معافیت بحران مالیات را تشدید کرد/ فرار مالیاتی سالانه 60 هزار میلیارد تومان است/ آیا مالیات جایگزین پول نفت در بودجه سال 99 می‌شود؟

اعتمادآنلاین| ‌ دولت در حالی پیش‌بینی کرده که برای سال آینده رقمی در حدود 195 هزار میلیارد تومان درآمد از محل مالیات به دست آورد که بر اساس آمارهای رسمی، فرارهای مالیاتی سالانه رقم 60 هزار میلیارد تومان کسری، برای بودجه ثبت کرده است. همین چند ماه پیش بود که وزارت امور اقتصادی و دارایی با انتشار لیستی بلندبالا، نام 12 نهاد و سازمان را منتشر و اعلام کرد این نهادها با وجود دریافت بودجه‌های میلیارد تومانی اما ریالی مالیات نمی‌دهند.

کدام سازمان‌ها معاف از مالیات هستند

در این میان معافیت‌های مالیاتی برخی نهادهای خاص هم قوز بالای قوز ساختار معیوب مالیاتی در ایران شد.

بر اساس این لیستی که از سوی سازمان امور مالیاتی کشور منتشر شده است، کمیته امداد امام خمینی (ره)، سازمان تبلیغات اسلامی، ستاد اجرایی فرمان امام خمینی (ره)، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، بنیاد مستضعفان، مرکز خدمات حوزه علمیه، موسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی و جامعه المصطفی معاف از مالیات شده‌اند.

مدتی بعد اما هنرمندان هم به لیست معافیت‌های مالیاتی اضافه شدند که اظهارنظرهای متفاوتی از سوی کارشناسان اقتصادی به دنبال داشت. عده‌ای از تحلیلگران اقتصادی معتقدند هنرمندانی که دستمزدهای نجومی می‌گیرند باید مالیات بدهند، اما در مقابل عده‌ای دیگر از تحلیلگران اقتصادی می‌گویند: «تعداد نجومی‌بگیران در سینما به اندازه‌ای نیست که همه‌شان را از زیر تیغ مالیاتی بگذرانیم.»

فرار مالیاتی از نگاه دژپسند

به هر روی در سال آینده دولت برای اداره کشور بدون اتکا به درآمد‌های نفتی حداقل به 150 هزار میلیارد تومان درآمد مالیاتی نیاز دارد، زیرا در سال جاری به دلیل محقق نشدن درآمدهای نفتی با کسری قابل توجه درآمدی روبه‌رو شده، به همین خاطر به دنبال یافتن راه‌حل جایگزین از طریق سایر درآمدهاست. اما در نقطه مقابل با یک گسل بزرگ به نام فرار مالیاتی مواجه است که فرهاد دژپسند وزیر اقتصاد و دارایی در مورد میزان فرار مالیاتی ثبت‌شده در اقتصاد ایران یادآور شده است برآورد‌ها عددی بین 30 تا 40 هزار میلیارد تومان را نشان می‌دهد.

یکی از پیشنهادهای ‌ارائه‌شده در لایحه بودجه 99 برای افزایش درآمدهای مالیاتی، سناریوی 160 هزار میلیارد تومان (به غیر از درآمدهای گمرک) است که رشد 26 درصدی نسبت به مصوبه سران قوا در قانون بودجه 98 را نشانه گرفته، ولی حتی در صورت تحقق آن باز هم نسبت به ارقام قانون برنامه ششم توسعه عقب‌ماندگی دارد.

چندی پیش، م حمدباقر نوبخت رئیس سازمان برنامه و بودجه در مهرماه سال جاری عنوان کرد: «سه منبع جایگزین نفت خواهد شد؛ ما از حجم قابل توجهی از یارانه‌های پنهانی که در حامل‌های انرژی وجود دارد می‌توانیم استفاده کنیم و بخش دیگر که عمده کار ماست مالیات‌هاست. بخش دیگر از درآمدهای جایگزین نفت نیز از محل مولدسازی به دست می‌آید که آن نیز به تصویب رسید.»

فرار مالیاتی در بخش‌های کشاورزی، صادرات، مناطق آزاد و...

در این زمینه امیدعلی پارسا، رئیس سازمان امور مالیاتی، می‌گوید: «35 درصد از اقتصاد کشور همچون بخش‌های کشاورزی، فرهنگ، صادرات، مناطق آزاد و ویژه از مالیات معاف است، آن هم یک معافیت کلی که مشخص نیست چگونه است.»

سید حسن موسوی‌فرد، کارشناس اقتصادی، نیز در این باره گفته است: «بر اساس گفته مسئولان سازمان امور مالیاتی، فرار مالیاتی در کشور بین 40 تا 50 هزار میلیارد است. اما بر اساس تحقیقات صورت‌گرفته، این رقم تا 100 هزار میلیارد تومان هم گمانه‌زنی می‌شود. بر اساس تولید ناخالص داخلی کشور، که 420 میلیارد دلار است، و با در نظر گرفتن 20 درصد این مبلغ به عنوان مالیات، در حدود 145 هزار میلیارد تومان باید در کشور مالیات پرداخت شود که در حال حاضر این‌گونه نیست.»

فرار مالیاتی با کارت‌های بازرگانی اجاره‌ای

کارت‌های بازرگانی اجاره‌ای نیز در صدر فهرست سیاه فرار مالیاتی قرار دارند. بر اساس آخرین اظهارنظر حمیدرضا دهقانی‌نیا سخنگوی ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز، 28 هزار میلیارد تومان فرار مالیاتی اتفاق می‌افتد که همه آنها به دلیل صدور کارت‌های یکبارمصرف یا همان کارت‌های اجاره‌ای بازرگانی است.

اینکه ارقام و درآمدهای پیش‌بینی‌شده در لایحه بودجه سال 99 غیرواقعی انتخاب شده موضوعی است که از فرط تکرار لوث شده است. اما تاثیری که این آمار توهمی بر اقتصاد ایران خواهد گذاشت موضوعی است که هیچ‌گاه تکراری نخواهد شد.