سرنوشت مبهم صادرات گاز به پاکستان/ تاوان بی عملی در دیپلماسی انرژی

اعتمادآنلاین| کشورمان به عنوان دومین دارنده منابع گاز دنیا یکی از بازیگران اصلی بازار صادرات گاز در منطقه است این درحالی است که سهم 18 درصدی ایران از ذخایر گاز جهان و همچنین موقعیت استراتژیک این کشور زمینه مناسبی ایجاد کرده تا بتوان با صادرات گاز به کشور‌های متقاضی گاز ایران به عنوان هاب انرژی منطقه تبدیل شود.

این در حالی است که بررسی و عملکرد وزارت نفت در حوزه صادرات گاز نشان از غفلت این وزارتخانه از بهره‌مندی از این نعمت خدادادی است به طوری که تا سال گذشته 6 قرارداد گازی بین ایران و سایر کشور‌ها برقرار شده که بررسی هر کدام از این قرارداد‌ها نشان میدهد که در صورتی که وزارت نفت به زودی اقدامی در این حوزه انجام ندهد طی 5 تا 6 سال آینده ایران برای همیشه از بازار گاز منطقه حذف می‌شود.

براساس این گزارش اوایل نوروز امسال بود که خط لوله گاز ایران به ترکیه در مرز بازرگان دچار حادثه شد و طبق اعلام شرکت ملی گاز ایران این خط لوله قرار بود ظرف چند روز آینده (ظرف مدت 2 هفته) تعمیر و بازسازی و صادرات گاز به‌زودی ازسر گرفته شود.

اما پس از گذشت 2 ماه هنوز صادرات گاز ایران به خاک ترکیه قطع است و هیچگونه صادراتی انجام نمی‌شود.

خط لوله ایران و ترکیه همچنان معلق

در این باره مهدی جمشیدی دانا مدیر دیسپچینگ شرکت ملی گاز کشور در گفت و گو با خبرنگار اقتصاد و انرژی گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان گفت: به دلیل شیوع ویروس کرونا کشور ترکیه از کارشناسان ایرانی برای بررسی خطوط آسیب دیده خط لوله گاز خودداری کرد و یک تیم کارشناسی از کشور ترکیه برای بازدید از منطقه آسیب دیده و خسارت‌های آن اعزام شدند.

او در ادامه در پاسخ به سوالی مبنی بر حذف ایران از بازار گاز ترکیه افزود: در حال حاضر ما تا سال 2026 با کشور ترکیه قرار داد گازی داریم و چنین خبری صحت ندارد.

جمشیدی دانا بیان کرد: نرخ گاز در ترکیه تک محموله‌ای و روزانه محاسبه می‌شود، باتوجه به اینکه قیمت نفت کاهش پیدا کرده قطعا برای کشور ترکیه مقرون به صرفه است به طوری که قیمت گاز کشور ما که صادر می‌کنیم بر اساس قیمت نفت 9 ماه گذشته محاسبه می‌شود.

مدیر دیسپچینگ شرکت ملی گاز ایران اضافه کرد: قیمت گاز یک معادله‌ای دارد که مرتبط با قیمت نفت است، ترکیه طی چند سال اخیر تلاش کرده است تا با افزایش واردات گاز خود از جمهوری آذربایجان و روسیه سبد وارداتی گاز خود را متنوع کند و خود به بازیگری اثرگذار در حوزه بازار گاز تبدیل شود.

جمشیدی دانا بیان کرد: در حال حاضر اینگونه نیست که ایران از بازار گاز ترکیه حذف شده باشد بلکه در حال مذاکره با این کشور هستیم تا ببینیم برای سال 2026 به بعد آیا مجدد با ایران قرارداد می‌بندند یا خیر؟

یکی از قرارداد‌های گازی ایران با کشور ترکیه است که تا سال 1405 اعتبار دارد. طبق این قرارداد ایران سالانه 8 میلیارد متر مکعب گاز به ترکیه صادر خواهد کرد. علیرغم صرفه اقتصادی این قرارداد و اهمیت سیاسی اقتصادی آن برای کشورمان، اما طی سال‌های گذشته تلاشی برای تداوم و یا افزایش صادرات گاز به این کشور برای سال‌های بعد از 1405 صورت نگرفته است. این در حالی است که ترکیه عزمی جدی برای رهایی از وابستگی به گاز ایران داشته و در این راستا اقدامات موثری انجام داده است.

این در حالی است که صادرات گاز ایران به کشور پاکستان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد به طوری که طبق گزارشات رسیده چیزی بالغ بر 6 سال است که صادرات گاز ایران به خاک پاکستان قطع است موضعی که شرکت ملی گاز کشور در آخرین توضیحات خود در این رابطه به نوعی از مسئولیت پیگیری این موضوع شانه خالی کرده و آن را به گردن وزارت نفت می‌اندازد.

تحویل گاز از ایران به پاکستان سال 2014 و حجم گاز صادراتی 8 میلیارد متر مکعب تعیین شده است. اما اکنون حدود 6 سال است که از موعد اجرای این قرارداد گذشته و وزارت نفت نیز هیچ توضیحی درباره برنامه خود برای صادرات گاز به پاکستان ارائه نکرده است.

بر این اساس یک منبع آگاه در وزارت نفت در خصوص توقف 6 ساله صادرات گاز ایران به پاکستان گفت: موضوع صادرات گاز ایران به خاک پاکستان به دلیل احداث خط لوله از این کشور است و ما در این زمینه مشکلی نداریم.

او در ادامه تحریم‌های آمریکا را در این بین بی تاثیر نخواند و افزود: در حال حاضر در حال مذاکره با کشور پاکستان برای صادرات مجدد گاز به خاک این کشور هستیم و بعید میدانم تا پایان امسال این انتقال گاز مجدد صورت گیرد چراکه این پروسه زمان بر است.

این مقام مسئول اضافه کرد: خطوط لوله گاز باید از کشور مقصد انجام شود، چون ما هیچ مشکلی در این خصوص نداریم و در حال حاضر شرکت ملی گاز مجری صادرات است و تمامی مذاکرات در این خصوص با وزارت نفت صورت می‌گیرد.

این درحالی است که قبل از وزارت بیژن زنگنه، پروژه‌ی احداث خط لوله در ایران در حال پیشرفت و اتمام بود؛ اما با آمدن ایشان به وزارت نفت، احداث این خط لوله در سال 93 و در 200 کیلومتری مرز پاکستان (ایرانشهر) متوقف شده است.

در صورتی که احداث این خط لوله به پایان رسد و ایران آماده صادرات گاز به پاکستان شود و این کشور امادگی برای دریافت گاز از ایران را نداشته باشد؛ پاکستان باید معادل 75 درصد مبلغ قرارداد به ایران جریمه بپردازد. در نتیجه غفلت وزارت نفت در این حوزه و پیگیری‌های امریکا برای احداث خط لوله تاپی از ترکمنستان به پاکستان و افزایش صادرات LNG قطر و آمریکا به پاکستان، نه تنها ایران را از بازار گاز پاکستان حذف می‌کند بلکه امکان طلب غرامت از این کشور را نیز از بین برده است.

منبع: باشگاه خبرنگاران جوان،