احداث سد به تنهایی نمی‌تواند خسارات سیل را کاهش دهد

اعتمادآنلاین| محمود گلابچی امروز در نشست بررسی راهکارهای علمی کاهش آسیب‌های بلایای طبیعی سیل در دانشگاه معماری و هنر پارس با تأکید بر اینکه نبود پیش بینی‌های لازم جانمایی ساخت و ساز در شهرها و روستاها موجب افزایش خسارات سیل در روزهای اخیر بوده است، گفت: قطعا نمی‌توان با احداث سد آسیب‌های ناشی از سیل را کاهش داد.

وی با بیان اینکه در طول سالیان گذشته مطالعات زیادی در مورد سازه‌های آبی صورت گرفته و حتی کتابی با عنوان «پل‌ها و سازه‌های آب در ایران» راهکارهای مناسبی برای جلوگیری از خسارت‌های سیل در خوزستان منتشر شده است، گفت: در موضوع سیل اخیر، مشکل اصلی را باید در عدم مکان‌یابی درست ساختمان‌ها و عدم جانمایی شهرها دانست، چرا که شاید ساخت و ساز در برخی شهرها مناسب بوده، اما با توسعه شهرها و ساخت و سازهای واحدهای مسکونی در بستر رودخانه‌ها و مسیر رودخانه‌ها باعث شده تا سیل موجب خسارات زیادی شود.

وی با تأکید بر اینکه در این کتاب مطالعات مناسبی به طور ویژه برای خوزستان صورت گرفته و این دانشگاه آسیب‌شناسی مناسبی در مورد سیل و کاهش بلایای طبیعی انجام داده است، گفت: تلاش بر این است تا کمک کنیم و آسیب‌شناسی لازم را انجام دهیم که سیل به چه دلیلی به وجود می‌آید و چطور می‌توان میزان خسارات این بلایای طبیعی را در آینده کاهش داد.

گلابچی با تأکید بر اینکه باید از این سیل درس‌های زیادی بگیریم تا در آینده تکرار نشود، گفت: برای خورستان و تک تک شهرهای این استان مطالعات علمی مناسبی در مورد سازه‌های آبی صورت گرفته و آسیب‌شناسی‌های مناسبی انجام شده است تا بتوانیم با ارائه راهکارهای مناسب میزان بلایای طبیعی مثل سیل را کاهش دهیم.

بنیانگذار دانشگاه معماری و هنر با تأکید بر اینکه سیل اخیر حاصل بارش‌های زیادی بود که در پنجاه سال اخیر بی‌سابقه بوده است، گفت:‌ اگر به درستی وقوع این بارش‌ها ارزیابی و پیش‌بینی می‌شد، قطعا می‌توانستیم مسیل‌ها را هدایت و آب را به میزان کافی ذخیره و آن را هدایت کنیم تا خسارتی به شهرها و روستاها وارد نشود.

گلابچی تصریح کرد: متأسفانه ساخت و سازهای صورت گرفته در شهرها و روستاها در مسیر این سیل‌ها باعث شد تا خسارت‌ها افزایش یابد.

به گفته وی، مهار آب‌های سطحی یکی از روش‌ها برای استفاده بهینه از این سیل‌ها می‌توانست باشد.

وی در خصوص اینکه گفته می‌شود ایجاد سدها می‌توانست موجب کاهش خسارات شود، گفت: تمام راه‌حل‌ها ایجاد سد نیست، پس اگر مسیرهای حرکت آب را پیش‌بینی کنیم و این آبها را به سمت صنایع و دریا هدایت می‌کردیم، می‌توانستیم استفاده بهینه‌ای از این بارش‌ها انجام دهیم.

وی ادامه داد: مطالعات علمی و اجرای آن و سخت‌گیری در اجرای ضوابط یکی از راهکارهای اساسی برای مقابله با سیل است، پس اگر مکان‌یابی صحیحی در شهرها برای واحدهای مسکونی صورت بگیرد و توسعه شهری در نقاطی که نباید صورت بگیرد مورد اهمیت قرار بگیرد، قطعا در مقابله با سیل ما را کمک خواهد کرد و حتی این میزان سیل را می‌تواند برای کشور مفید واقع کند.

گلابچی ادامه داد: در بعضی اوقات در حوادث طبیعی، ساختمان‌های قدیمی که به خوبی احداث شده‌اند توانسته‌اند زلزله‌های شدیدی را تحمل کنند و در مقابل، بسیاری از ساختمان‌های جدید بلافاصله با یک زلزله تخریب شدند، بنابراین در بحث سیل جانمایی مسئله بسیار مهمی است.

وی با بیان اینکه به هر اندازه که توانستیم در کاهش وزن سازه‌ها کار کنیم، به همان اندازه مقاومت ساختمان‌ها در برابر زلزله افزایش یافته است، گفت: سبک‌سازی یکی از راهکارها برای مقاومت در برابر زلزله است، پس در مورد حوادث اخیر، مکان‌یابی مناسب ساختمان‌ها بسیار بااهمیت است، چرا که اگر این واحدهای مسکونی در حاشیه رودخانه‌ها یا در معرض خطر ناشی از بارش‌های شدید احداث نمی‌شدند، به هیچ عنوان دچار تخریب نمی‌شد.

