چرا قیمت بنزین تدریجی افزایش پیدا نکرد؟/ بنزین تا سال 1400 گران نخواهد شد

اعتمادآنلاین| ‌ فرشته بهروزی‌نیک- «بنزین تا 1400 گران نخواهد شد.» این اظهارنظر به تازگی از سوی رئیس دیوان محاسبات کشور مطرح شده است. به گفته عادل آذر، افزایش قیمتی که در خصوص قیمت بنزین مد نظر بود، برای نزدیک شدن به فوب خلیج‌فارس همین امسال حاصل شد و به نظر نمی‌رسد تا 2 سال آینده نیازی به افزایش قیمتی دوباره وجود داشته باشد.

این اظهارنظر در حالی از سوی رئیس دیوان محاسبات کشور مطرح شده که به باور بسیاری از تحلیلگران اقتصادی، اگر اصلاح قیمت‌ها سالانه صورت نگیرد و انباشت شود، تاثیر مخربی بر بخش‌های مختلف اقتصادی خواهد گذاشت. همان شیوه‌ای که در مورد افزایش قیمت دلار نیز توصیه شده است، اما به نظر می‌رسد صدای کارشناسان شنیده نمی‌شود.

از سوی دیگر چند روزی است زمزمه رسیدن قیمت بنزین به 1500 تومان شنیده می‌شود. آن طور که بهرام پارسایی، سخنگوی کمیسیون اصل 90 اعلام کرده: «پیشنهاد بنزین 1500 تومانی برای سال آینده به کمیسیون تلفیق بودجه ارائه شده است.» اگرچه هنوز اخبار تاییدشده‌ای در این باره شنیده نشده است.

قیمت بنزین از سال 90 تا 98

مصداق اظهارنظرهای اینچنینی در تعیین تکلیف قیمت بنزین کاملاً مشهود است. برای درک بهتر این ماجرا باید نگاهی به روند قیمت‌گذاری بنزین از سال 90 تاکنون انداخت. در آن مقطع قیمت هر لیتر بنزین یارانه‌ای 400 و نیمه‎‌‌یارانه‌ای 700 تومان بود. این ارقام برای قیمت بنزین تا سال 92 ثابت ماند.

طی سال‌های 93 و 94 قیمت بنزین به طور تدریجی گران شد، اما در سال 95 مجلس با افزایش قیمت بنزین مخالفت کرد و مجوزی به دولت نداد و تا پیش از آبان‌ماه سال جاری، قیمت بنزین به شیوه‌ای کاملاً دستوری ثابت ماند. آبان امسال اما ورق برگشت و دولت در تصمیمی یک‌شبه، بنزین هزار تومانی را سه برابر، یعنی 200 درصد، گران کرد.

یکی از انتقادات این روزها این است که چرا دولت بنزین را به صورت پلکانی از ابتدای دوره گران نکرد که شورای هماهنگی اقتصادی سران قوا رأی به افزایش جهشی قیمت بنزین بدهد. اما اینکه چرا در دولت روحانی قیمت بنزین به صورت تدریجی گران نشد، نیاز به واکاوی بیشتری دارد.

این سوال همچنان در میان است که دولت‌های یازدهم و دوازدهم چرا قیمت بنزین را هر سال، به صورت تدریجی، گران نکرده است. در این واکاوی نباید نقش منتقدان سیاست‌های اقتصادی دولت حسن روحانی در مجلس شورای اسلامی نادیده گرفته شود.

اولین لایحه بودجه دولت در پاییز سال 92 به مجلس تقدیم و در بهار سال 1393 اجرایی شد. اتفاقاً در این سال بنزین گران شد و در اردیبهشت سال 1393، نرخ بنزین از 400 تومان به 700 تومان افزایش پیدا کرد. قیمت بنزین آزاد نیز به هزار تومان رسید.

در سال 1394، دولت قیمت بنزین را به صورت تک‌نرخی هزار تومان درآورد و به این ترتیب باز هم دست‌کم در زمینه میزان سهمیه خودروها شاهد افزایش 300 تومانی بنزین بودیم.

مجلس مجوز نداد

در سال 1395 دولت اساساً امکان افزایش قیمت بنزین را نداشت. چرا؟ چون مجلس این اختیار را از دولت سلب کرده بود. اما آن‌طور که در قانون بودجه سال 1394 آمده بود، قیمت انواع سوخت برابر قیمت آنها در پایان این سال با رعایت بندهای این تبصره خواهد بود. نکته جالب اینکه این قانون توسط مجلسی تصویب شد که اکثریت آن را منتقدان و مخالفان دولت در دست داشتند.

در سال 1396، دولت مجوز قانونی برای افزایش قیمت بنزین را داشت، اما وقتی پس از استقرار دولت جدید، در پاییز آن سال، تصمیم گرفت قیمت بنزین را به 1500 تومان افزایش دهد، بسیاری از منتقدان دولت با آن مخالفت کردند و حتی در مجلس شورای اسلامی نیز نمایندگانی بودند که صراحتاً اعلام کردند مقابل این کار خواهند ایستاد.

ثبات دستوری؛ پاشنه آشیل اقتصاد ایران

به نظر می‌رسد افزایش با ثبات دستوری قیمت‌ها به پاشنه آشیل اقتصاد ایران تبدیل شده است. برخی از کارشناسان اقتصادی این‌طور تعبیر می‌کنند که قیمت‌ها در ایران پس از یک دوره طولانی سرکوب، مانند تیر از کمان در رفته و به بخش‌های اقتصادی از جمله معیشت برخورد می‌کند.