توسعه صید صنعتی می‌تواند با درآمدهای نفتی رقابت کند

اعتمادآنلاین| توسعه صنعتی صیادی در منطقه چابهار یکی از کلیدهای رشد استان سیستان و بلوچستان است و شیلات به عنوان بانی صید ماهی در جنوب کشور می تواند راهگشای توسعه اقتصادی این منطقه باشد.

براساس آمارهای منتشر شده 34 تعاونی صیادی در حوزه اداره کل شیلات سیستان و بلوچستان فعال بوده و 107 واحد صنایع شیلاتی و 29 کارخانه تولید کنسرو ماهی نقش مهمی در بسته بندی و صادرات ماهیان این منطقه دارند.

گفته می شود که در حدود 300 هزار فرصت شغلی در حوزه شیلات شهرستان های چابهار و کنارک تعریف شده که بیشتر در زمینه پرورش میگو، صید با کشتی های پیشرفته روز دنیا، پرورش ماهی در قفس، تکثیر آبزیان، ایجاد صنایع و کارخانه های وابسته، است.

به دلیل اهمیت صنعت شیلات و تاثیرات آن بر جوامع بومی منطقه، تیم خبری اعزامی ایرنا به چابهار با هدایت الله میرمرادزهی مدیر کل شیلات استان سیستان و بلوچستان گفت و گو کرد.

میر مرادزهی با اشاره به ظرفیت های شیلاتی در سواحل جنوبی استان سیستان و بلوچستان گفت: یکی از پتاسیل مهم استان بخش صید و آبزی پروری است. ما 75 درصد از صید صنعتی- تجاری کشور را انجام می دهیم و ماهی های تجاری این منطقه از تنوع و کیفیت خوبی برخوردار است.

در بنادر ماهیگیری و جایگاه تخلیه صید واقع در شهرستان های چابهار و کنارک، شامل بنادر تیس، کنارک، رمین، زرآباد، پزم، چابهار، بریس، گواتر، جد، تنگ و پسابندر، در حدود 2 هزار و 400 صد قایق و لنج داریم و در حدود 24 هزار نفر صیاد و نیروهای فنی روی شناورها فعالیت دارند.

در کل در حدود 100هزار نفر با مجموعه شیلاتی، در بخش تکثیر و تولید، کار روی لنج و بخش در فرآوری مشغول کار هستند.

چابهار به عنوان بهشت آبزی پروری نام گذاری شده است. به طور مثال مدت زمانی که ما میگو را در زمین می گذاریم، به جای 90 روز که میگو به 24 گرم برسد، با 80 روز هزینه نگه داری کمتر، میگو به رشد لازم می رسد. ما زمانی که فصل اول را برداشت می کنیم، از ماه اول تا سوم یک نوبت برداشت داریم و از ماه سوم تا ششم، برداشت دوم و در ماه شش تا نهم برداشت سوم را داریم. آب و هوای این منطقه و خود آبی که عاری از آلودگی می باشد، باعث برداشت با کیفیت شده است.

ما حدود 40 درصد از سهم صید استان های جنوبی کشور را برعهده داریم و تامین کننده بیش از 75 درصد تن ماهی ها، این منطقه هستیم. علاوه بر این رتبه اول صید در غرب اقیانوس هند را دارم.

طبق برنامه IOTC ، در بین 32 کشور از لحاظ رتبه صید، رتبه اول و از نظر صید در اقیانوس هند رتبه دوم را بعد از کشور اندونزی بدست آورده ایم. ما حدود سه سال است که پشت سر هم رتبه اول کشور را در میان استان های ساحلی داریم. سال اول با 231 هزار تن، سال دوم با 251هزار تن و امسال هم با 331 هزار تن رتبه اول کشوری را کسب کردیم.

از این بابت این استان پتانسیل، استعداد و ذخیره ماهی خوبی را دارد که می تواند زمینه اشتغال خوبی را برای مردم به وجود آورد.

در حال حاضر علاوه بر صید ماهی های صنعتی گیدر، هوور، دم زرد، خطی، مسقطی، ماهی های غیرماکول را داریم که بعضی از آنها چون فانوس ماهی و میکتوفیده، ماهی های تجاری با ارزشی شمرده می شوند. ضمن اینکه از دریای این منطقه بهره برداری جلبک، خیار دریایی، صدف و نیز حلزون هم می شود.

تا الان ما با کشتی ها و لنج های فایبرکلاس و چوبی کار کرده ایم و در صورت بهره گیری از تکنولوژی جدید حتما بهره برداری ما بیشتر خواهد شد.

مدیر کل شیلات استان سیستان و بلوچستان درباره لزوم اصلاح در نحوه صید گفت: ما صید با لانگ لاین شروع کردیم یعنی صید با قلاب. در این شیوه، نوع ماهی که قرار است صید شود، انتخاب خواهیم کرد. این روش جدید را آموزش و ترویج داده و مجوز داده ایم تا کیفیت صید بالا رود. ژاپنی ها ماهی گیدر را صید و خونگیری و با یخچال ها با دمای منفی 40 درجه منجمد می کنند و با قیمت 40 دلار می فروشند، این ماهی را اینجا 12هزار تومان می فروشیم. هدف ما این است که با علم روز صید کرده و بتوانیم بخوبی به کشورهای دیگر صادر کنیم.

