آیا سرنوشت صندوق توسعه ملی همانند حساب ذخیره ارزی خواهد شد؟

اعتمادآنلاین| برخی کارشناسان معتقدند که طی سال‌های گذشته ایراد ساختاری در بودجه و وابستگی به منابع نفتی مانع از عملکرد صندوق در چارچوب قانونی شده و با تکرار سرنوشت حساب ذخیره ارزی، خراب شده است.

وحید شقاقی، اقتصاددان، در رابطه با وضعیت کنونی صندوق توسعه ملی و اظهارات مقام معظم رهبری در این رابطه گفت: زمانی حساب ذخیره ارزی دچار این مشکل شد که محلی برای تامین کسری بودجه دولت‌ها بود و نتیجه خوبی به همراه نداشت؛ از این‌رو صندوق توسعه ملی را راه‌اندازی کردیم، اما متاسفانه به دلیل عدم پوشش هزینه‌ها از بودجه، صندوق آن را خالی و سرنوشتی مانند حساب ذخیره ارزی برای آن رقم خورد.

وی ادامه داد: قرار بود صندوق توسعه‌ای بسازیم که هیات امنا بر عملکرد آن نظارت داشته و به راحتی به سمت تامین منابع از این صندوق و درخواست مجوز برای برداشت از آن نرویم ،به عبارتی سختگیرانه پیش برویم اما در نهایت با وجود تاکیدی که در برنامه پنجم توسعه در این رابطه وجود داشته و اساسنامه صندوق توسعه ملی چارچوبی برای حفظ منابع آن تهیین کرده بود، باین‌گونه پیش نرفت.

این اقتصاددان با بیان این‌که صندوق توسعه ملی ما باید مانند صندوق‌های توسعه دنیا از جمله نروژ یا صندوق ثروت می‌شد که انباشتی از منابع را به همراه داشت، گفت: ولی اکنون در حدی که باید باشد، منابع ندارد و در حالی که باید از منابع آن برای توسعه سرمایه‌گذاری برای گسترش بخش خصوصی استفاده می‌شد اکنون عمدتا در هزینه‌های جاری استفاده شده و دولت‌ها نتوانستند نسبت به منابع آن خوددار باشند.

ایرادات بودجه‌ای صندوق را دچار مشکل کرد

وی دلیل اصلی وضعیت موجود صندوق توسعه ملی را ناشی از ایرادات ساختاری در بودجه و وابستگی دولت‌ها به درآمدهای نفتی دانست و افزود: همواره با توجه به این‌که درآمد نفت دچار نوسان بوده است جای خالی درآمدهای آن محلی به جز صندوق نبود و دولت‌ها راهکار مناسبی برای پوشش خلا درآمدی نفتی نداشتند.

شقاقی افزود: تا زمانی که نظام بودجه‌ریزی اصلاح و مبتنی بر عملکرد نبوده و منابع جدید در آن تعریف نشود نمی‌توان انتظار داشت که وضعیت صندوق توسعه ملی که محلی برای ذخیره درآمدهای نفتی است اوضاع مناسبی پیدا کند. حتی در سال‌های گذشته با وجود این‌که سقفی برای واریز منابع به صندوق وجود داشت همواره دولت‌ها با مشارکت مجلس این سقف را کاهش داده و به نوعی دیگر از درآمدهای نفتی استفاده کرده‌اند.

شقاقی همچنین موضوع شفافیت عملکرد صندوق را مورد اشاره قرار داد و گفت: متاسفانه در این رابطه نیز شفافیت لازم وجود ندارد هرچند که نمی‌توان بحث محرمانه بودن اطلاعات صندوق را در شرایط موجود نادیده گرفت، ولی مسئولان و هیات امنا باید به نوعی دیگر در رابطه با عملکرد صندوق اطلاع‌رسانی کنند.

صندوق توسعه ملی از سال 1390 راه‌اندازی و قرار شد که 20 درصد از منابع نفتی به آن واریز شده و هر سال سه درصد به حجم این منابع اضافه شود، از سویی دیگر طبق چارچوب تعریف شده هیچ منبعی از این صندوق برای دولت‌ها در نظر گرفته نشد و باید برای بخش‌های تعاونی و خصوصی به کار گرفته شود، ولی در مجموع آنچه که پیش رفت اینگونه نبود و سقف واریز به صندوق به دلیل کاهش درآمدهای نفتی و کسری بودجه با دریافت مجوزهای لازم کاهش پیدا کرد و از سوی دیگر دولت‌ها به دلایل مختلف به سمت دریافت مجوز برای برداشت از منابع صندوق پیش رفتند.

این در حالی است که اخیرا مقام معظم رهبری طی اظهاراتی وضعیت صندوق را مورد انتقاد قرار داده و اعلام کردند صندوق توسعه ملی بی‌خاصیت شده است. ایشان همچنین موضوع درخواست و التماس دولت‌ها برای برداشت از صندوق را مورد توجه قرار داده بودند.

منبع: ایسنا