وی ادامه داد:‌ امکان پیش‌بینی حجم آب در بارندگی‌ها و وسعت آن در دشت‌ها بسیار مهم است، چرا که در این خصوص باید مسیل‌ها و کانال‌هایی برای هدایت آنها پیش‌بینی می‌شد و آن را به آبهای سطحی هدایت و از آن آب در اراضی کشاورزی و ذخیره‌سازی مناسب برای تولید برق استفاده شود.

وی با اشاره به اینکه طرح‌های مناسب تفصیلی و جامع و طرح هادی بسیار می‌تواند در میزان کاهش بلایای طبیعی بسیار مؤثر باشد، اگر در این طرح‌ها به تمام مؤلفه‌ها توجه شود، شاهد بروز خسارت‌های بالا حتی در سیل نخواهیم بود، پس این موضوع مربوط به نهادهای تصمیم‌گیر است، هر چند بخشی از این موضوع نیز به مردم بازمی‌گردد که توجه ویژه‌ای داشته باشند تا در حاشیه رودخانه‌ها اقدام به ساخت و ساز نکنند.

عضو هیأت علمی دانشگاه تهران، گفت: هر وقت که در فرایندهای طبیعی غفلت و درختان را قطع کردیم، حوادث طبیعی ورود کرده و مشکلاتی برای کشور ایجاد کرده است، پس عدم مداخله برای تغییر زیست‌بوم طبیعت یکی از اصولی است که در دنیا به آن توجه شده است، پس قبل از همه باید دستگاه‌های اجرایی در این خصوص توجه کنند تا امکان ساخت و ساز در مکان‌هایی که خطر حوادث طبیعی وجود دارد، میسر نشود.

گلابچی با اشاره به طرح جامع مسکن که پیش بینی‌های لازم برای جانمایی ساخت و سازها صورت داده است، گفت: در این طرح، هیدرولوژی و شناسایی وضعیت منطقه به لحاظ آب و بارش‌ها صورت گرفته و در مواردی نیز این اتفاق نیفتاده که باعث بروز چنین حوادثی شده است، چنانچه در این زمینه مطالعاتی صورت نگیرد، ساختمان‌ها در وقوع سیل دچار مشکلات عدیده‌ای خواهند شد.

وی تأکید کرد: راه‌حل مقابله با سیل و بلایای طبیعی، بررسی علمی و جدی در پیاده‌سازی ضوابط و مقررات است، پس اگر به دلیل ملاحظاتی، مقررات و ضوابط نادیده گرفته شود، قطعا در آینده صدمات زیادی از این ناحیه به کشور وارد خواهد شد.

وی اظهار داشت: استان خوزستان یکی از مهمترین استان‌های کشور به لحاظ اقتصادی و اجتماعی است، پس به لحاظ شرایط اقلیمی همواره آب و وجود جریانات سطحی برای این استان وجود داشته است و همین موضوع دلایل آبادانی این استان بوده است.

وی ادامه داد: به طور قطع ما می‌دانیم که چه اتفاقی برای استان خوزستان روی داده و باید چه کنیم که این حادثه در آینده تکرار نشود، به همین دلیل در کتاب «پل و سازه‌های آبی ایران» به خوبی این موضوع را حلاجی و کارشناسی کردیم، چرا که به خوبیم یدانیم که چگونه باید در خصوص اینگونه حوادث آسیب‌شناسی و ارائه راهکار انجام دهیم.

وی تصریح کرد: باید مسیر آبها به سمت دریا را به درستی پیش بینی کنیم تا در آینده از بروز حوادث ناشی از سیل جلوگیری کنیم.

وی در مورد اینکه گفته می‌شود برخی از بزرگراه‌ها و اتوبون‌های تهران نیز در معرض حوادث طبیعی مثل سیل قرار دارند، گفت:‌البته یک سیل در گذشته در شمال تهران به وقوع پیوست، اما پیش‌بینی‌ها لازم قطعا در طرح جامع و تفصیلی در حوزه آبهای سطحی صورت گرفته و امیدوار هستیم چنین حوادثی در تهران رخ ندهد.

وی خاطرنشان کرد: علم مهندسی آب ایجاد سد است و هدف از آن تأمین آب و تأمین انرژی است.

وی گفت: نقش اصلی سد، ذخیره‌سازی آب و تأمین انرژی است و این به این معنی نیست که ما می‌توانیم تمام جریانات سطحی را با ساخت سد مهار کنیم.

گلابچی گفت: باید توجه داشته باشیم که آبخیزداری بدان معناست که امکان ایمنی آب را تا رسیدن به مقصد فراهم می‌کند، هر چند که باید بدانیم سد تأمین کننده آب مورد نیاز کشور است و برای کشور لازم است.

وی خاطرنشان کرد: اگر از قبل پیش‌بینی‌های لازم برای هدایت جریانات آب انجام می‌شد، حوادث اخیر که ناشی از سیل بود و آب زیادی نیز برای کشور ایجاد کرد، نه تنها وارد مناطق مسکونی نمی‌شد، بلکه با خود این همه گل و لای و مواد جامد را هم حمل نمی‌کرد.

به گفته وی، وقتی سطح آبهای زیرزمینی کاهش می‌یابد، ساختارها فرو ریخته و امکان ذخیره‌سازی هم برای این ساختارها به جای نمی‌ماند، پس وقوع این سیل‌ها نمی‌تواند برای کشور مفید باشد اگر این آبها به خوبی هدایت و کنترل نشود.

منبع: فارس