ما سه وظیفه داریم، هم برداشت می کنیم، هم مرمت می کنیم و هم لانه هایی را در خشکی می سازیم و در دریا می گذاریم تا ماهی ها بتوانند تخم گذاری کنند. کاشت، داشت و برداشت بهترین روش است. تحقیقات ما مبتنی بر این است که چه طور و در کجا صید کنیم، یا چه طوری و در چه فصلی صید کنیم. این موارد تقویم دارد و برنامه ریزی شده است. هر نوع ماهی یک زمان صید دارد که در تقویم و برنامه شیلات مقرر شده است. ما مردم را توجیه کردیم که به نفع خودشان است تا براساس تقویم کار کنند تا در آینده ماهی بیشتری برای صید بماند، درغیر این صورت با صیادی بی رویه ماهی دریا کم می شود.

در چابهار و کنارک اگر روزی دریا طوفانی شود و مردم نتوانند برای صیادی بروند، برای درآمد روزانه شان مشکل پیش می آید. زندگی مردم با آبزی پروری و صیادی گره خورده است. در این موضوع هرچه ما حضور بهتر و با برنامه ریزی و تکنولوژی بهتری داشته باشیم، رزق مردم بهتر تامین خواهد شد.'

وی با اشاره به اهمیت گسترش پرورش ماهی در قفس گفت: با توجه به ذخیره کنونی ماهی در دریا و افزایش جمعیت، باید پرورش ماهی در قفس داشته باشیم. این منطقه برای پرورش ماهی در قفس بسیار مناسب است. در حال حاضر برای 6 شرکت، 54 متقاضی را برنامه ریزی کردیم تا قفس های 125 تنی را در منطقه به کار گیرند. 4 تا قفس را تا حالا آماده کرده ایم تا در دریا بگذاریم.

با این کار ماهی هایی که منقرض یا کم شدند مثل حلوا سفید، مثل میش ماهی که خودش بادکنک دارد، تکثیر خواهند شد.

الان برای تکثیر و پرورش، بچه ماهی مورد نیاز است و خودمان توانسته ایم تکثیر را انجام بدهیم تا محتاج کشورهای دیگر نباشیم. اگر کسی پرورش ماهی در قفس را کار کند بچه ماهی و میگو را از اینجا تامین می کند.

میر مراد زهی درباره دستاوردهای شیلات منطقه گفت: برای تامین غذایی ماهی و میگو، کارخانه غذا را اینجا ساختیم. تور ماهی، قبلا از خارج وارد می شد ولی الان با بهره برای از کارخانه توربافی، تور را خودمان تامین می کنیم.

اینجا 42 هزار هکتار زمین مستعد برای پرورش ماهی داریم که 4 هزار هکتار آن تحویل مردم شده است. در سال گذشته موفق شدیم که 221 هکتار را کشت کنیم و 570 تن ماهی را صادر کنیم. امسال توانستیم حدود هزار هکتار زمین را کشت میگو کنیم که تاکنون هزار و ششصد تن را برداشت و صادر کرده ایم. مزرعه های کشت میگو در کنار سواحل با جزر و مدد دریا، آبگیری می شوند.

وی درباره سرمایه گذاری های صورت گرفته در این بخش گفت: بخش صید صیادی و آبزی پروری یکی از کارهای کم هزینه است، زیرا با 40 تا 50 میلیون تومان می توانیم یک فرصت شغلی را برای مردم ایجاد نماییم. ما از سرمایه گذاری خارجی استقبال می کنیم اما به شرط اینکه فراوری، اشتغال و سرمایه اش را اینجا بگذارد و در این منطقه اثرگذار باشد. ما توانسته ایم سرمایه های خارجی را جذب کنیم. مثلا هزار و پانصد هکتار را به یک سرمایه گذار کویتی دادیم.

در طرح گواتر همه سرمایه گذاران ایرانی هستند و الان چون بومیان ارزش این کار را متوجه شده اند از طرح ها بسیار استقبال کرده و درخواست مرزعه کرده اند و ما هم در حد و توانشان، زمین از صد هکتار تا هزار هکتار و پانصد هکتار واگذار کرده ایم. کشت میگو یا صید ماهی هر چقدر وسیع تر باشد، به صرفه تر و اقتصادی تر است.

مدیرکل شیلات استان سیستان و بلوچستان در ارتباط با برنامه های جدید این بخش گفت: در سند چشم انداز، ما می توانیم به 600 هزار تن برداشت برسیم. با این هدف 128 کارخانه داخلی، دو برابر و صادرات و ظرفیت شغلی نیز به دو برابر خواهد شد. الان روش صید ما گوشتگیر، محاصره ای، بوده و بعد انتخابی می شود یعنی ماهی بزرگتری را انتخاب می کنیم.

