؛ یعنی مردم در همان زمان و با آن قیمت دلار هم نمی‌توانستند 74 درصد از واردات را مصرف کنند؛ حالا با افزایش نرخ ارز این مساله بسیار شدیدتر هم شده است.

مومنی همچنین با اشاره به داده‌های رسمی بانک مرکزی گفت: این داده‌ها روند صنعت‌زدایی را نشان می‌دهد که براین اساس حدود 85 درصد از سرمایه‌گذاری‌های تولیدی در کشور نتوانسته محقق شود.

وی با بیان این‌که دولت وام‌گیری ارزی را برای خود پیش‌بینی کرده است، اظهار کرد: بنیه کارشناسی ما می‌تواند سازوکارهای برون رفت از این بحران را نشان دهد. ما ابتدا باید برای مردم ساختارهایی را تدارک ببینیم تا بتوانند از طریق یک شیفت کار شرافتمندانه از عهده هزینه‌های خود بربیایند.

عضو هیات علمی علامه طباطبایی با بیان این‌که حجم صادرات محصولات پتروشیمی 10 برابر، آهن 17 برابر و سنگ آهن 39 برابر شده است، گفت: این خام‌فروشی و اشتغال‌زدایی نمی‌تواند بیشتر از این ادامه پیدا کند. این‌ها می‌خواهند نرخ ارز اصلاح شود اما در سیاست‌های مالی و پولی اصلاحاتی انجام نمی‌دهند.

منبع: ایسنا