لنج های ما تا هزار و 200 کیلومتر به داخل دریا می روند و ما برای آنها کشتی های پشتیبان معرفی می کنیم. این کشتی ها هم ماهی آنها را می خرند و هم فعالیت لنج صرف رفت و برگشت نمی شود. سردخانه های این کشتی ها منفی 60 درجه بوده و ماهی ها را خونگیری می کنند و با قیمت بالا می فروشند.

اهداف ما در آبزی پروری، برداشت متراکم است که با این کار می توانیم سه برابر برداشت کنیم.

مساله دیگر این است که ما ماهی و میگو داریم ولی جای دیگری بسته بندی می شود. ما باید فراوری خوب و بسته بندی شیک حتی با برند خود چابهار داشته باشیم.

معتقدم این تحریم ها برای ما فرصت است. هر کیلو خیار دریایی 42 دلار است. اگر ما خیار دریایی را صید، فرآوری و صادر کنیم، کمتر از نفت نیست. این برداشت میگو تماما بعد صادراتی دارد و ارزآور هست.

وی در خصوص بحث نگهداری لنج ها و کشتی های ماهیگیری توسط نیروهای بومی گفت: ما الان سه مرکز آموزش در کنارک، چابهار و بریس داریم و از لحاظ موتوری هم، نیروی فنی آموزش دیده و نیروی ایمنی آموزش داده شده اند.

تعمیرگاه لنج در کنارک داشتیم و یک مجوز دیگر در بخش بریس است. قبلا لنج های ما برای تعمیر به کمپ یا بندرعباس می رفت ولی الان با تاسیس تعمیرگاه بریس دیگر نیازی به هزینه رفت و برگشت نخواهد بود.

نیاز ما به نیروی های خارجی روی لنج ها مرتفع شده است اما هنوز راه ناپیموده شده را زیاد داریم چون ما میخواهیم روش صیدمان با قلاب باشد و تجهیزات صید نیز نیازمند سردخانه است. لنج های ما چوب و فایبرکلاس است و برای آینده به دنبال بهترین کیفیت کشتی ها و لنج ها هستیم.

میر مردادزهی درباره صیادان غیرقانونی و اقدامات مقابله ای گفت: تعدادی قایق در سطح منطقه بودند که شناسایی کردیم و خوشبختانه بعد از 17 سال، ما مجوز لنج می دهیم. در نتیجه قایق های غیرقانونی را ساماندهی کردیم و کد شناسایی دادیم تا آنها هم قانونمند شوند و تا الان 250 تا مجوز جدید گرفتیم. برای بهره گیری از کشتی های بزرگی که بتوانند در اقیانوس هند و در مناطق مشترک صید کنند، برنامه ریزی کرده ایم که سرمایه گذار خصوصی آنها را بخرد. امتیاز آنها مال ایران است و در اینجا تخلیه می کنند و یا به بندر عباس می روند.

وی در ارتباط با بیمه صیادان بیان کرد: اصلا صیادان بدون بیمه به دریا نمی روند. قبلا بعضی ها بیمه نمی کردند ولی با اتفاقاتی که در دریا افتاد و توانستند خسارت بگیرند، سایرین نیز مجاب شدند تا بیمه کنند. ما هم شرایط بیمه آسان را در نظر گرفتیم، بیمه سرمد که برای هر نفری 16 هزار تومان ماهانه است. از اولین الزامات دریافت مجوز و تشکیل پرونده بیمه کردن است. به دفاتر بیمه در بندرها جا دادیم.

مدیر کل شیلات استان سیستان و بلوچستان درباره آمار صیادان گرفتار شده به دست دزدان دریایی گفت: صیادان تا حدود هزار و 200 تا هزار و 400 مایل به طرف اقیانوس هند می روند و برخی اوقات ممکن است با دزدان دریایی مواجه شوند. با کمک وزارت اطلاعات، وزارت کشور، جهاد کشاورزی و وزارت امور خارجه توانسته ایم 24 صیاد را آزاد کنیم و حتی صیادانی که در چهارسال قبل گرفتار شده بودند به کشور برگشتند. با این حال ما هنوز 14 نفر صیاد را داریم که پنج سال گرفتار هستند، ما گزارش دادیم به مراجع ذی ربط و امیدواریم زودتر به نزد خانواده هایشان برگردند.

سیستان و بلوچستان به سبب گستردگی منابع آبی دارای 2 اداره کل شیلات در شمال و جنوب استان است که اداره کل شیلات سیستان مستقر در زابل واقع در شمال استان وظیفه کنترل و حمایت از منابع آبی داخلی و اداره کل شیلات سیستان و بلوچستان مستقر در بندر چابهار واقع در جنوب استان در حوزه آبهای دریای عمان فعال است.

چابهار به عنوان تنها بندر اقیانوسی ایران، واقع در قلب مَکُّرانِ بلوچستان و در فاصله 645 کیلومتری جنوب زاهدان مرکز استان سیستان و بلوچستان، از سه شهر به نام های چابهار، پلان و نگور، سه بخش مرکزی، دشتیاری و پلان، 6 دهستان و 438 روستا تشکیل شده است.

منبع: ایرنا